NHỮNG GÌ ĐÃ ĐƯỢC TUYÊN BỐ
Cách chính phủ ứng phó với đại dịch COVID-19 đã cứu được 40.000 sinh mạng người dân Úc.
NHẬN ĐỊNH CỦA AAP FACTCHECK
Sai lạc. Các chuyên gia nói rằng tỉ lệ tử vong thấp của Úc là do một sự tổng hợp của chính sách của chính phủ tiểu bang và liên bang cùng các yếu tố không phải chính phủ.
Thủ Tướng Scott Morrison đã đưa cách ứng phó của ông với COVID-19 vào tâm điểm của chiến dịch tái tranh cử của mình với một tuyên bố rằng 40.000 người dân Úc còn sống là nhờ cách chính phủ quản lý đại dịch.
Tuyên bố này sai lạc, với các chuyên gia cho AAP FactCheck biết rằng thủ tướng sai khi nhận toàn bộ công trạng về tỉ lệ tử vong do COVID-19 tương đối thấp của Úc cho đến giờ. Họ còn nói rằng việc so sánh trực tiếp giữa các quốc gia để tính toán ra số lượng sinh mạng 'được cứu sống' là việc khó do những khác biệt về nhân khẩu học, địa lý và kinh tế trên khắp toàn cầu.
Trong một vào ngày 4 tháng 2, ông Morrison nói rằng các hành động mà chính phủ của ông thực hiện “đã cứu được các doanh nghiệp khỏi bị phá sản, việc đó cứu được người dân Úc khỏi bị mất việc làm của họ, khỏi bị mất mái ấm của họ. Điều đó cứu được 40.000 sinh mạng.”
Thủ tướng đưa ra những ám chỉ tương tự về việc cứu được 40.000 sinh mạng trong ít nhất 25 dịp khác nhau trong bốn tháng trước ngày 9 tháng 4, theo (xin xem các thí dụ , , , , và ).
Ông Morrison nhắc lại tuyên bố này trong một được đăng trên YouTube vào ngày 9 tháng 4, một ngày trước khi (ở đoạn phim 31 giây). Trong đoạn phim này, ông nói: “40.000 người còn sống tại Úc ngày hôm nay là do cách chúng tôi quản lý đại dịch.”
Trong bài diễn văn qua mạng với (Hội nghị Thượng đỉnh các Doanh nghiệp của Tạp chí Tổng kết Tài chính Úc, Australian Financial Review) vào ngày 8 tháng 3 năm 2022, thủ tướng con số này căn cứ vào việc so sánh tỉ lệ tử vong do COVID-19 của Úc với con số tử vong trung bình ở khắp tất cả (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế).
từ (Trung tâm Tư liệu John Hopkins về Coronavirus), Úc đã ghi nhận 6.562 trường hợp tử vong do COVID-19 tính đến ngày 11 tháng 4 năm 2022, một tỉ lệ 25,9 trường hợp tử vong trên 100.000 người.
So với tỉ lệ này ở khắp tất cả 38 quốc gia OECD là 95 trường hợp tử vong do COVID-19 trên 100.000 người, theo các tính toán của AAP FactCheck sử dụng cùng dữ liệu. Nếu cùng tỉ lệ này được áp dụng với con số tử vong do COVID-19 của Úc, thì đáng lý 49.405 trường hợp tử vong đã xảy ra ở nước này.
Trên cơ sở đó, gợi ý cho rằng Úc đáng lý đã phải đối mặt với khoảng thêm 40.000 trường hợp tử vong do COVID-19 nếu những trường hợp tử vong này xảy ra ở cùng tỉ lệ trung bình của OECD, nói chung là đúng.
Tuy nhiên, nội trong khối OECD (Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế chủ yếu bao gồm các quốc gia phát triển) đã có đủ các kết quả khác nhau của đại dịch cho đến ngày hôm nay. Tỉ lệ tử vong trên đầu người là từ 300,2 trường hợp trên 100.000 người ở Hoa Kỳ, đến chỉ có 9,3 trường hợp tử vong trên100.000 người ở New Zealand, theo dữ liệu của John Hopkins. Cùng các tỉ lệ này được áp dụng với Úc sẽ đặt số lượng các trường hợp tử vong do COVID-19 của nước này ở con số cao nhất là 76.058 trường hợp và thấp nhất là 2.356 trường hợp.
AAP FactCheck đã hỏi bốn chuyên gia về việc sử dụng cách so sánh tỉ lệ tử vong do COVID-19 của Úc với tỉ lệ tử vong trung bình của OECD, và ai nên nhận công trạng về việc giữ cho con số tử vong của Úc tương đối thấp.
, một nhà thống kê an toàn sinh học tại University of Melbourne (Đại học Melbourne), cho AAP FactCheck biết trong một thư điện tử rằng việc so sánh số lượng các trường hợp tử vong do COVID-19 của Úc với con số trung bình của OECD là “một sự so sánh chung hợp lý”.
Tuy nhiên, do , nên một sự so sánh công bằng cũng nên xét đến những khác biệt về tuổi tác giữa các dân số, ông nói.
Tiến sĩ Baker còn nói, tỉ lệ tử vong thấp của Úc là do chính sách được thực thi ở nhiều cấp chính phủ khác nhau.
“Biên giới quốc tế là lĩnh vực của chính phủ liên bang, trong khi việc kiểm soát các đợt bùng phát bằng các đợt phong tỏa được thực thi theo quyền hạn của chính phủ tiểu bang. Chính sự hiệp lực của các chính sách này đã giúp chúng ta có một tỉ lệ tử vong do COVID thấp,” ông nói.
, một nhà dịch tễ học của University of Queensland (Đai học Queensland) cho AAP FactCheck biết rằng nước Úc “ và “, nghĩa là người dân Úc thường có ít nguy cơ trở thành các trường hợp trầm trọng hơn so với các dân số khác.
Tiến sĩ Selvey nói rằng nước Úc còn có lợi thế về vị trí cách xa của nước này, điều này cho phép chính phủ đóng cửa biên giới quốc tế một cách hiệu quả hơn so với nhiều quốc gia khác.
“Điều này nghĩa là một khi chúng ta đã kiểm soát được làn sóng đầu tiên bằng các đợt phong tỏa và các biện pháp khác, chúng ta đã ngăn chặn được COVID phần lớn thời gian của năm 2020. Điều này cho phép chúng ta có thêm thời gian để đối phó và cũng giảm được số lượng các trường hợp,” bà nói.
“Ngay cả nếu chúng ta có thể cho là việc đóng cửa biên giới là nhờ ở chính phủ liên bang không thôi – cũng nên lưu ý rằng các chính phủ tiểu bang và lãnh thổ cũng đã góp phần vào quyết định đó, và các yếu tố khác – y tế, tuổi tác và tình trạng sức khỏe tổng thể – không phải là nhờ ở chính phủ liên bang.”
, một nhà dịch tễ học của University of Sydney (Đại học Sydney) và là đồng tác giả của , cho AAP FactCheck biết các biến số khác như , số lượng giường bệnh, tỉ lệ nhân viên bệnh viện và mật độ dân số, có thể đã tác động đến mức lây lan của COVID-19 ở Úc.
“Quý vị nghĩ đến những nơi như Queensland, nơi mọi người sống rải rác hơn nhiều. Họ có nhà cửa và sân vườn rộng rãi, trái ngược với các thành phố nơi người ta sống rất đông đúc trong các căn hộ và chen nhau trên phương tiện giao thông công cộng. Những điều như thế tạo nên sự khác biệt về tình trạng lây lan,” Tiến sĩ Stanaway nói trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại.
Bà nói một số sự can thiệp của chính phủ liên bang như việc đóng cửa biên giới giúp làm chậm lại đà lây lan của vi-rút. Tuy nhiên, nhiều yếu tố khác cũng đã góp phần vào tỉ lệ tử vong thấp của Úc “chúng ta không thể nói tất cả là nhờ ở chính phủ liên bang”.
, nhà miễn dịch học , cho AAP FactCheck biết rằng chính phủ liên bang có thể một cách hợp pháp nhận công trạng nào đó về việc ngăn chặn làn sóng COVID-19 nhưng những người Úc khác cũng góp phần vào giữ cho tỉ lệ tử vong thấp.
“Chúng ta có xét nghiệm PCR (xét nghiệm sinh học phân tử) rất tốt ngay từ sớm. Đó là nhờ các nhà nghiên cứu của chúng ta tại (Viện Doherty) khi rồi tiến hành xét nghiệm PCR trước cuối tháng 1 (năm 2020),” Giáo sư Doherty nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.
Giáo sư Doherty nói rằng các cộng đồng Thổ dân cũng xứng đáng với “công trạng to lớn” trong việc giữ cho vi-rút này không lây cho người thổ dân có nguy cơ cao và giúp cứu được nhiều mạng sống.
“Tôi nghĩ ông ấy (Scott Morrison) hoàn toàn có quyền nói rằng (40.000 mạng sống được cứu), nhưng ông ấy chắc chắn không có quyền nhận tất cả công trạng,” Giáo sư Doherty nói.
NHẬN ĐỊNH CUỐI CÙNG
Tuyên bố của thủ tướng rằng cách chính phủ của ông ứng phó với đại dịch đã cứu được 40.000 mạng sống là không chính xác.
Mặc dù các chuyên gia nói rằng các chính sách của liên bang, như nhanh chóng đóng cửa biên giới, đã góp phần vào tỉ lệ tử vong do COVID-19 của Úc cho đến nay, nhưng có các yếu tố khác có liên quan, như dân số tương đối trẻ, vị trí cách biệt, khí hậu của nước Úc và hành động của các chính phủ tiểu bang. Các yếu tố này có nghĩa là việc so sánh trực tiếp với các quốc gia khác hoặc ghi công hết cho chính phủ liên bang đã cứu được các mạng sống, là cách diễn dịch thiếu sót.
Sai lạc – Tuyên bố này chính xác một phần nhưng thông tin đã được trình bày một cách không đúng, bị tách khỏi tình huống hoặc thiếu sót.
AAP FactCheck là thành viên được công nhận của (Mạng lưới Quốc tế về Kiểm tra Dữ kiện Thực tế). Muốn được cập nhật về những kiểm chứng dữ kiện thực tế mới nhất của chúng tôi, hãy theo chúng tôi trên , và .
Prime Minister at the Perth Convention Centre on Day 9 of the 2022 federal election campaign, in Perth. Tuesday, April 19, 2022. Source: AAP Image/Mick Tsikas
