Cúm gia cầm xuất hiện từ những năm 1990, được phát hiện ở các loài chim hoang dã ở Trung Quốc như ngỗng, và sau đó lan truyền giữa các loại gia cầm ra khắp thế giới, trước khi xuất hiện ở động vật có vú như bò trong những tháng gần đây.
Cúm gia cầm là do một số loại vi-rút cúm gây ra, giống như bệnh cúm theo mùa lây lan vào mỗi mùa đông.
Tuy nhiên, cúm chỉ lây lan giữa các loài động vật, hoặc từ động vật sang người.
Sự lây truyền từ người sang người được cho là bị hạn chế và không kéo dài.
Kể từ những năm 1990, đã có 900 trường hợp mắc bệnh ở người được biết đến - gần một nửa đã tử vong.
Hiện Tổ chức Y tế Thế giới WHO cho biết họ đã xác nhận thông qua các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm về việc phát hiện ra một chủng cúm gia cầm mới - có tên là H5N2 - chưa từng được tìm thấy ở người.
Chủng cúm này được phát hiện ở một người đàn ông 59 tuổi, mắc bệnh mãn tính, qua đời tại bệnh viện thành phố Mexico vào ngày 24 tháng 4, một tuần sau khi nhập viện vì sốt, khó thở và tiêu chảy.
Không rõ làm thế nào anh ta bị nhiễm cúm gia cầm, nhưng các quan chức y tế Mexico cho biết anh ta không có tiền sử tiếp xúc với gia cầm hoặc các động vật khác.
Các quan chức ở Mexico phải mất một tháng (đến ngày 23 tháng 5) để báo cáo vụ việc với WHO.
WHO hiện mới chỉ công khai xác nhận trường hợp tử vong này, cũng như kết quả xét nghiệm trong phòng thí nghiệm vào ngày 5/6.
WHO cho biết ở giai đoạn này, họ đánh giá rủi ro hiện tại đối với dân chúng nói chung từ chủng mới này là thấp, mặc dù tổ chức này lưu ý rằng việc xác định chủng gia cầm mới có "khả năng tác động cao đến sức khỏe cộng đồng".
Tiến sĩ Wenqing Zhang, người đứng đầu Chương trình Cúm gia cầm của WHO, cho biết.
Chúng ta cần lưu ý rằng mỗi lần lây nhiễm ở người là một nỗ lực của vi-rút nhằm cố gắng tự tồn tại trong quần thể người. Mặc dù cơ hội cho đến nay rất mong manh nhưng miễn là nó thành công một lần, chỉ một lần, thì đó là sự khởi đầu của một đại dịch cúm, có thể nhẹ như đại dịch năm 2009, nhưng cũng có thể tàn khốc như đại dịch năm 1981 - gọi là Cúm Tây Ban Nha. Đó là lý do tại sao chúng tôi lo ngại về cúm gia cầm và đang theo dõi nó rất chặt chẽ.Tiến sĩ Wenqing Zhang - Chương trình Cúm gia cầm của WHO
Các nhà khoa học cho biết biến thể cúm gia cầm tại trung tâm bùng phát dịch bệnh ở trang trại bò sữa ở Mỹ, liên quan đến bò, khác với biến thể ở trường hợp tử vong ở Mexico.
Và một loại cúm gia cầm khác được tìm thấy ở gà tại Úc - chủng H7N3 - đã được phát hiện tại trang trại gia cầm thứ năm ở tiểu bang Victoria.
Giám đốc Thú y bang Victoria, ông Graeme Cooke, cho biết các biện pháp kiểm dịch và giám sát đã được áp dụng để ngăn chặn vi-rút.
Nhà khoa học thú y Robyn Alders là giáo sư danh dự của Trung tâm Chính sách Phát triển tại Đại học Quốc gia Úc.
Bà nói rằng hiện vẫn chưa thấy sự lây truyền kéo dài của cúm gia cầm thành đại dịch thật sự ở người, nhưng cần phải theo dõi chặt chẽ sự đột biến của vi-rút.
“Đã có một số lượng nhỏ các đợt bùng phát cúm gia cầm ở các đàn gà tại Úc kể từ những năm 1970. Những đợt bùng phát đó được phát hiện nhanh chóng vì chúng thường có thể gây tử vong khá cao ở gà. Những gì chúng ta đang thấy hiện nay ở Victoria hơi khác một chút. Với việc chuyển sang nuôi gà thả rông, chúng ta sẽ có nhiều chim hơn ở ngoài trời có thể tiếp xúc với những loài chim di cư này. Sau đó, vi-rút có thể gia tăng hoặc lây lan giữa con người và giữa các loài chim với nhau, hoặc vi-rút lây truyền qua các khay trứng hoặc lồng di chuyển giữa các trang trại khác nhau.”
Bà Alders cho biết hiểu cách thức các biến thể lây lan và các quy định được áp dụng là chìa khóa để người tiêu dùng các sản phẩm sữa, thịt hoặc trứng biết cách ứng phó với vi-rút.
“Ở châu Âu hiện nay đang trong mùa di cư cao điểm của các loài chim, những người chăn nuôi thả rông được yêu cầu giữ đàn chim của họ ở trong nhà trong thời gian đó. Chúng ta có thể thấy rằng các quy định sẽ thay đổi ở Úc."
Đối với người tiêu dùng, chúng ta nên tin tưởng rằng bất kỳ sản phẩm trứng, thịt gà, thịt hoặc sữa nào được bán thông qua các cửa hàng thương mại đều an toàn và phù hợp cho con người.Nhà khoa học thú y Robyn Alders - giáo sư danh dự của Trung tâm Chính sách Phát triển tại Đại học Quốc gia Úc
WHO cho biết họ đang chuẩn bị hướng dẫn cụ thể và phù hợp để giúp các quốc gia xây dựng kế hoạch quản lý rủi ro sức khỏe cộng đồng.
Trong khi đó, các nhà khoa học đang thử nghiệm vắc-xin để bảo vệ cả bò và người khỏi bệnh cúm gia cầm.
Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ đang thử nghiệm một loại vắc-xin do các nhà nghiên cứu của Đại học Pennsylvania phát triển bằng cách tiêm cho bê, nhằm hạn chế sự lây lan của vi-rút trước khi vi-rút lây truyền sang các công nhân chăn nuôi bò sữa.
Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ cũng đã nói chuyện với các nhà sản xuất về các loại vắc-xin cúm mRNA tiềm năng. Chính phủ có thể cung cấp hàng triệu liệu vắc-xin cúm gia cầm nếu cần thiết.
Ông Richard Webby, nhà nghiên cứu bệnh cúm tại Bệnh viện Nghiên cứu Trẻ em St Jude ở Memphis, Tennessee, cho hay.
“Đại dịch COVID-19 đã dạy chúng ta là một số công nghệ mới hơn này có thể được sử dụng để nhanh chóng chuẩn bị vắc-xin chống lại các mối đe dọa mới nổi như vi-rút H5. Công việc cụ thể mà chúng tôi đang tham gia ở đây cùng với các đồng nghiệp ở Pennsylvania là sử dụng công nghệ tương tự được dùng chủ yếu để tạo ra vắc-xin COVID, nhưng thay vì kháng nguyên virus Corona SARS thì ở đây là kháng nguyên cúm."
Việc mở rộng quy mô phát triển và sản xuất vắc-xin sẽ xảy ra khi WHO tuyên bố rằng chúng ta có một loại vi-rút có khả năng gây đại dịch.
Điều đó không xảy ra.
Giáo sư Alders nói rằng công việc nghiên cứu vắc-xin nên tiếp tục, cùng với các chiến lược phòng ngừa và chuẩn bị.
“Do những tiến bộ trong khoa học nên việc sản xuất vắc-xin để sử dụng cho con người là cần thiết, điều đó sẽ diễn ra tương đối nhanh chóng. Có những công ty đang xem xét việc chuẩn bị nỗ lực phát triển một loại vắc-xin để sử dụng cho con người, như chúng ta đã thấy trong dịch bệnh COVID, nhằm bảo đảm rằng vắc-xin đó có sẵn cho những người thực sự cần nó."
