Một nghiên cứu của trường Đại học Monash đã kết luận rằng lối sống phong phú có liên quan trực tiếp đến việc giảm nguy cơ sa sút trí tuệ.
Tuy nhiên, trái ngược với những gì mọi người từng nghĩ, bí quyết để có một đời sống tinh thần lành mạnh không chỉ nằm ở các hoạt động xã hội, mà ở việc tham gia vào điều mà các bác sĩ gọi là những thách thức về nhận thức, chẳng hạn như giải ô chữ hoặc chơi cờ vua.
Giáo sư Joanne Ryan từ trường Đại học Monash và là tác giả chính của nghiên cứu, cho biết cần luôn giữ cho đầu óc bạn bận rộn nhưng như vậy vẫn chưa đủ.
"Quan trọng hơn đó là các loại hoạt động gì, và khi liên quan đến sinh hoạt xã hội, thì nó tập trung nhiều hơn vào chất lượng của các sinh hoạt đó và các cam kết mà những sinh hoạt đó mang đến cho bạn, hơn là số lượng và quy mô của mạng lưới xã hội đó.”
Đó có thể là những hoạt động thách thức nhận thức, những hoạt động giúp mọi người xử lý bậc cao hơn và suy nghĩ logic, nhằm giải quyết vấn đề.
Các nhà nghiên cứu đã thu thập dữ liệu từ hơn 10.000 người Úc từ 70 tuổi trở lên không có dấu hiệu sa sút trí tuệ khi nghiên cứu bắt đầu.
Trong khoảng thời gian mười năm, họ đã phân tích mối quan hệ giữa lối sống của bệnh nhân và sự phát triển của chứng bệnh.
Họ phát hiện rằng những người tham gia thường xuyên vào các nhiệm vụ đọc viết và phát huy trí tuệ, chẳng hạn như đi học các lớp học, viết nhật ký và giải ô chữ, thì họ có khả năng mắc chứng sa sút trí tuệ thấp hơn từ 9 đến 11% so với những người cùng lứa tuổi.
Những sở thích mang tính sáng tạo như vẽ tranh và các hoạt động thụ động hơn như đọc sách, sẽ giúp giảm 7% nguy cơ.
Tuy nhiên một khám phá thú vị khác là quy mô mạng lưới quan hệ xã hội và tần suất đi chơi ngoài trời không liên quan đến việc giảm bớt nguy cơ sa sút trí tuệ.
Giáo sư Ryan nói những phát hiện này là kết quả của các hồ sơ được nghiên cứu.
"Chúng tôi không ngạc nhiên rằng các hoạt động tích cực kích thích tinh thần có thể giúp thúc đẩy sức khỏe nhận thức tốt. Phát hiện bất thường là chúng tôi không tìm thấy bất kỳ lợi ích nào từ việc tham gia vào các hoạt động xã hội sẽ giúp giảm nguy cơ. Tuy nhiên, chúng tôi nghĩ rằng lý do cho điều này có thể là do những người tham gia trong nghiên cứu của chúng tôi, đã tương đối gắn bó với xã hội. Vì vậy, thực sự, những gì chúng tôi đang đánh giá là liệu những người có mạng lưới xã hội thực sự lớn, liệu điều đó có lợi hơn so với mạng lưới vừa phải hoặc nhỏ hơn hay không, và chúng tôi không tìm thấy bất kỳ liên kết nào ở đó."
Nhưng điều đó không có nghĩa là các tương tác xã hội không quan trọng.
Tiến sĩ Kaele Stokes, Giám đốc Điều hành Dịch vụ Khách hàng của Dementia Australia, nói muốn tránh khỏi nguy cơ bị sa sút trí tuệ phải là sự kết hợp của các biện pháp thực hành lành mạnh.
"Chúng ta có thể làm nhiều việc để giảm nguy cơ phát triển chứng sa sút trí tuệ, và chúng ta có thể tập trung vào việc giữ cho bộ não của mình khỏe mạnh giống như cách chúng ta tập trung vào việc giữ cho cơ thể khỏe mạnh. Vì vậy, có một loạt các yếu tố rủi ro mà chúng ta có thể tập trung vào ngay trong suốt cuộc đời. Và điều đó thực sự có thể làm giảm tới 40% nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ. Vì vậy, giữ một chế độ ăn uống lành mạnh, duy trì mức độ tập thể dục tốt, không hút thuốc, không uống rượu quá nhiều. Việc duy trì hoạt động xã hội vẫn là một yếu tố quan trọng để giảm nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ."
Vào năm 2022, 55 triệu người trên toàn cầu sống chung với chứng sa sút trí tuệ, với 10 triệu ca mắc bệnh mới mỗi năm.
Và con số dường như đang tăng lên.
Tiến sĩ Stokes nói lý do cho sự tăng trưởng bệnh này là không rõ ràng.
"Không rõ liệu đó có phải là vì chúng ta có xu hướng sống lâu hơn. Vì vậy, mặc dù chứng sa sút trí tuệ không phải là một phần tự nhiên của quá trình lão hóa, nhưng đó là nguy cơ tăng lên khi chúng ta già đi, sẽ phát triển chứng mất trí nhớ. Vì vậy, có thể đó là một yếu tố. Như tôi đã nói, chúng tôi biết rằng chứng mất trí nhớ là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho phụ nữ ở Úc. Và chúng tôi biết rằng, hàng trăm nghìn người bị ảnh hưởng bởi chứng mất trí nhớ trên khắp đất nước. Vì vậy, chúng ta thực sự cần phải hết sức quan tâm đến sức khỏe não bộ của chính chúng ta và những gì chúng ta có thể làm".
Nhưng những phát hiện vẫn không có nghĩa là có một phương pháp điều trị dự phòng cho căn bệnh này – căn bệnh vẫn chưa có cách chữa trị.
Giáo sư Joanne Ryan cho biết lợi ích thực sự là kéo dài một tâm trí khỏe mạnh.
"Chúng tôi không nghĩ đó là một viên thuốc ma thuật. Vì vậy, nó sẽ không ngăn được ai đó sắp mắc chứng mất trí nhớ, phát triển chứng mất trí nhớ, nhưng những gì nó có thể làm là trì hoãn sự khởi phát của chứng mất trí nhớ. Vì vậy, những người mắc chứng mất trí nhớ có một bệnh lý bắt đầu trong não. Và chúng tôi nghĩ rằng thông qua việc thực hiện các hoạt động thách thức trí não, chúng có thể trì hoãn sự khởi đầu của bất kỳ triệu chứng nhận thức nào, và có thể duy trì chức năng nhận thức tốt lâu hơn."
Tiến sĩ Stokes cũng nói tầm quan trọng của nghiên cứu này là chú ý đến những gì có thể làm được.
"Vì vậy, nghiên cứu này thực sự bắt đầu dựa trên các hình thức nghiên cứu khác đã có trong vài năm qua, cho thấy có những yếu tố rủi ro có thể thay đổi được và không thể thay đổi được đối với chứng mất trí nhớ. Vì vậy, những thứ như di truyền và tuổi tác là không thể thay đổi, chúng ta không thể làm bất cứ điều gì và trên thực tế, lão hóa là một tác động tích cực của việc sống lâu hơn và sống thọ hơn. Nhưng có một loạt các yếu tố rủi ro có thể thay đổi được mà chúng ta có thể tập trung vào trong suốt cuộc đời mình.”
Vào năm 2022, ước tính có gần 400.000 người ở Úc mắc chứng sa sút trí tuệ.
Ước tính số nam giới mắc chứng sa sút trí tuệ tăng từ gần 100.000 vào năm 2010 lên hơn 300.000 vào năm 2058.
Ước tính số phụ nữ mắc chứng sa sút trí tuệ tăng từ gần 200.000 vào năm 2010 lên hơn 500.000 vào năm 2058.
