Có thực sự là ngân sách không bao gồm khoản tài trợ nào cho một ICAC liên bang không?

Ứng cử viên độc lập Monique Ryan tuyên bố rằng chính phủ Liên đảng đã không phân bổ bất kỳ khoản tiền nào trong ngân sách 2022/23 cho một ủy ban chống tham nhũng liên bang. Các chuyên gia cho rằng tuyên bố này là sai lạc.

A GetUp protest outside Parliament House calls for a federal integrity commission to be set up Source: AAP Images/Mick Tsikas

NHỮNG GÌ ĐÃ ĐƯỢC TUYÊN BỐ

Chính phủ Liên Đảng không phân bổ bất kỳ đồng nào trong ngân sách cho năm tài khóa 2022/23 cho ủy ban bài trừ tham nhũng liên bang.

NHẬN ĐỊNH CỦA AAP FACTCHECK

Sai lạc. Ngân sách dành ra 67 triệu đô-la cho cơ quan bài trừ tham nhũng liên bang trong khoản ‘dự trữ dự phòng’ cho việc chi tiêu cho sự bất chắc.

Ứng cử viên độc lập nổi bật là Monique Ryan hoài nghi cam kết của Liên Đảng về một ủy ban bài trừ tham nhũng liên bang mới, tuyên bố rằng không đồng nào trong ngân sách năm 2022 được phân bổ cho một cơ quan như thế.

Tuyên bố này sai lạc. Mặc dù ngân sách không bao gồm một khoản tài trợ riêng cho ủy ban bài trừ tham nhũng, nhưng ngân sách dành ra 67 triệu đô-la cho cơ quan này trong một quỹ dự trữ dự phòng. Quỹ này được dùng cho các quyết định chính sách mà vẫn còn chưa chắc chắc hoặc đang được thương lượng vào thời điểm ngân sách được đưa ra.

Bác sĩ Ryan đưa ra tuyên bố này vào ngày 5 tháng 5 trong một cuộc tranh luận trên Sky News Australia với Tổng trưởng Ngân khố Josh Frydenberg, người mà bà đang thách thức cho chiếc ghế Melbourne của đơn vị Kooyong. Bà là một trong những ứng cử viên độc lập được gọi là ‘teal’ (Chú chích của phiên dịch: màu xanh lam so với màu xanh dương của Tự Do và màu đỏ của Lao Động) vận động cho một cơ quan bài trừ tham nhũng liên bang có nhiều quyền hạn, trong số các chính sách khác.

Trong suốt cuộc tranh luận về việc lập ra có thể có của một ủy ban độc lập liên bang chống tham nhũng (independent commission against corruption - ICAC), Bác sĩ Ryan nói: “Số tiền được phân bổ cho một ICAC trong ngân sách mới đây nhất là không đô-la. Vì vậy khi nói rằng có sự cam kết ở mức độ nào đó về cơ quan này, hiển nhiên là dối trá.” (đoạn phim ở khúc 46 phút 40 giây).

Khi được AAP FactCheck liên lạc yêu cầu cho biết cơ sở cho tuyên bố này, một nam phát ngôn nhân của Bác sĩ Ryan cho biết trong một thư điện tử rằng ngân sách cung cấp “không một sự dành riêng nào” và không một nhân viên nào cho cơ quan này.

Cả hai chính đảng đều nói họ ủng hộ một ủy ban bài trừ tham nhũng liên quan mà được trao quyền để điều tra những việc làm sai trái trong khu vực công ở cấp liên bang. Nhưng họ bất đồng về quy mô và quyền hạn của cơ quan được đề xuất này.

Liên Đảng ủng hộ một ‘Commonwealth Integrity Commission’ (‘Ủy ban Liêm chính Liên bang’) mà không có quyền hạn tổ chức các phiên xử công khai hay đưa ra các kết quả phát hiện về tham nhũng khi điều tra các viên chức công, trong khi Labor (Đảng Lao động) đã hứa hẹn một cơ quan có các quyền hạn đó.

Vào tháng 11 năm 2020, chính phủ công bố một dự thảo luật cho ủy ban mà chính phủ đề xuất, nhưng Thủ Tướng Scott Morrison cho biết là ông sẽ không theo đuổi luật này mà không có sự ủng hộ của Labor về mô hình của Liên Đảng.

Ngân sách cho năm Tài khóa 2022/23, được đưa ra vào ngày 29 tháng 3, không bao gồm một dòng kế toán riêng, hay ‘một sự dành riêng nào’, cho một ICAC liên bang. Tuy nhiên, báo cáo ngân sách (trang 173) có nêu ra rằng 67 triệu đô-la đã được dành ra cho “việc thành lập một Commonwealth Integrity Commission” là một  phần của một ‘khoản dự trữ dự phòng‘ 1,5 tỉ đô-la.

Bộ Tài chính mô tả khoản dự trữ này là khoản tài trợ “không được  phép hoặc không nên” phân bổ cho các chương trình cụ thể vào thời điểm ngân sách được công bố, trong khi Văn phòng Ngân sách Quốc hội giải thích rằng khoản dự trữ này là “một khoản được dành ra … cho những vụ việc mà chính phủ lường biết trước một cách hợp lý là cuối cùng sẽ xảy ra, nhưng không thể phân bổ cho các chương trình hay chi tiết cụ thể”.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội nói rằng khoản dự trữ dự phòng “cải thiện tính chính xác của các ước tính ngân sách gộp chung tại thời điểm công bố các ước tính này” và không phải là một khoản tiền mà “một cách đơn giản được cất đi ‘cho khi cần đến’ hoặc cho các đích chính trị đầy tham vọng”.

Chính phủ cũng đã tài trợ cho đội ngũ nhân viên bổ sung tại Ủy ban của Úc về Tính Liêm chính trong Thực thi Pháp luật hiện nay, mà được chủ ý để hình thành cơ sở cho bộ phận về tính liêm chính trong thực thi pháp luật của ủy ban mới này.

Giáo sư Stephen Bartos của Đại học Canberra, người trước kia quản lý nhóm ngân sách này tại Bộ Tài chính, cho AAP FactCheck biết về câu hỏi liệu có phải tiền này đã được dành ra trong ngân sách cho một ủy ban bài trừ tham nhũng, chủ yếu là một câu hỏi về sự diễn giải.

“Về chuyên môn, không có tiền để tài trợ cho một ICAC (vì) theo hiến pháp (điều 83) không một khoản tiền nào có thể được rút từ quỹ ngân khố quốc gia được hợp nhất ngoại trừ theo sự phân bổ theo luật pháp,” ông cho biết trong một thư điện tử.

“Tuy nhiên, về mặt ngân sách, có sự dự phòng cho ICAC trong khoản dự trữ dự phòng này. Nếu luật được thông qua và một ICAC được tài trợ, giả thiết rằng cơ quan này được tài trợ tới mức độ được ước tính trong khoản dự trữ dự phòng này, thì kết quả cuối cùng của ngân sách sẽ không thay đổi.

“Về ý nghĩa đó, đó là ‘được phân bổ’ – tiền đã được dành ra trong các ước tính ngân sách cho khả năng đó. Tuy nhiên, cho đến bây giờ vẫn chưa có sự cho phép của luật pháp để chi tiêu bất kỳ đồng nào trong số tiền đó.”

Giáo sư Bartos lưu ý rằng trong các báo cáo ngân sách không có nhân viên nào được cho thấy cho cơ quan đó (trang 154) vì các báo cáo ngân sách chỉ cho thấy nhân sự cho những cơ quan mà có sự cho phép được dành riêng cho những cơ quan này mà thôi.

A J Brown, một giáo sư tại Griffith University’s Centre for Governance and Public Policy (Trung tâm về Chính sách Công và Quản trị thuộc Đại học Griffith) và là một thành viên trong ban quản trị của Transparency International Australia (Minh bạch Quốc tế Úc), cho AAP FactCheck rằng ngân sách chỉ ra một cách rõ ràng rằng các quỹ đã có sẵn cho một ICAC liên bang, dù cho tiền này có thể không bao giờ được sử dụng.

Đó là sai lạc khi gợi ý rằng ngân sách không bao gồm bất kỳ sự cam kết nào về một cơ quan như thế, ông cho biết thêm.

Thông cáo báo chí được đưa ra vào ngày 1 tháng 4 bởi Centre for Public Integrity (Trung tâm Liêm chính Công), một nhóm phi lợi nhuận mà đã là một tổ chức bênh vực hàng đầu cho ICAC liên bang, cũng nói đến ngân sách “bao gồm” 67 triệu đô-la cho thời gian bốn năm cho Commonwealth Integrity Commission.

Giảng viên đại học về kế toán tài chính của Khoa Kinh doanh thuộc UTS (Đại học Công nghệ Sydney), David Bond, nói câu hỏi liệu chính phủ có “phân bổ” tiền cho một ICAC liên bang trong ngân sách, là mang tính chủ quan nhưng ông nói thêm rằng “câu hỏi là khoản dự trữ dự phòng chính là để cho cái gì, vấn đề vẫn còn tùy thuộc và các cuộc thương lượng”.

“Chính phủ đã nêu cụ thể một con số cho khoản dự trữ dự phòng này, nhưng hiển nhiên luật vẫn cần phải được thông qua,” Tiến sĩ Bond nói trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại.

NHẬN ĐỊNH CUỐI CÙNG

Ngân sách không chính thức dành riêng tiền cho một ICAC liên bang nhưng ngân sách có nêu ra rằng 67 triệu đô-la đã được dành riêng cho một cơ quan như thế trong khoản dự trữ dự phòng của ngân sách, một khoản tiền cho các chính sách mà vẫn còn chưa chắn chắc tại thời điểm ngân sách được công bố.

Các chuyên gia cho AAP FactCheck biết rằng câu hỏi liệu chính phủ có “phân bổ” tiền cho một cơ quan bài trừ tham nhũng liên bang trong ngân sách cho năm tài khóa 2022/23 hay không là vấn đề của sự diễn giải, nhưng rõ ràng là tiền đã được dành ra cho một cơ quan như thế nếu nó được thành lập qua luật pháp.

Sai lạc – Tuyên bố này chính xác một phần nhưng thông tin đã được trình bày một cách không đúng, bị tách khỏi tình huống hoặc thiếu sót.

* AAP FactCheck là thành viên được công nhận củaInternational Fact-Checking Network(Mạng lưới Quốc tế về Kiểm tra Dữ kiện Thực tế). Muốn được cập nhật về những kiểm chứng dữ kiện thực tế mới nhất của chúng tôi, hãy theo chúng tôi trên Facebook, Twitter và Instagram.