Hướng dẫn định cư: Đau buồn vì di cư là gì? Làm sao di dân có thể vượt qua cảm giác bị mất mát và thay đổi?

Chuyển đến một quốc gia khác sinh sống lâu dài thường đi kèm với nhiều thách thức về cảm xúc. Khi chịu đựng cú sốc văn hóa và cố gắng thích nghi với môi trường mới, nhiều di dân thường có những cảm xúc lẫn lộn về sự thay thế và mất mát bản sắc. Vậy di dân có thể làm gì để đối phó với những thay đổi và cảm thấy 'trọn vẹn' trở lại?

Migratory grief often relates to the tangible and intangible losses migrants experience when they move countries. Source: Moment RF / d3sign/Getty Images

Key Points

• Đau buồn di cư là điều phức tạp và đa dạng.
• Khi cảm giác mất mát là vô hình, chúng trở nên khó kiểm soát hơn.
• Đau buồn kéo dài có thể trì hoãn việc ra quyết định quan trọng và cản trở sự ổn định trong tương lai.
• Việc chữa lành nỗi đau có thể phức tạp và là một quá trình cá nhân, nhưng luôn có sự giúp đỡ..

Có nhiều cung bậc đau buồn trong bối cảnh di cư. Ngoài những căng thẳng do cú sốc văn hóa ban đầu và nỗi nhớ nhà, hoặc những khó khăn do rào cản ngôn ngữ gây ra, nhiều di dân và người tị nạn phải trải qua một chuỗi những mất mát hữu hình và vô hình có thể ảnh hưởng sâu sắc đến hạnh phúc và các mối quan hệ của họ.

Tiến sĩ Grant Blashki, Trưởng nhóm lâm sàng tại Beyond Blue, cho biết nỗi đau do di cư có thể biểu hiện theo rất nhiều cách.

"Nó có thể là tâm lý, một loại cảm giác buồn bã, hoặc sốc, hoặc tức giận, hoặc tội lỗi. Đó có thể là yếu tố thể chất, giấc ngủ kém, mệt mỏi, cảm giác suy sụp. Rất nhiều người đang đau buồn nhận thấy rằng đôi khi họ có những hậu quả thứ phát. Bạn cũng biết, đó có thể là xung đột ở nhà, xung đột ở nơi làm việc, hay đôi khi là sử dụng rượu."

Đau buồn di cư thường được kết hợp bởi 'mất mát mơ hồ': một loại mất mát không rõ ràng và không xác định được. Bản chất của sự mất mát mơ hồ có nghĩa là việc đóng cửa cảm xúc trở nên khó nắm bắt.

“Khi ai đó đau buồn và họ đã trải qua một số mất mát, thông thường thì sự mất mát đó rất dễ nhận biết. Bạn mất người thân hoặc thú cưng, mất việc làm, hoặc mất nhà, điều đó rất dễ nhận biết, và bạn buồn, bạn tức giận và buồn bã, nhưng nó có cảm giác khép lại về điều đó . Trong khi đó, mất mát mơ hồ xảy ra khi có một mức độ nào đó không rõ ràng về mất mát, vì vậy rất khó để kiểm soát nỗi đau đó và chấp nhận mọi thứ.”

Tiến sĩ Blashki giải thích những người di cư thường trải qua nhiều mất mát cùng một lúc. Điều này có thể được cảm nhận sâu sắc hơn ngay sau khi đến nơi - thời điểm của những điều chỉnh lớn.

(Di dân) có thể thấy ý thức về bản sắc của họ đã thay đổi. Họ có thể thấy địa vị xã hội của mình bị sụt giảm… Họ cũng gặp thách thức trong giao tiếp - mọi thứ từ ngôn ngữ trang trọng cho đến những câu chuyện cười hàng ngày.

Dr Grant Blashki, Beyond Blue Clinical Lead

The nature of ambiguous loss means emotional closure becomes elusive. Source: Moment RF / Maria Korneeva/Getty Images

Nhà tâm lý học lâm sàng sinh ra ở Uruguay, Jorge Aroche, là Giám đốc điều hành của Dịch vụ Điều trị và Phục hồi cho những người sống sót sau Tra tấn và Chấn thương (STARTTS), một tổ chức cung cấp hỗ trợ sức khỏe tâm thần cho những người tị nạn.

Ông cũng tin rằng nỗi đau di cư thường bắt nguồn từ sự kết hợp của cả mất mát thực tế và không thể định lượng, chẳng hạn như mất đi cảm giác quen thuộc, gắn bó với địa điểm và thuộc về các mạng lưới hỗ trợ.

“Chúng ta có thể đau buồn với bạn bè, người thân, những người mà chúng ta yêu thương, những nơi mà chúng ta yêu mến. Và đó là nỗi niềm về những thứ hữu hình mà chúng ta đã bỏ lại phía sau và không còn được tiếp cận. Nhưng nỗi đau di cư, tôi nghĩ cũng liên quan đến những thứ ít hữu hình hơn, những thứ như danh tính và địa vị mà chúng ta từng có, hoặc trong môi trường chính thức, như công việc, liên quan đến những gì bạn được công nhận ở quốc gia của mình, nhưng cũng là tình trạng không chính thức bạn có thể đã có trong mạng lưới xã hội của bạn.”

Credit: Ariel Skelley/Getty Images

Ông Aroche cho biết thêm trong một số trường hợp, nỗi đau di cư liên quan đến việc một người lý tưởng hóa những gì 'có thể xảy ra' nếu ở lại quê nhà.

Có sự đau buồn khi di cư về những ảo tưởng hoặc tưởng tượng về những gì bạn có thể đạt được hoặc làm được nếu ở lại quê nhà.

Jorge Aroche, Clinical Psychologist and STARTTS CEO.

“Nhiều điều trong số đó không nhất thiết phải hợp lý, và nhiều người đôi khi cảm thấy tội lỗi khi cảm thấy như vậy bởi vì họ có thể thấy rằng trên thực tế, có lẽ họ sẽ tốt hơn ở đất nước mới. Họ có những người bạn mới, họ có thể có hoàn cảnh kinh tế tốt hơn, có thể có những thứ mà trước đây họ không có.”

Ông nói rằng một vấn đề khác có thể nảy sinh, đặc biệt là đối với những người di cư kinh tế hoặc người tị nạn, là cảm thấy buồn bã khi đạt được thành tích, hoặc không thể bày tỏ sự đau buồn của họ một cách cởi mở do cảm giác tội lỗi hoặc sự kỳ thị.

“Họ có thể cảm thấy tội lỗi khi than phiền về những mất mát của họ trong khi những người thân yêu vẫn còn ở quê hương, đối mặt với những tình huống tồi tệ hơn nhiều, thường là tình huống nguy hiểm. Và đó có thể là vấn đề, bởi vì bất cứ khi nào bạn cảm thấy điều gì đó, và bạn không nói ra và thừa nhận nó, thì bạn sẽ khó suy nghĩ về nó một cách logic và xử lý tình huống hơn. Và vì vậy, nó có thể bắt đầu ảnh hưởng đến bạn. Điều quan trọng là phải thừa nhận nó để có thể vượt qua nó.”

Source: Moment RF / Alexander Spatari/Getty Images

Coping mechanisms

Kamal Sharma là Giám đốc điều hành của Rezilum, một công ty tư vấn cung cấp khả năng lãnh đạo chiến lược và đào tạo khả năng phục hồi. Anh ấy nói khi mới đến Úc, anh ấy đã gặp khó khăn trong việc hiểu mình phù hợp với nơi nào.

Theo thời gian, anh đã học được cách đối phó với cảm giác bị thay đổi bằng cách chấp nhận danh tính của mình đã thay đổi.

Mặc dù ông Sharma thừa nhận việc tái tạo các không gian văn hóa và hòa nhập với những người có cùng hoàn cảnh xuất thân có thể mang lại mức độ thoải mái và chắc chắn cho những người mới di cư, nhưng ông tin rằng việc cởi mở với những người và trải nghiệm mới cũng quan trọng không kém.

“Tôi nghĩ rằng có những cơ chế đối phó tích cực và những cơ chế sao chép tiêu cực."

Các cơ chế đối phó tích cực xoay quanh việc khám phá bản thân trong môi trường mới. Buông bỏ những thứ có thể không phù hợp với bạn, tiếp nhận những ý tưởng mới và khái niệm mới giúp bạn phát triển.

Kamal Sharma Rezilum CEO and R U OK? Chair.

"Những điều tiêu cực là khi bạn gắn bó với nhóm của riêng mình, và không bị thách thức, cố gắng giữ chặt mọi thứ hoàn toàn như tại thời điểm bạn rời đi. Tôi nghĩ việc thử thách bản thân với những ý tưởng mới, khám phá bạn là ai và thực sự khám phá bản sắc của bạn trong một nền văn hóa khác là điều thực sự quan trọng.”

Credit: Mike Powell/Getty Images

Các chuyên gia sức khỏe tâm thần cho biết một số di dân thường xuyên trải qua cảm giác không chắc chắn và lẫn lộn, điều này có thể góp phần gây ra sự chậm trễ trong việc đưa ra các quyết định quan trọng trong cuộc sống, điều này có thể cản trở sự ổn định trong tương lai của họ.

Việc thiếu mạng lưới hỗ trợ của họ thường làm trầm trọng thêm cảm giác cô đơn, lo lắng và cáu kỉnh.

Kamal Sharma, người được đào tạo như một nhà sư, nói rằng tham gia vào nền văn hóa địa phương nơi bạn sống và tìm cách hòa nhập là một cách để khắc phục những vấn đề này. Trong trường hợp của anh ấy, anh ấy đã làm được điều đó nhờ tham gia vào các môn thể thao đồng đội.

Tuy nhiên, ngoài việc thực hiện các bước thực tế, chẳng hạn như tham gia một hoạt động hoặc câu lạc bộ, tập thể dục hoặc thiền định, bạn có thể thực hiện một số cách tiếp cận mang tính triết học hơn, tùy thuộc vào việc bạn thích phương pháp phương Đông hay phương Tây hơn.

“Tài liệu phương Tây mà tôi đã xem là tài liệu về quản lý thay đổi, phát triển mạnh trong thay đổi. Đó là việc bảo đảm rằng bạn có thể thích nghi với sự thay đổi. Tôi nghĩ rằng ở một mức độ nào đó, đó là một công trình của phương Tây. Điều mà chúng ta tập trung vào là tạm thời, bởi vì sự thay đổi đòi hỏi bạn phải đi từ trạng thái ổn định này  sang trạng thái ổn định khác. Sự tạm thời là cách bạn 'lướt sóng' và tận dụng lợi thế của dòng chảy cuộc sống. Vì vậy, đối với tôi chấp nhận sự tạm thời là cách mạnh mẽ hơn nhiều.”

Migratory grief can manifest itself both physically and psychologically. Physical symptoms can include poor sleep, tiredness, and feeling run down. Source: Moment RF / Fiordaliso/Getty Images

Cho dù niềm tin cá nhân của bạn là gì, các chuyên gia sức khỏe tâm thần khuyên bạn nên rèn luyện khả năng tự nhận thức của mình. Điều này có nghĩa là, kiểm tra xem bạn đang cảm thấy thế nào và liên hệ để được giúp đỡ nếu bạn cảm thấy quá tải.

Tiến sĩ Blashki của Beyond Blue giải thích mặc dù các triệu chứng mất mát ở người di cư thường đến rồi đi trong nhiều năm, nhưng sự đau buồn kéo dài không được kiểm soát có thể phát triển thành một điều gì đó nghiêm trọng hơn.

“Tôi thường được hỏi, ‘tôi đang đau buồn hay là đang bị một tình trạng sức khỏe tâm thần? Có lẽ tôi bị trầm cảm.’ Những dấu hiệu cảnh báo đặc biệt là: nếu triệu chứng diễn ra hàng tháng trời, nếu có cảm giác tuyệt vọng và nặng nề hơn.  Cảm thấy buồn bã, hay tuyệt vọng về mọi thứ, cảm thấy không còn 'tia sáng' nữa. Một điều khác mà tôi xem xét là nó có ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của họ không? Khả năng của họ để giữ các mối quan hệ, để làm việc, để giao tiếp xã hội là như thế nào?”

Those suffering those acute symptoms should visit their doctor (GP) or call a mental health hotline, such as Lifeline, or Beyond Blue. Source: Moment RF / Fiordaliso/Getty Images

Nếu bạn đang chịu đựng những triệu chứng cấp tính đó, hãy đến gặp bác sĩ gia đình hoặc gọi đến đường dây nóng về sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như Lifeline hoặc Beyond Blue.

Tuy nhiên, các chuyên gia sức khỏe tâm thần cho rằng điều quan trọng là phải cho phép bản thân cảm nhận và hiểu về sự mất mát của mình khi cần thiết.

Trải qua đau buồn không có nghĩa là yếu đuối hay thiếu can đảm. Không có công thức đơn giản nào để quản lý cảm giác mất mát. Đó là cá nhân và phức tạp.

Vì vậy, nỗi đau di cư có bao giờ có thể giải quyết? Hay những người di cư phải học cách sống chung với nó?

 “À, đó là một câu hỏi hay. Ở một mức độ nhất định, bất kỳ mất mát nào cũng là chấn thương và có thể được giải quyết theo hai cách: chữa trị các triệu chứng của chấn thương hoặc là chữa lành chấn thương.  Tôi muốn nói rằng chúng ta cần đồng thời chữa trị các triệu chứng mất mát do di cư nhưng cũng vừa chữa lành nỗi đau. Điều quan trọng là buông bỏ cái cũ và nhường chỗ cho cái mới. Lựa chọn là một phần quan trọng của quá trình chữa bệnh. Từ 'chữa lành' có nghĩa là trở lại bình thường, vì vậy bạn bắt đầu trở lại bình thường trong một môi trường mới.

Nếu cần hỗ trợ về tinh thần, bạn có thể liên lạc với Lifeline theo số 13 11 14 hoặc Beyond Blue theo số 1800 22 46 36.