راه‌حل دوکشوری چیست و چرا مقدور به نظر نمی‌رسد؟

A Palestinian woman walks next to the Israeli separation barrier between East Jerusalem and the Palestinian town of Abu Dis (AAP)

یک زن فلسطینی در نزدیکی دروازه اسراییل Source: AAP / ATEF SAFADI/EPA

اپليكيشن راديوى اس بى اس را دريافت كنيد

طريقه ھاى ديگر شنيدن

گفت‌وگوها در مورد پایان احتمالی درگیری در غزه اغلب بر راه‌حل دوکشوری متمرکز شده و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، به شدت مخالف این راه‌حل است. این ایده به قطع‌نامه ۱۹۴۷ سازمان ملل برمی‌گردد که در آن خواستار تقسیم اراضی بین اردن و دریای مدیترانه به دو کشور جداگانه اسراییلی و فلسطینی بود. اما کارشناسان می‌گویند درخواست‌های بین‌المللی برای اجرای این راه‌حل در حال حاضر بعید است که منجر به تحقق آن شود. پس راه‌حل دوکشوری چیست و چرا بحث‌برانگیز است؟


با وجود ادامه جنگ در نوار غزه، رهبران جهان به طور علنی در مورد حکومت آینده در سرزمین‌های اشغالی فلسطین اختلاف نظر دارند.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل، به دلیل رد احتمال راه‌حل دوکشوری که اغلب به آن اشاره می‌شود، با انتقاد جامعه بین‌المللی، از جمله نزدیک‌ترین متحد خود، آمریکا، مواجه شده است.

آقای نتانیاهو هفته گذشته مستقیماً واشنگتن را خطاب قرار داد و گفت که با هرگونه تشکیل کشور فلسطینی که امنیت اسراییل را تضمین نکند، مخالف است.

او گفت که کشورش تحت هر شرایطی باید کنترل امنیتی قلمرو غرب اردن را در دست داشته باشد و افزود که تاکنون از تحمیل این ایده بر اسراییل جلوگیری کرده است.

ایده راه‌حل دوکشوری به طور جدایی‌ناپذیری با تاریخ درگیری در خاورمیانه مرتبط است.

این ایده در سال ۱۹۴۷ زمانی مطرح شد که حاکمان بریتانیایی فلسطین در آن زمان، پس از پایان جنگ جهانی اول، به دنبال واگذاری کنترل آن به سازمان ملل متحد تازه‌تأسیس شدند.
اِیَن پارمتر پژوهشگر و کارشناس خاورمیانه در مرکز مطالعات عربی و اسلامی دانشگاه ملی آسترالیا در کانبرا است.

او می‌گوید که در سال ۱۹۴۷ مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطع‌نامه‌ای را تصویب کرد که بر مبنای آن دو کشور در خاورمیانه ایجاد می‌شد: یک کشور یهودی و یک کشور عربی. یهودیان این پیشنهاد را پذیرفتند، اما نمایندگان جامعه عرب و فلسطینی‌ها آن را ناعادلانه خواندند و رد کردند.

فلسطینی‌ها با تشویق متحدان منطقه‌ای خود در خاورمیانه، طرحی را که باعث می‌شد سرزمین‌هایی را در غزه، کرانه باختری و اورشلیم و شمال کشور حفظ کنند، رد کردند، اما کنترل مناطق وسیعی را که تا آن زمان بخشی از فلسطین بود، واگذار کردند.

این امر باعث اسراییل در سال ۱۹۴۸ جنگ استقلال خود را آغاز کند که در نتیجه آن دولت اسراییل تشکیل شد و جمعیت بزرگی از فلسطینی‌ها به غزه، کرانه باختر و سایر کشورهای منطقه آواره شوند.
در جنگ ۱۹۶۷، اسراییل برای مدت کوتاهی کنترل کامل غزه و کرانه باختری را به دست گرفت و برخلاف ماده ۳۹ کنوانسیون چهارم ژنو، شروع به تشویق شهرک‌سازی‌های اسراییلی در این مناطق کرد.

بعدها شهرک‌های اسراییلی از غزه برچیده شدند، اما در کرانه باختری ادامه یافت.

آقای پارمتر می‌گوید که این امر در کنار عدم محبوبیت راه‌حل دوکشوری در اسراییل، که اکنون به عنوان یک دولت از سوی اکثر کشورها به رسمیت شناخته شده است، مانع از دستیابی به مفاد قطع‌نامه ۱۹۴۷ می‌شود.

او می‌افزاید، کرانه باختری و غزه دو منطقه‌ای خواهند بود که کشور فلسطین در آن تشکیل می‌شود، اما برای تحقق آن، شهرک‌نشینان اسراییلی باید از کرانه باختری خارج شوند و انجام چنین کاری از سوی اسراییل ناممکن خواهد بود.

او می‌گوید، احتمالاً به همین دلیل است که آقای نتانیاهو، یکی از جدی‌ترین و قدیمی‌ترین مخالفان راه‌حل دوکشوری، در مواجهه با کاهش محبوبیت داخلی پس حمله حماس، پافشاری بر موضع خود را دوچندان کرده است.
در عین حال، جو بایدن، رییس جمهوری آمریکا، نمی‌خواهد در آستانه انتخابات ریاست جمهوری پایگاه حامیان حاکمیت کامل اسراییل بر منطقه، از جمله مسیحیان انجیلی، را از خود آزرده کند.

اما آقای بایدن هنوز هم طرفدار تشکیل یک کشور فلسطینی است و پس از تماس تلفونی اخیرش با نتانیاهو، در صحبت با رسانه‌ها از این موضع خود دفاع کرد.

او گفت که راه‌حل‌های دوکشوری مختلفی وجود دارند و کشورهایی هم وجود دارند که عضو سازمان ملل متحد و اما ارتش ندارند.

و وقتی یک خبرنگار به آقای بایدن که نتانیاهو با راه‌حل دوکشوری مخالف است، آقای بایدن گفت که نخست‌وزیر اسراییل این را نگفته است.

اما آقای نتانیاهو به‌شدت این را رد کرد و گفت که قاطعانه روی کنترل امنیتی کامل اسراییل بر سرزمین‌های فلسطینی سازش نمی‌کند و و تا زمانی که نخست‌وزیر باشد، به مخالفت خود با راه‌حل دوکشوری ادامه خواهد داد.

با این وجود، تقاضاهای بین‌المللی برای احترام به راه‌حل دوکشوری ادامه دارند.

پینی وانگ، وزیر امور خارجه، در سفر اخیر خود به خاورمیانه بر حمایت حکومت آلبانیزی از راه‌حل دوکشوری و «آرزوهای مشروع» مردم فلسطین تأکید کرد.

همچنین آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، اظهارات اخیر آقای نتانیاهو در مورد تشکیل کشور جداگانه فلسطینی را محکوم کرد.

آقای گوترش گفت که انکار حق مردم فلسطین برای داشتن دولت خودشان، به تهدید بزرگی برای صلح و امنیت جهانی تبدیل شده است.

با این‌حال، آقای پارمتر می‌گوید که ایده‌های تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی، از جمله یک کشور غیرنظامی، مطابق آنچه در سال ۱۹۹۳ در پیمان ناموفق اسلو مطرح شده بود، اکنون تقریباً غیرممکن به نظر می‌رسند.

به اشتراك بگذاريد