Dữ liệu vào năm 2022 ghi nhận, cứ 5 người Úc thì có 4 người mắc nhiều bệnh lý vào thời điểm qua đời, và gần 1/4 có 5 bệnh lý trở lên được ghi nhận. Đây là một trong những phát hiện quan trọng từ một phúc trình mới của Viện Y tế và Phúc lợi Úc (AIHW).
Phúc trình phân biệt ba loại nguyên nhân gây tử vong - nguyên nhân căn bản, nguyên nhân trực tiếp và nguyên nhân góp phần.
Nguyên nhân căn bản là tình trạng bắt đầu chuỗi sự kiện dẫn đến tử vong, chẳng hạn như mắc bệnh tim mạch vành, trong khi nguyên nhân trực tiếp là thứ trực tiếp gây ra tử vong, chẳng hạn như một cơn đau tim.
Nguyên nhân góp phần là những yếu tố góp phần đáng kể vào chuỗi sự kiện dẫn đến tử vong nhưng không liên quan trực tiếp, như bị cao huyết áp.
Phúc trình cũng theo dõi xem ba loại nguyên nhân này có thể trùng lặp như thế nào trong các trường hợp tử vong liên quan đến nhiều nguyên nhân.
Vào năm 2022, có 5 nguyên nhân căn bản hàng đầu gây tử vong ở Úc là bệnh tim mạch vành (20% số ca tử vong), chứng mất trí nhớ (18%), tăng huyết áp hoặc huyết áp cao (12%), bệnh mạch máu não như đột quỵ (11,5%) và bệnh tiểu đường (11,4%).
Tuy nhiên, nguyên nhân trực tiếp gây tử vong thường là viêm đường hô hấp dưới (8%), ngừng tim hoặc ngừng hô hấp (6,5%), nhiễm trùng huyết (6%), viêm phổi (4%) hoặc tăng huyết áp (4%).
10 nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất
Vì sao phải xem xét tất cả các nguyên nhân gây tử vong?
Nếu không xem xét tất cả các nguyên nhân gây tử vong, vai trò của các yếu tố quan trọng như bệnh tim mạch vành, nhiễm trùng huyết, trầm cảm, huyết áp cao và sử dụng rượu có thể bị đánh giá thấp.
Quan trọng hơn nữa, điều này giúp chúng ta biết tập trung vào công tác phòng ngừa sức khỏe cộng đồng. Phúc trình đã cho thấy những nhóm nào cần tập trung vào để phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe. Ví dụ, nguyên nhân gây tử vong số một ở phụ nữ là chứng mất trí nhớ, trong khi ở nam giới đó là bệnh tim mạch vành.
Những nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất theo giới tính
Những người dưới 55 tuổi có xu hướng tử vong vì các sự kiện bên ngoài như tai nạn và bạo lực, trong khi những người lớn tuổi chết vì bệnh mãn tính.
Những nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất theo độ tuổi
Những nguyên nhân hàng đầu liên quan đến tử vong đều có chung các yếu tố nguy cơ như sử dụng thuốc lá, huyết áp cao, thừa cân hoặc béo phì và chế độ ăn uống kém. Đây cũng là nguyên nhân gây ra tổng cộng 44% tổng số ca tử vong trong phúc trình này.
Những nguyên nhân trực tiếp gây tử vong phổ biến nhất đối với người trên 85 tuổi
Điều này cho thấy cần có một cách tiếp cận toàn diện để nâng cao sức khỏe, phòng ngừa và quản lý bệnh tật, bao gồm các chiến lược và chương trình khuyến khích ăn uống lành mạnh, tham gia hoạt động thể chất thường xuyên, hạn chế hoặc loại bỏ việc uống rượu, bỏ hút thuốc và gặp bác sĩ để kiểm tra sức khỏe thường xuyên.
Những yếu tố góp phần gây tử vong
Các chương trình hướng tới phòng ngừa tai nạn, sức khỏe tâm thần và bạo lực, đặc biệt là bạo lực liên quan đến giới, sẽ giải quyết tình trạng tử vong sớm ở giới trẻ.
Gary Jennings là Giáo sư Y khoa tại Đại học Sydney. Ông nhận được tài trợ từ Quỹ Tim mạch Quốc gia và Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ.
