Úc đã phê duyệt ba loại côn trùng để ăn. Nhưng liệu chúng có thực sự là thực phẩm của tương lai?

Mặc dù protein côn trùng có những thông tin tuyệt vời về tính bền vững, nhưng việc thiết lập một ngành công nghiệp thực phẩm đi ngược lại một số chuẩn mực văn hóa sẽ gặp phải nhiều thách thức.

A salad garnished with fried whole crickets.

Insects are a source of protein and iron and can be farmed with less water, land and feed than traditional meat. Source: Getty / Rick Neves

Key Points

Ngành công nghiệp mới nổi phải đối mặt với một số thách thức, bao gồm cả những ý nghĩa tiêu cực xung quanh việc ăn côn trùng
So với các loại thịt truyền thống, sản xuất protein côn trùng đòi hỏi ít nguồn lực hơn
Các món ăn độc đáo được chế biến từ côn trùng

Kể từ năm 2008, Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc đã coi côn trùng ăn được là một cách làm thân thiện với môi trường để đáp ứng nhu cầu thực phẩm của dân số ngày càng tăng trên thế giới - điều mà tổ chức này ngày càng thúc đẩy trong nhiều năm.

Insects can have a nutty or meaty flavour if cooked as they are, but they can also be processed into more neutral-tasting meat products. Source: Getty / Ivan

Cơ quan khoa học hàng đầu của Úc, CSIRO, cũng nhấn mạnh sự cần thiết của các hình thức sản xuất protein bền vững hơn để đáp ứng nhu cầu toàn cầu trong tương lai.

Và nhu cầu ở Úc rất lớn; chúng ta là một trong những quốc gia ăn thịt nhiều nhất thế giới, mỗi người tiêu thụ trung bình 110kg thịt mỗi năm.

Nhưng là một nguồn thực phẩm xa lạ với nhiều nền văn hóa coi Úc là quê hương, liệu côn trùng có bao giờ trở thành nguyên liệu phổ biến ở đây không?

Ưu điểm của protein côn trùng

Côn trùng là nguồn cung cấp protein và sắt dồi dào, đồng thời báo cáo về Côn trùng ăn được của CSIRO cho thấy côn trùng là nguồn thay thế bền vững hơn cho các loại thịt truyền thống.

Việc sử dụng đất cho dế và giun ăn thấp hơn nhiều so với chăn nuôi thông thường vì chúng có thể được xếp chồng lên nhau theo chiều dọc trong các nhà kho công nghiệp.

Trong khi 100g thịt bò cần hơn 160m2 đất thì có thể sản xuất cùng một lượng giun chỉ với 1,8m2 đất.

Several bar charts show how various animal products compare on various sustainability metrics.

Source: SBS

Dế và giun cần ít nước và thức ăn hơn bò, lợn và gà và tạo ra khoảng 5% lượng khí thải carbon mà bò thải ra.

Việc ăn côn trùng cũng ít lãng phí hơn nhiều vì chúng ta có thể ăn toàn bộ con sâu bột (Mealworm) mà không phải loại bỏ bất kỳ bộ phận nào như khi ăn các loại thịt khác.

Mealworms (Tạm dich: sâu bột) Source: Getty / Photo_HamsterMan

Một ngành công nghiệp mới nổi

CSIRO ước tính rằng ngành công nghiệp protein thay thế có thể trị giá hơn 4 tỷ USD trong nước và 2,5 tỷ USD xuất khẩu vào năm 2030.

Ishka Bless, một nghiên cứu sinh tiến sĩ có nghiên cứu tập trung vào côn trùng làm thực phẩm, cho biết có tiềm năng lớn để những loài này được đưa vào thực phẩm rộng rãi hơn.

Nhưng Bless cho biết, ở Úc, chi phí nuôi côn trùng phục vụ tiêu dùng của con người hiện nay cao và nhu cầu thấp, điều này đã góp phần khiến tốc độ tăng trưởng chậm lại.

Bà nói: “Theo truyền thống, nếu bạn đang xem xét một ngành công nghiệp thực phẩm đang phát triển hoặc mới nổi, thì việc sản xuất khá tốn kém và có rất ít nhu cầu khiến việc phát triển trở nên khó khăn”.

“Chúng tôi không chỉ gặp phải những thách thức trong việc phát triển một ngành công nghiệp mới về mặt kỹ thuật mà còn gặp phải thách thức về sự chấp nhận của người tiêu dùng.”

Bless cho biết thái độ tồn tại từ trước đối với việc ăn côn trùng là một thách thức khó khắc phục.

Bà nói: “Hầu hết người Úc lớn lên đều biết đến côn trùng ngoài phạm vi thực phẩm, chúng ta quen thuộc hơn với việc coi côn trùng là loài gây hại hoặc nguồn gây ô nhiễm”.

"Đối mặt với côn trùng trong bối cảnh thực phẩm, chúng ta không quen thuộc với chúng và có những ý nghĩa tiêu cực đó."

Bà cho biết một phần thách thức trong việc phát triển ngành này là giúp người Úc làm quen với côn trùng trong lĩnh vực thực phẩm.

Bless cho biết công việc cần thiết là xác định những cách khả thi nhất để nuôi côn trùng.

Bà cho biết cần phải xem xét các loại côn trùng cũng như tiềm năng của các sản phẩm phụ để cung cấp cho ngành nông nghiệp thực phẩm và việc sử dụng năng lượng liên quan.

Bà nói: “Nếu chúng ta có thể kết hợp điều đó với ngành nông nghiệp thực phẩm để có thể cân bằng việc sử dụng năng lượng trong sản xuất”.

Các quốc gia trên thế giới chế biến côn trùng thành những món ăn gì?

Có thể nói, sự sáng tạo của loài người là vô biên và từ đó các món ăn được chế biến từ côn trùng cũng vô cùng đa dạng, chẳng hạn như:

“It appears the more open you are to ‘exotic’ foods, the more willing you’ll be to taste-test a grasshopper, or an ant, or even a spider.”

Châu chấu chuyên phá hoại mùa màng nhưng nó cũng là một loại thức ăn độc lạ Source: Getty / E+/Getty Images

Chapulines: Đây là một món ăn đặc sản của Mexico, đó chính là châu chấu chiên giòn. Theo truyền thống, châu chấu được tẩm gia vị với ớt, tỏi và một ít nước cốt chanh. Chúng có thể được sử dụng làm nhân cho bánh taco, ăn kèm một ít salsa xanh và hành tây, hoặc trên bánh tostadas với pho mát và sốt bơ.

Caramelized insects are seen at a bar in downtown Tokyo

Món nhộng xào đầy hấp dẫn. Picture taken February 12, 2017. REUTERS/Toru Hanai Credit: X90040

Beondegi: Một món ăn đường phố cổ điển của Hàn Quốc làm từ nhộng tằm. Những con vật nhỏ bé này thường được luộc hoặc hấp, sau đó tẩm gia vị rồi để trong những chiếc cốc nhỏ.

Edible Insects

Hormiga culona: Đây là một trong những loài kiến nổi tiếng nhất thế giới, đặc sản nức tiếng ở vùng Santander, Colombia.

Sirkkaleipä: Một loại bánh mì độc đáo của Phần Lan, có chứa khoảng 70 con dế khô được nghiền thành bột. Dế được xay thành bột mịn, sau đó cho vào bột mì rồi nhào và nướng như bình thường.

Source: Getty / Getty Images

Bọ cạp (Bắc Kinh): Bọ cạp là món ăn truyền thống của Trung Quốc thu hút sự chú ý của khách du lịch. Bọ cạp chiên được bày bán ở các quầy hàng nhỏ ven đường, mùi vị bọ cạp chiên không khác nhiều so với các món chiên khác.

Côn trùng được chế biến thành các món ăn đa dạng và được bày bán trên đường-Wikipedia Commons-CC BY-SA 3.0 Credit: Takoradee - Own work

Nhện (Campuchia): Nếu như đây là loài côn trùng gây ám ảnh nhất, đặc biệt là đối với chị em phụ nữ thì tại Campuchia, nhện được chiên hoặc nướng lên như là món ăn vặt yêu thích của người dân.

Source: Getty

Việt Nam: Nhộng, món đặc sản béo ngậy của người Việt, đặc biệt nổi tiếng ở Tây Nguyên. Các món nhộng phổ biến như nhộng tằm xào dứa, nhộng chiên, nhộng rang đều hấp dẫn vị giác. Bên cạnh đó, xôi trứng kiến, một đặc sản của vùng Ninh Bình, là một món ăn hấp dẫn với vị béo ngậy, chua chua và giàu chất bổ dưỡng

Tuy nhiên người ta phát hiện ra rằng một số người nhạy cảm với các sản phẩm động vật có vỏ có thể phản ứng với protein côn trùng, vì vậy ở Úc cần phải dán nhãn chính xác cho bất kỳ thực phẩm nào có chứa côn trùng.

A gyro made from insect burger patties, inside pita bread being held in one hand.

Bánh mì kẹp thịt côn trùng làm từ protein giun Source: Getty / flocu

Khả năng tồn tại của ngành

Paula Pownall đã thành lập trang trại côn trùng ăn được đầu tiên ở Tây Úc, Grubs Up, vào năm 2016 sau khi biết được tiềm năng của chúng như một nguồn thực phẩm.

Tuy nhiên, cô đã quyết định đóng cửa cơ sở sản xuất côn trùng của mình.

Cô nói với SBS News rằng cô không nghĩ côn trùng sẽ trở thành một phần chủ yếu trong thực phẩm hàng ngày của người Úc.

Chi phí lao động cao, thiếu tự động hóa, lựa chọn protein thay thế thích hợp hơn, giáo dục về sản phẩm và thái độ của người tiêu dùng là những yếu tố góp phần khiến cô kết luận trong báo cáo cuối cùng rằng hệ thống sản xuất dế ở Úc hiện không khả thi đối với thị trường thực phẩm dành cho con người.

Người phát ngôn cho biết: “Các nhà sản xuất côn trùng ăn được đã phải vượt qua một số thách thức quan trọng bao gồm tạo ra sản phẩm, giáo dục người tiêu dùng và các bên liên quan như chính phủ và các cơ quan thực phẩm, giúp soạn thảo các chính sách về thực hành sản xuất và cải tiến các thực hành tốt nhất về trang trại và kinh doanh”.