"Được rồi, ngồi yên đó nghe", cảnh sát.
"Tôi chỉ ngồi đó thôi”, Sam.
Đó là tháng 8 năm 2023.
Một bé gái 13 tuổi bị thiểu năng trí tuệ nặng, vừa bị đưa vào phòng biệt giam tại đồn cảnh sát tiểu bang Queensland.
Cô gái bị đưa đi cách ly, sau khi ném giấy vệ sinh vào máy quay phim CCTV.
Chỗ giam giữ không có cửa sổ và lạnh cóng.
"Nằm xuống đất”, cảnh sát.
"Tôi vừa ngồi đó, đồ khốn”, Sam.
Được biết Sam có năng lực trí tuệ của một đứa trẻ mẫu giáo, kỹ năng ngôn ngữ của một đứa trẻ 3 tuổi và được cho là không đủ tiêu chuẩn để hầu tòa.
Đoạn video có được sau cuộc điều tra kéo dài một năm, giữa Guardian Australia và SBS The Feed cho thấy, cô gái ngày càng trở nên đau khổ sau khi bị đưa đến phòng giam cách ly, tiếng lóng được gọi là chiếc hộp và cố gắng tìm cách thoát ra ngoài nhiều lần.
Ở lần thử thứ 4, cánh cửa đã đóng sập lại khiến cánh tay cô ấy bị kẹt.
"Ối trời ơi, đau quá”, Sam.
Sam là một trong hàng ngàn trẻ em, trải qua hệ thống tư pháp giam giữ thanh thiếu niên của Queensland mỗi năm.
Số liệu cho thấy tiểu bang nầy nhốt nhiều trẻ em, hơn bất cứ nơi nào khác ở Úc.
Một số người nói rằng, đó là vì tiểu bang đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng tội phạm thanh thiếu niên.
Trong một trường hợp khác, Marcelo và gia đình đang ngủ thì một nhóm thanh thiếu niên, một số mang theo dao, lấy trộm hai chiếc xe hơi của anh từ ngôi nhà ở Gold Coast.
"Chúng tôi đang ngủ, lúc đó còn khá sớm và vợ tôi nghe thấy một tiếng nổ rất lớn".
"Những gì chúng tôi thấy trên camera CCTV thực sự đáng sợ đối với chúng tôi".
"Chúng tôi thấy một nhóm lớn tội phạm, được trang bị dao ở chung quanh nhà”, Marcelo.
Thế nhưng dữ liệu lại cho thấy, tỷ lệ tội phạm ở thanh thiếu niên đang thực sự giảm và chỉ có một nhóm nhỏ phạm tội và tái phạm.
Những người ủng hộ nói rằng, một số trẻ em bị đưa vào trại giám sát là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất, với nhiều em bị khuyết tật như Sam.
Ở Queensland, việc xác định danh tính những đứa trẻ từng bị xét xử, trước hệ thống tư pháp vị thành niên là vi phạm pháp luật, nhưng điều có thể nói là, Sam bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi chứng rối loạn do ảnh hưởng của rượu ở thai nhi, hoặc FASD một dạng khuyết tật trí tuệ.
Người bà của cô ấy được gọi là Alice, đã chăm sóc cô ấy từ khi được 9 tháng tuổi.
"Cháu không hiểu các chuẩn mực xã hội, vì vậy nếu thích chiếc vòng cổ của ai đó, cô bé có thể lấy chiếc vòng cổ đó, mặc dù đó là bạn của cô ấy, nhưng đó là một phần khuyết tật của cháu".
"Nếu bạn nhìn thấy cháu, cô ấy sẽ tô màu và rất hào hứng với những điều trẻ con nhỏ nhặt, nhưng cũng có một mặt khác của cô ấy: đó là một thiếu nữ đang chửi bới bạn”, Alice.
Heidi Zeeman là nhà tâm lý học thần kinh và phụ tá giáo sư tại Viện Y tế Menzies của Đại học Griffith.
Bà cho biết, ‘rối loạn phổ rượu ở bào thai’ là một vấn đề phổ biến, ảnh hưởng đến các phần não kiểm soát việc ra quyết định và phản ứng thích hợp với môi trường.
"FASD ảnh hưởng đến hành vi của giới trẻ, thông qua tính cáu kỉnh, hung hăng, khó tự giám sát và tự điều chỉnh".
"Chúng không thể tham gia đầy đủ vào cộng đồng, không thể thực hiện các hoạt động trong cuộc sống hàng ngày mà mọi người có thể làm”, Heidi Zeeman.
Trong khi đó một nghiên cứu của Viện Trẻ em Telethon, cung cấp thêm bằng chứng về mức độ phổ biến của FASD.
Viện phát hiện ra rằng ở Tây Úc, cứ 10 trẻ em bị giam giữ thì có 4 trẻ mắc FASD và 89% mắc một số dạng bệnh thần kinh và hầu hết trẻ em bị nhốt đều tái phạm.
Giáo sư Heidi cho biết, FASD là do tiếp xúc với rượu trước khi sinh và môi trường giam giữ chỉ khiến mọi thứ trở nên tồi tệ hơn.
"Nếu đặt đứa trẻ đó vào một môi trường giam giữ biệt lập, những gì bạn sẽ thấy là sự rối loạn điều hòa đó, trở nên trầm trọng hơn".
"Vì vậy bạn sẽ thấy những hành vi như đập vào tường, hành động thô bạo, trở nên hung hãn, trở nên rất cao ngạo và đối với đứa trẻ đó, người trẻ đó thực sự không thể điều chỉnh hành vi của chính mình”, Heidi Zeeman.
Một số cảnh sát đã nói với tôi rằng họ không quan tâm, rằng họ đã được yêu cầu bắt giữ cô ấy vì mọi thứ, mặc dù chỗ giam giữ không phải là nơi thích hợp cho cô ấy,Alice
Người ủng hộ và tranh đấu là bà Katherine Hayes cũng nói rằng, chính điều kiện giam giữ đang gây tổn hại đến cơ hội phục hồi của họ.
"Chúng tôi biết về một số lượng lớn các trường hợp khủng khiếp, đã xảy ra tại các trại canh gác trên toàn tiểu bang".
"Những người trẻ tuổi bị bạn tù hoặc lính canh đánh đập, còn đàn ông phơi bày thân thể trước các cô gái trẻ hoặc trẻ nhỏ".
"Khi trẻ em ra khỏi trạm canh hoặc trại giam, chúng giận dữ và bị chấn thương tâm lý”, Katherine Hayes .
Còn ông Tim Spall là một người thuộc bộ tộc Gija và là một nhà tâm lý học, đã làm việc với những thanh thiếu niên Thổ Dân ở Brisbane, trong hơn 20 năm.
Ông nói rằng toàn bộ hệ thống cần phải thay đổi, để giải quyết các vấn đề căn bản mà trẻ em gặp phải.
"Lập luận của tôi là, hậu quả đó sẽ dẫn đến kết quả tốt hơn cho cả hai".
"Nếu không làm điều đó, chúng ta sẽ đưa những đứa trẻ này trở lại cùng một hệ thống, nơi chúng quay trở lại và lại phạm tội tương tự nữa”, Tim Spall.
Thế nhưng những người ủng hộ lo ngại, sự thay đổi khó có thể xảy ra.
Năm 2019 với tư cách là Bộ trưởng Bộ An toàn Trẻ em, bà Di Farmer vận động đưa trẻ em ra khỏi nơi giam giữ.
"Nếu chúng ta tiếp tục nhốt chúng lại và loại bỏ cách tiếp cận chủ yếu với những người trẻ tuổi của mình, thì đó chính xác là điều sẽ xảy ra, đó là gần như 100% khả năng những người trẻ tuổi sẽ tái phạm”, Di Farmer.
Thế nhưng bây giờ, với tư cách là Bộ trưởng Tư pháp Thanh niên của Queensland, bà có quan điểm khác.
"Tôi không đưa ra lời xin lỗi nào, vì đã giữ an toàn cho cộng đồng".
"Vì vậy nếu một thanh niên gây nguy hiểm cho bản thân hoặc cộng đồng, thì họ sẽ bị giam giữ và bị tạm giam hoặc bị canh gác,vì tòa án đã phán quyết rằng chúng sẽ ở trong đó”, Di Farmer.
Bà cho biết hệ thống này có đủ khả năng kiểm tra và cân bằng để ngăn chặn và giải quyết tình trạng lạm dụng và ngược đãi.
"Tất nhiên là không ai muốn thấy một thanh niên gặp nạn, không ai muốn thấy một thanh niên bị ngược đãi".
"Đó là lý do tại sao chúng tôi có một hệ thống trách nhiệm rất mạnh mẽ trong các cơ quan giám sát của mình".
"Chúng tôi có ít nhất 7 cơ quan giám sát đang theo dõi những trạm canh gác đó một cách thường xuyên”, Di Farmer.
Trong khi đó Cảnh sát Queensland đã từ chối nhiều yêu cầu phỏng vấn, nhưng trong một tuyên bố nói rằng khi một thanh niên bị bắt giữ, sức khỏe thể chất và tinh thần của họ sẽ được thẩm định.
Cảnh sát không bình luận về các trường hợp cụ thể, nhưng cho biết họ đã biết về các cáo buộc và sẽ điều tra.
Trong khi đó, đối với những đứa trẻ như Sam, chu kỳ đó vẫn tiếp tục.
Khi cuộc bầu cử cấp tiểu bang diễn ra trong nhiều tháng nữa và cả hai phe chính trị ở Queensland đều hứa hẹn, sẽ cứng rắn hơn nữa đối với tội phạm ở thanh thiếu niên, chúng sẽ tiếp tục bị đưa vào trại giám sát người lớn và bị biệt lập.
Bà Alice cho biết, cháu gái Sam của bà nằm trong danh sách tái phạm nghiêm trọng, điều đó có nghĩa là cô bé đang là mục tiêu của đội tội phạm thanh niên chuyên nghiệp, đó là Lực lượng Đặc nhiệm Guardian.
"Sống ở thế giới này đối với cháu ấy rất đáng sợ và không phải lúc nào cũng hiểu được tại sao mình bị bắt".
"Chúng tôi đã nhận được nhiều phản hồi khác nhau từ cảnh sát, một số người rất tử tế và hiểu biết, nhưng họ có công việc phải làm vậy".
"Một số cảnh sát đã nói với tôi rằng họ không quan tâm, rằng họ đã được yêu cầu bắt giữ cô ấy vì mọi thứ, mặc dù chỗ giam giữ không phải là nơi thích hợp cho cô ấy”, Alice.
Còn có nhiều điều hơn nữa, cho câu chuyện này.
Để theo dõi phần còn lại của cuộc điều tra, xin hãy truy cập vào trang web của SBS News.
