Avustralya gibi çok kültürlü bir ülkede yaşadığımız için günlük hayatımızda farklı din ve inançtan insanlarla karşılaşmamız son derece normal. Dil ve sosyal olarak farklı toplumlardan gelenlerin dini ve kültürel inanç ve eylemleri hakkında fikrimizin olması da daha güçlü bir ülke olmamızı sağlar.
Birçok dinin mensubu tarafından takip edilen oruç da bilmemiz gereken eylemlerden biri. Avustralya’nın Müslüman Sesi Radyosu’ndan (AVM Radio) Diana Abdel-Rahman, OAM, her yıl Ramazan ayı boyunca programlar hazırlıyor.
Öne çıkanlar:
- Araştırmalara göre oruç tutmanın hücrelerin yenilenmesi sağlarken dayanıklılığını artırır.
- Birçok dinin mensupları binlerce yıldır sınırlı bir süre için oruç tutuyor veya tüketilen kalori miktarını azaltıyor.
- Çocuklar, yaşlılar ve yeme bozukluğu olanların oruç tutması sakıncalı.
- Belli bir süre su tüketmeyi bırakmanın hiçbir yararı olmadığı tespit edildi.
AMV Radio Ramazan boyunca Canberra’dan günde 24 saat İngilizce yayın yapıyor. Ms Abdel-Rahman Ramazan ayının Müslümanların Allah ve dinleri ile yeniden bağ kurdukları bir dönem olduğunu söylüyor. “Oruç tutmak beden, beyin ve ruh için çok yararlı. Ramazan ayı boyunca genelde daha fazla namaz kılınır. Herkes Allah’la yeniden bağ kurmak için fırsat bulur” diyor.
Ramazan Hicri takviminin dokuzuncu ayı. Yılına göre 29 veya 30 gün çeker. Ay boyunca Müslümanlar güneşin doğumundan batımına kadar, katı veya sıvı hiçbir şey tüketmez.
Fasting is one of the Five Pillars of Islam. Source: Pexels/Monstera
Dönemsel oruçlar
Ramazan ayındaki oruç dönemsel oruç kategorisine giriyor. Belirgin aralıklarla belirli bir dönem boyunca çok az veya hiç besin tüketilmez. Oruç 12 saatten birkaç güne kadar sürebilir.
Kayıtlı diyetisyen ve Queensland Üniversitesi’nden araştırmacı Dr Veronique Chachay Ramazan’ın bir tür dönemsel oruç olan zaman sınırlı beslenme kategorisine girdiğini söylüyor.
Belirli bir süre hiç gıda tüketmemenin beden için bazı yararları olduğunu söylüyor.
“Oruç tuttuğunuz zaman boyunca vücudunuzdaki hücrelerdeki moleküler savunma mekanizmasını devreye sokuyorsunuz. Kısıtlı bir süre oruç tuttuğunuz için hücre belli bir süre alarm durumuna geçiyor ve bu da hücrelerde detoks sürecini başlatan enzimleri tetikliyor.”
Hücreler bir çeşit bahar temizliği sürecine giriyor.
Ancak araştırmalar su tüketmemenin herhangi bir yararı olmadığı sonucuna ulaştı. Cr Chachay suyun vücudu toksinlerden arındırma görevi gördüğünü ve son derece yararlı olduğunu belirtiyor.
Oruç döneminde doku ve organlarda “otofagi” (autophagy) adlı süreç başlıyor. Bu süreç de daha sağlıklı olmanızı salarken uzun yaşamı destekliyor.
Source: Getty Images/lacaosa
Ancak araştırmalar su tüketmemenin herhangi bir yararı olmadığı sonucuna ulaştı. Cr Chachay suyun vücudu toksinlerden arındırma görevi gördüğünü ve son derece yararlı olduğunu belirtiyor.
Oruç döneminde doku ve organlarda “otofagi” (autophagy) adlı süreç başlıyor. Bu süreç de daha sağlıklı olmanızı salarken uzun yaşamı destekliyor.
“Bu mekanizmalar zaman içinde hücresel atığı ve toksinleri azaltır” diyor. Detoks sürecini hızlandırarak bir çeşit hücresel yenilenmenin yolunu açıyor.
Dr Chachay iftarın da yenileme sürecinin bir parçası olduğunu söylüyor. “Kişinin oruç sonrası yeniden beslenmeye başlayıp sonra tekrar oruç tutmaya başlaması da yararlı. Beslenemeyen hücre bir anda besine kavuşunca bunları azami bir şekilde kullanır. Hiçbir şey ziyan edilmez. Gelen besin tam verimlilikte kullanılır” diyor.
Ancak iftar zamanı kaliteli gıda tüketmek çok önemli. Dr Chachay fazla şekerli veya yağlı gıdanın tüketilmemesi gerektiğini söylüyor.
“Akşam vakti yüksek oranda insülin sağlığınız için iyi değil” diyor.
Müslümanlar gibi Yahudiler de her türlü katı ve sıvı gıdanın tüketilmediğini oruç tutuyor.
Hinduizm’de de oruç tutmak önemli bir eylem olarak öne çıkıyor. Ufak çapta besin kısıtlamalarından aşırı düzeyde kapsamlı açlıklara kadar geniş bir yelpazeyi kapsıyor. Ancak Hinduizm’de oruç tutmak bir zorunluluk değil. Beyin ve vücudun temizlenmesini hedefleyen ahlaki ve ruhani bir eylem.
Kalori kısıtlaması
Bazı dinlerde oruç sadece belirli dönemlerde belirli besinlerin tüketilmesine getirilen yasaklardan oluşuyor.
Breaking fast in Ramadan. Source: Getty Images/Jasmin Merdan
Dr Chachay bunun kalori kısıtlamalı oruç kategorisine girdiğini söylüyor.
Bu prensiplerle yürütülen modern çağ diyetinin ismi ne CRON (calorie restriction practice on optimal nutrition). Amaç daha sağlıklı olup yaşlanma sürecini yavaşlatırken yeterince beslenebilmek.
Dr Chachay CRON’da vücudun düşük düzeyle alarma geçirildiğini ve bünyenin tüketilen kısıtlı besini tam verimli kullanabilmeyi öğrendiğini söylüyor. “Böylece kronik hastalıkların temelinde yatan fazla yağ ile bağlantılı tüm sıkıntılar önleniyor” diyor.
Tam orucun aksine, vücuttaki genler kısmen aktive ediliyor ve hedef daha etkili anti-oksidan savunma sayesinde özgür radikal, toksinler ve diğer zararlıların temizlenmesi. Bu da yaşlanma sürecinin yavaşlaması anlamın geliyor.
Modern diyetler
Modern çağın popüler oruçları arasında 5:2 diyeti var. Haftada iki gün en fazla 500 kalori tüketebiliyorsunuz. Diyetin yaratıcısı Dr Michael Mosley, yakın zamanda diyeti güncelleyip Fast 800’ü geliştirdi. Bunda iki gün 800 kalori tüketip kalan beş günde düşük karbonhidrat diyeti uyguluyorsunuz.
Bir başka bilimsel plan ise Dr Valter Longo’nun oruçtan esinlenip geliştirdiği diyet. Dr Chachay Longo’nun araştırmalarının ortaya çıkardığı sonuçlara göre, hormonları canlandırıp hücre yenilemek için tüm gün oruç tutmak yerine normal tükettiğiniz miktarın en fazla yarısını tüketmenin de çok yararlı olduğunu söylüyor. Oruçtan esinlenen bu diyette tüketilen protein miktarı da azaltılıyor.
“Tavsiye edilen programa göre, yılda bir, iki veya üç defa, beş gün boyunca hormonları tazelemek için diyet yapmak gerekiyor. Orucun kısmen olması yeterli. Hedef otofagi sürecini tetikleyerek hücre yenilenmesi ve anti-oksidant enzimlerinin salgılanmasını sağlamak.”
Source: Pexels/Nicole Michalou
Oruç herkes için uygun değil
Dr Chachay aşırı zayıf, yeme bozukluğu veya kronik rahatsızlıkları olanların oruç tutmaması gerektiğini söylüyor.
Canberra İslam Merkezi’nin imamı Adama Konda çocukların, yaşlıların ve hastaların oruç tutmasının beklenmediğini söylüyor. Seyahat edenlerin de daha sonra kaza orucu tutabileceğini hatırlatıyor. Hamile veya çocuğunu emziren kadınların da oruç tutması gerekmiyor.
Dr Chachay yeni bir dengeli diyete başlamadan önce aile hekiminizle veya bir sağlık uzmanıyla görüşmenizin çok önemli olduğunun altını çiziyor.
Children should not fast. Source: Pixabay/Jill Wellington
