بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، اعلام کرد که ارتش کشورش به هدف ریشه‌کن کردن حماس از غزه نزدیک شده است، سخنانی که برخی از کارشناسان می‌گویند می‌توانند اشاره‌ای به کاهش احتمالی خشونت‌ها در این باریکه محصور در آینده نزدیک‌تر باشند.
نتانیاهو روز یک‌شنبه (۴ فبروری) در جلسه هفتگی کابینه گفت که ۱۷ گردان از ۲۴ گردان حماس «نابود» شده‌اند. او افزود که اکثر نیروهای باقی‌مانده این گروه اکنون در جنوب غزه- مناطقی چون مرز رفح با مصر که در حال حاضر بیش از نیمی از جمعیت ۲.۳ میلیونی غزه را در خود جای داده‌اند- تجمع کرده‌اند.
نتانیاهو بار دیگر تأکید کرد که نابودی کامل حماس هدف اصلی اسراییل است که نگرانی از خونریزی بیشتر در جنوب غزه، آخرین پناهگاه صدها هزار غیرنظامی آواره را افزایش می‌دهد. بیش از ۲۷ هزار فلسطینی از زمان آغاز خشونت‌های اخیر کشته شده‌اند.
تأکید دوباره او بر این هدف همچنین امیدواری‌ها به کاهش بمباران چندماهه این باریکه محصور از سوی اسراییل را نقش بر آب کرده است.
آیا اسراییل در آستانه شکست دادن حماس است؟
سالی توتمن، کارشناس سیاست خاورمیانه و رییس دانشکده مددکاری اجتماعی و علوم اجتماعی دانشگاه چارلز استوارت، گفت که اگر ادعاهای نتانیاهو در مورد کاهش نیروهای حماس درست باشند، می‌توانند «نویددهنده راه‌حلی صلح‌آمیز در هفته‌های آینده باشند».
با این حال، هشدار داد که هر آنچه نتانیاهو می‌گوید کاملاً قابل باور نیست.
خانم توتمن به اس‌بی‌اس گفت: «اسراییل چیزی را بیرون می‌دهد که دوست دارد ما بدانیم، لزوماً تمام واقعیت را بیرون نمی‌دهد.»
او افزود: «بنابراین، ارزیابی این‌که آیا حماس به پایان خط نزدیک شده است یا نه، واقعاً دشوار است.»
بيشتر بخوانيد
حماس کیست و چرا حالا به اسراییل حمله کرده است؟
یکی از چیزهای که باور ادعای نتانیاهو مبنی بر شکست قریب‌الوقوع حماس را دشوار می‌سازد، ظهور دوباره حماس در مناطقی است که اسراییل یک‌ماه پیش نیروهای خود را از آن‌جا بیرون کشیده بود. خبرگزاری اسوشیتدپرس در ۴ فبروری گزارش داد که حماس در این مناطق در حال مرتب کردن نیروهای پولیس و پرداخت حقوق برخی از کارمندان دولتی است.
دونالد راتوِل، استاد حقوق بین‌الملل در دانشکده حقوق دانشگاه ملی آسترالیا، نیز گفت که اگر اسراییل واقعاً به نابودی حماس نزدیک شده باشد، «احتمالاً می‌توانیم» به پایان درگیری‌های کنونی در غزه امیدوار باشیم.
اما او خاطرنشان کرد، با وجودی که اسراییل چشم‌اندازی از نقطه پایانی این جنگ ارائه کرده است- یعنی ریشه‌کن کردن کامل حماس- بعید است که واقعیت به همان اندازه روشن باشد.
بيشتر بخوانيد
راه‌حل دوکشوری چیست و چرا مقدور به نظر نمی‌رسد؟
آقای راتول به اس‌بی‌اس گفت: «این سوال پیش می‌آید که پایان درگیری دقیقاً چیست؟ آیا حماس به ناگه کاملاً دست از مقاومت بر خواهد داشت؟ آیا آن‌ها کاملاً تسلیم خواهند شد؟»
او افزود: «بسیار دشوار است تعریف دقیقی داشته باشیم که چگونه کسی در این‌جا می‌تواند از نظر حذف مطلق حماس به نقطه پایانی برسد.»
آیا توافق سیاسی امکان‌پذیر است؟
به باور راتول، این احتمال وجود دارد که اظهارات نتانیاهو درباره نابودی اکثر گردان‌های حماس، راه را برای مذاکره بر سر «حل‌وفصل سیاسی» این مناقشه باز کند، که اسراییل بتواند بگوید که «تا جایی که می‌توانستند در پاسخ به حملات حماس پیش رفتند» و اکنون با کراهت به خواسته‌های بین‌المللی برای آتش‌بس تمکین می‌کند.
اسراییل از سوی حامیان و متحدان بین‌المللی خود- به‌ویژه ایالات متحده- تحت فشار فزاینده‌ای برای پایان دادن به خشونت‌های فعلی در غزه قرار داشته است.
نتانیاهو معمولاً از پذیرش هرگونه توافق آتش‌بس امتناع کرده است، چنان‌که وزیران دولتش نیز گفته‌اند که چنین توافقی نشانه از دست رفتن غیرقابل بخشش وجهه اسراییل خواهد بود.
راتول گفت که اگر اسراییل بر حماس اعلام پیروزی کند، نتانیاهو می‌تواند آتش‌بس را بدون کراهت بپذیرد.
او افزود: «اسراییل می‌تواند ادعا کند که حماس نابود شده و در عین حال با آتش‌بسی که با هر شرایطی در نتیجه مذاکره حاصل شده باشد، موافقت کند.»
«و با انجام این کار، اسراییل و نتانیاهو بدون شک به دنبال ادعای پیروزی خواهند بود.»
بعد چه می‌شود؟
حتا اگر چنین توافقی اتفاق بیفتد، نتانیاهو ممکن است با مشکلات جدیدی روبه‌رو شود.
چنان‌که توتمن می‌گوید، پایان درگیری در غزه راه‌اندازی تحقیقاتی در مورد وقایعی را به همراه دارد که منجر به آغاز آن شدند: از جمله ضعف‌های امنیتی که باعث شدند حمله حماس در ۷ اکتبر موفقانه صورت بگیرد.
توتمن گفت: «بنابراین، از یک جهت، او باید این را به پایان برساند و به اهدافش برسد، ولی از سوی دیگر، به محض انجام این کار، مجموعه‌ای از مشکلات دیگر را برای شخص او باز می‌کند.»
برای فعلاً، درگیری ادامه دارد.
در شهر غزه در شمال و خان یونس در جنوب، نبرد ادامه دارد که نشان می‌دهد حماس همچنان بر آن مناطق کنترل دارد، در حالی که تمایل اسراییل به گسترش نبرد به سمت جنوب، موجب نگرانی هزاران فلسطینی‌ای شده است که در تلاش فرار از درگیری‌ها به طرف گذرگاه رفح رفته‌اند.
وزارت صحت غزه که در آمار خود بین شبه‌نظامیان و غیرنظامیان تفاوت قایل نمی‌شود، روز یک‌شنبه اعلام کرد که بیش از ۲۷ هزار و ۳۰۰ فلسطینی در این جنگ کشته شده‌اند که ۷۰ درصد آن‌ها زن و کودک هستند.
خانم توتمن گفت، اگرچه آتش‌بس ممکن است به خونریزی در غزه پایان دهد، ولی شوک ویرانی‌های گسترده ناشی از جنگ برای یک مدت طولانی احساس خواهد شد.
او گفت: «حتا اگر جنگ همین فردا به پایان برسد، حتا اگر آتش‌بس برقرار شود و همه گروگان‌ها بازگردانده شوند و همه‌چیز متوقف شود، ویرانی عظیمی وجود دارد- به ویژه در غزه، اما در هر دو جانب.»
«این جنگ از نظر اقتصادی هزینه سنگینی برای اسراییل دارد، نه فقط از نظر هزینه‌های نظامی، بلکه از نگاه از دست دادن اقتصاد، از دست دادن گردشگری- دسته کاملی از چیزهای مختلف را از دست داده است.»
«زمان زیادی می‌گیرد تا اسراییل، غزه و کرانه باختری به جایی بازگردند که قبل از ۷ اکتبر بودند.»
بيشتر بخوانيد
گذرگاه مرزی رفح کجاست و چرا مسدود شده؟
جنگ فعلی اسراییل و حماس آخرین موج درگیری‌ها در یک منازعه درازدامن منطقه‌ای است.
حماس در کلیت خود از سوی اسراییل، ایالات متحده، اتحادیه اروپا، آسترالیا، کانادا، بریتانیا، جاپان و پاراگوئه به عنوان سازمان تروریستی شناخته شده است. کشورهای دیگری هم هستند که تنها شاخه نظامی این سازمان را در فهرست گروه‌های تروریستی خود قرار داده‌اند.
در سال ۲۰۱۸ تلاش شد کلیت حماس از سوی سازمان ملل متحد به عنوان یک سازمان تروریستی محکوم شود، اما این کار به دلیل حمایت ناکافی کشورهای عضو صورت نگرفت.
در سال ۲۰۲۱، محکمه/دادگاه کیفری بین‌المللی (ICC) تحقیقاتی را درباره اتهامات جنایات جنگی علیه اسراییل در سرزمین‌های فلسطینی آغاز کرد که به سال ۲۰۱۴ بر می‌گردد و فعالیت‌های نظامی اخیر اسراییل در غزه و کرانه باختری و همچنین حمله حماس به اسراییل را در بر می‌گیرد.
در اواخر جنوری سال جاری، دادگاه بین‌المللی دادگستری پس از بررسی ابتدایی پرونده اتهام نسل‌کشی که از سوی آفریقای جنوبی مطرح شده بود، به اسراییل دستور داد که از نسل‌کشی در غزه جلوگیری کند.
