Rudd phóng đại mức nợ và thâm hụt của Liên Đảng

Former prime minister Kevin Rudd Source: AAP Image/Mick Tsikas

NHỮNG GÌ ĐÃ ĐƯỢC TUYÊN BỐ

Dưới thời Liên Đảng, cả mức thâm hụt ngân sách lẫn nợ của chính phủ đều cao hơn gấp năm lần so với dưới thời chính phủ Lao động trước kia.

NHẬN ĐỊNH CỦA AAP FACTCHECK

Hầu hết là Sai. Nợ ròng của chính phủ trong năm tài khóa 2021/22 được cho là cao hơn khoảng bốn lần so với khi Đảng Lao động chấm dứt nắm quyền, và mức thâm hụt cao hơn khoảng gấp đôi so với mức thâm hụt lớn nhất của thời Đảng Lao động.

Cựu thủ tướng Kevin Rudd đã chỉ trích hồ sơ kinh tế của Liên Đảng bằng một tuyên bố rằng dưới thời chính phủ hiện nay, mức nợ và thâm hụt cao hơn gấp năm lần so với suốt nhiệm kỳ của Đảng Lao động.

Nhưng tuyên bố của ông phóng đại cả hai con số này. Nợ ròng của chính phủ trong năm tài khóa 2021/22 được dự đoán cao hơn khoảng 4,2 lần so với nợ ròng này trong suốt năm cuối khi Đảng Lao động nắm quyền, và mức thâm hụt hàng năm được dự báo cao hơn xấp xỉ hai lần so với mức thâm hụt của Đảng Lao động trong năm tài khóa 2009/10, năm mà Đảng Lao động có mức thâm hụt hàng năm cao nhất.

Ông Rudd – thủ tướng trong thời gian từ tháng 12 năm 2007 đến tháng 6 năm 2010, và lại làm thủ tướng lần nữa trong thời gian từ tháng 6 đến tháng 9 năm 2013 – đưa ra tuyên bố này của mình trong cuộc phỏng vấn với diễn viên hài của Úc và là nhân vật trên YouTube Jordan Shanks, còn được biết đến với cái tên Friendlyjordies.

Trong một đoạn phim được đăng trên YouTube vào ngày 9 tháng 3, ông Rudd nói: “Ông ấy (Scott Morrison) không muốn nói về một sự thật là mức nợ cao hơn gấp năm lần so với mức nợ dưới thời của chúng tôi, còn mức thâm hụt thì lớn hơn gấp năm lần so với mức thâm hụt dưới thời của chúng tôi” (ở đoạn phim 5 phút 23 giây). Tính đến ngày 24 tháng 3, đoạn phim này đã có hơn 220.000 lượt xem.

Phát ngôn nhân của ông Rudd cho AAP FactCheck biết trong một thư điện tử rằng tuyên bố của cựu thủ tướng về mức nợ của chính phủ nói đến mức ước tính của nợ ròng của năm tài khóa 2022/23.

Tuyên bố thứ hai của ông Rudd rằng mức thâm hụt cao hơn gấp năm lần so với mức thâm hụt từng có dưới thời Đảng Lao động, nói tới mức thâm hụt của năm tài khóa 2020/21 cao hơn gấp hơn năm lần so với mức thâm hụt của năm tài khóa 2012/13, phát ngôn nhân của ông nói. Tuy nhiên, như được giải thích dưới đây, mức thâm hụt hàng năm cao nhất của Đảng Lao động xảy ra vào năm tài khóa 2009/10, không phải năm tài khóa 2012/13, và tuyên bố của ông Rudd về mức thâm hụt này không chính xác.

Nợ ròng nói đến tổng số các khoản nợ tài chính của chính phủ, còn được gọi là tổng nợ, trừ đi các tài sản tài chính của chính phủ, còn thâm hụt là nói đến phần khác biệt giữa chi tiêu và lợi tức của chính phủ.

Để thẩm định tuyên bố của ông Rudd, AAP FactCheck đã sử dụng dữ liệu từ Văn phòng Ngân sách Quốc hội, cơ quan công bố các con số về ngân sách trong quá khứ và các dự báo mới nhất từ dự đoán giữa năm công bố tháng 12 năm 2021 (xin xem Triển vọng Kinh tế và Tài chính Giữa Năm của Năm Tài khóa 2021-22, bảng 2 và 7). Trong trả lời của mình, phát ngôn nhân của ông Rudd cũng có nói đến các con số của văn phòng ngân sách.

Các con số này cho thấy tuyên bố của ông Rudd rằng mức nợ cao hơn gấp năm lần so với mức nợ dưới thời Đảng Lao động, là một sự phóng đại về các mức nợ hiện nay. Tính đến cuối năm tài khóa 2012/13, nguyên một năm tài khóa cuối khi Đảng Lao động nắm quyền, nợ ròng của Úc là 159,6 tỉ đô-la. Tính đến cuối năm tài khóa 2020/21 – năm gần đây nhất mà có các con số thực tế – nợ ròng là 592,2 tỉ đô-la, cao hơn gấp 3,7 lần.

Trong năm tài khóa hiện tại mà vẫn chưa kết thúc, nợ ròng được dự đoán đạt 673,4 tỉ đô-la, cao hơn gấp 4,2 lần so mức nợ ròng của năm tài khóa 2012/13.

Tuyên bố của ông Rudd chỉ chính xác khi sử dụng những dự đoán sau năm tài khóa hiện tại. Theo các dự báo của tháng 12, nợ ròng của Úc sẽ tăng lên thành 773,1 tỉ đô-la trong năm tài khóa 2022/23, cao hơn gấp 4,8 lần so với các mức nợ ròng của năm tài khóa 2012/13, và tăng thêm lên thành 855,9 tỉ đô-la vào năm tài khóa 2023/24 và lên thành 914,8 tỉ đô-la vào năm tài khóa 2024/25.

Nợ ròng và thâm hụt, Úc

Source: AAP IMAGE

Giáo sư Richard Holden, một nhà kinh tế tại UNSW Business School (Khoa Kinh doanh của Đại học New South Wales), cho AAP FactCheck biết trong một thư điện tử rằng trong khi các con số về nợ và thâm hụt thực tế của chính phủ là "rất chính xác", thì các con số được dự đoán lại "như thể xem bói vậy, bất kể người thầy bói đó là ai".

Giáo sư Mark Crosby, của Monash Business School (Khoa Kinh doanh Monash), đồng ý như vậy, trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại, nói thêm rằng "một dự đoán khác với một dự báo đúng cách" và dự đoán "thường không mấy chính xác".

Thí dụ, trong năm tài khóa 2010/11 dưới thời Đảng Lao động, ngân sách bao gồm các dự đoán (trang 3-23) rằng nợ ròng sẽ đạt đến 93,7 tỉ đô-la trong năm tài khóa 2012/13 và giảm xuống trong năm sau đó trong khi trên thực tế, nợ ròng này lên đến 159,6 tỉ đô-la và tiếp tục tăng nhanh.

Ông Rudd còn tuyên bố mức thâm hụt dưới thời chính phủ Liên Đảng hiện nay cao hơn gấp năm lần so với vào bất kỳ thời điểm nào dưới thời Đảng Lao động.

Mức thâm hụt ngân sách lớn nhất trong suốt thời Đảng Lao động từ năm 2007-2013 xảy ra vào năm tài khóa 2009/10 – ngay sau global financial crisis (GFC) (Cuộc Khủng hoảng Tài chính Toàn cầu) – khi mức thâm hụt hàng năm của Úc đạt đến 54,5 tỉ đô-la, mức thâm hụt lớn nhất trong hồ sơ lưu giữ trước khi có đại dịch COVID-19.

Dưới thời Liên Đảng, mức thâm hụt này giảm xuống còn 0,7 tỉ vào năm tài khóa 2018/19 trước khi tăng vọt lên thành 85,3 tỉ đô-la trong năm tài khóa 2019/20 khi chi tiêu tăng một cách đáng kể trong suốt đại dịch COVID-19. Mức thâm hụt này tăng lên mức cao chưa từng thấy là 134,2 tỉ đô-la vào năm tài khóa 2020/21, cao hơn khoảng 2,5 lần so với mức thâm hụt của Đảng Lao động vào năm tài khóa 2009/10, nhưng được dự đoán giảm trở lại còn 106,6 tỉ đô-la trong năm tài khóa 2021/22, suýt soát gấp đôi con số kỷ lục của Đảng Lao động.

Giáo sư John Quiggin, một giảng viên kinh tế tại The University of Queensland (Đại học Queensland), lưu ý với AAP FactCheck trong một thư điện tử rằng mức nợ và thâm hụt của chính phủ không nên được nhìn nhận là "xấu vốn có".

Giáo sư Quiggin sử dụng thí dụ về các biện pháp kích thích kinh tế của chính phủ Rudd vào năm 2009, mà ông nói "đã cứu chúng ta khỏi GFC". "Câu hỏi ở đây không phải là mức nợ, mà là do đâu mà chúng ta có mức nợ này," ông nói.

NHẬN ĐỊNH CUỐI CÙNG

Căn cứ vào các con số hiện nay, tuyên bố của Kevin Rudd rằng nợ của chính phủ cao gấp năm lần so với mức nợ dưới thời Đảng Lao động, là một sự phóng đại. Nợ ròng trong năm tài khóa 2021/22 được dự báo cao hơn gấp 4,2 lần so với trong năm tài khóa 2012/13, nguyên một năm cuối khi Lao động nắm quyền. Nhận định của ông chỉ đúng khi được đo lường sử dụng những dự đoán cho các năm trong tương lai.

Tuyên bố thứ hai của ông rằng thâm hụt ngân sách cao hơn gấp năm lần so với thâm hụt ngân sách từng có dưới thời Đảng Lao động, là không đúng. Trong năm tài khóa 2020/21 – năm mà phát ngôn nhân của ông Rudd trích dẫn – mức thâm hụt cao hơn gấp 2,5 lần so với mức kỷ lục của Đảng Lao động là vào năm tài khóa 2009/10, trong khi mức thâm hụt trong năm tài khóa hiện nay được dự báo giảm xuống còn cao không quá hai lần so với mức thâm hụt lớn nhất của Đảng Lao động.

Hầu như Sai – Tuyên bố này hầu như không chính xác nhưng có những phần nhỏ là sự thật.

* AAP FactCheck là thành viên được công nhận của International Fact-Checking Network (Mạng lưới Quốc tế về Kiểm tra Dữ kiện Thực tế). Muốn được cập nhật về những kiểm chứng dữ kiện thực tế mới nhất của chúng tôi, hãy theo chúng tôi trên Facebook, Twitter và Instagram.