Geçenlerde Avustralya’nın doğusunu etkileyen yoğun yağışlar sonrası küf ve oluşturduğu risk yeniden gündeme geldi. Queensland ve NSW’in kuzey kıyı bölgelerinde selden etkilenen bölgelerde temizlik çalışmaları başladı. Selden etkilenen her yerde küf oluşumu tavan yapmış durumda. Küf temizliği riskli ve pahalı bir süreç ve güvenli bir şekilde yapılması için uzman desteği alınması tavsiye ediliyor.
Öne çıkanlar
- Nem küf oluşumunu tetikleyen ana unsur.
- Küf neredeyse her şeyin üstünde oluşabilir.
- Küfe maruz kalmak astım ve diğer alerjileri ağırlaştırıp ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
- Küfün halsizlik ve depresyonla bağlantısı olduğu belirtiliyor
- Küfü temizlemek düşünülenden çok daha zor.
Lismore locals help with the clean up in the Central Business District in Lismore, Northern NSW, Thursday, March 3, 2022. Source: AAP Image/Jason O'Brien.
Küf nedir?
Küf nemli ve havalandırılmayan yerlerde yetişen bir tür mantar ve spor adı verilen küçük partiküller üzerinden yayılır. Hava yoluyla dağılan sporların solunum yoluyla içe çekilmesi alerjisi olan insanlar için son derece tehlikeli.
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tahminlerine göre Avustralya’da evlerin yaklaşık yarısında küf bulunuyor ve kısa dönem maruz kalmanın bile olumsuz sağlık gelişmelerine yol açabilir.
Bilim insanları yeni binalarda nem birikimini önlemek için yeni malzemeler ve teknikler geliştirse de hükümetler küfe karşı ortak bir standart düzenleme üzerine henüz anlaşamadı.
Küf çarşaf, kıyafet ve diğer kişisel eşyalar için de son derece zararlı. Küf bulaşan eşyaların genelde yok edilmesi gerekiyor.
Yetkililerin asıl odaklandığı konu, küfün kamu sağlığına yönelik oluşturduğu tehlike.
Küf ve sağlık
Avustralya Tıp Derneği (AMA) Başkan Yardımcısı Dr Chris Moy alerjisi olanlar, solunum rahatsızlığı yaşayanlar veya bağışıklık sistemi zayıf olan insanlar için küfün büyük tehdit oluşturduğunu söylüyor.
“En sık görülen sorun alerji. Astımı olanlar, bahar nezlesi veya egzaması olanlar genelde küfe karşı alerjik” diyor.
Diğer insanlar için küfün göz, burun veya boğazda tahriş olarak kendini gösterdiğini söylüyor.
Sydney Üniversitesi’nden araştırmacı ve Mimarlık bölümünde uzman öğretmen olan Dr Arianna Brambilla yakın dönemde nem ve binalar üzerine bir kitap yayınladı. Ortalamada her üç evden birinde aşırı nem yüzünden küf oluşumu görüldüğünü ve bunun da hem ciddi sağlık sorunlarına ve büyük temizlik masrafına yol açtığını söylüyor.
Mould spores. Source: Getty Images/Sinhyu.
Kapalı ortamlardaki alışkanlıklarımızın küf oluşumunu tetiklediğini söylüyor. Bu hem eski hem de yeni evler için geçerli. Evde egzersiz yaptığınız veya yıkadığınız kıyafetleri astığınız odanın iyi havalandırılmış olması çok önemli.
Melbournelu Ameeta Piazzi yıllar içinde çok sayıda kiralık evde kalmış. Birçoğunda nemden dolayı zarar olduğunu tahmin ediyor. Yaşadığı sağlık sorunlarının küf yüzünden oluştuğunu anlaması zaman almış.
Birçok semptom vardı. Bilişsel, davranışsal ve tıbbi sıkıntılar baş gösterdi.
“Birincil olarak, beynim çalışmıyordu. Yaptığımı anlamıyordum. Kısa dönem hafıza kaybı vardı. Konuşurken doğru kelimeleri bulmakta zorlanıyordum. Bazen toplantılarda, söylemem gereken kelimeyi bulamıyordum.”
Kendisini en zorlayan semptomun kronik yorgunluk olduğunu söylüyor.
Evden çalışmaya başladığı dönemde semptomlarının ağırlaştığını fark etmiş. Bunlar arasında yaraların ve morlukların iyileşmesinin daha uzun süre alması da var.
Semptomların nedeninin küf olduğunu anlayınca rahatlamış. Farkındalık ve kaçınma sayesinde sıkıntılarının üstesinden geldiğini söylüyor.
İlk yaptığı şey, nemden dolayı zarar görmüş olan kiralık evden ayrılmakmış.
“Bir anda uyandım” diyor. “Yapmanız gereken ilk şey küften kaçınmak” diye ekliyor.
Little boy using a puffer Source: Getty Images/anandaBGD
Küf oluşumu ve yayılmasını önlemek için evinizin havalandırması kilit önemde.
Küften nasıl kurtulursunuz?
Eğer kapalı bir ortama girmişse, küfü yok etmek çok zor. Küfü yok etmeye çalışmak bile sağlığınızı tehlikeye atabilir.
Dr. Brambila şiddeti ve etkilenen alana göre, küfü güvenli bir şekilde yok etmek için yapılacak en iyi şeyin uzmana gitmek olduğunu söylüyor.
“Temizlemek çok zor ve bazı kimyasallar son derece zehirli olabildiği için, tavsiyemiz uzmanlara gidilmesi yönünde” diye konuşuyor.
“Küf baş göstermişse, duvarın içine kadar işlemiştir” diyen Dr. Brambila, duvarın yüzeyini temizlemenin kısa dönemli bir çözüm olduğunu, küfü yok etmediğini söylüyor.
Kısa dönemli çözümler arasında bölgeyi havalandırmak, aşırı nemden kurtulmak için nem giderici kullanmak ve uzman çağırıp durumun ciddiyeti hakkında bir tavsiye almak.
Ameeta Piazzi evden ayrılmanın maddi ve manevi zorluğunu kabul ediyor. “Kimse size tazminat vermiyor” diyor.
Emlak piyasasındaki yasal kurallar dahilinde nem ve küf yüzünden tazminat almanızın neredeyse imkânsız olduğunu söyleyen Piazzi, “Ev sahibinin evin yaşanmaz olduğuna yönelik önceden haberi olduğunu ispatlamanız gerekiyor” diyor.
Araştırmalar ve kurallar
Araştırmacılar binalarda küf oluşumunu önlemek için yeni malzemeler fe stratejiler geliştirmeye çalışıyor. Binalarda küf oluşumu ve yayılmasını önleyen malzemeler kullanılmasını öneriyorlar. Ancak henüz yasal bir yönetmelik yok.
Mart 2020’de biyo-toksinlerin neden olduğu hastalıklar üzerine başlatılan bir federal hükümet soruşturması, eyalet ve bölgelerin mevcut inşaat yönetmeliklerinin binalarda nem ve küf oluşumuna karşı ne kadar etkili olduğunu araştırmasını tavsiye etti.
Ventilation of your home is essential to prevent and control mould proliferation. Source: Getty Images/CareyHope.
Luigi Roselli’nin şirketinden mimar Diana Yang, yönetmeliklerin henüz küfle mücadeleye bir kural getirmediğini, ancak yeni inşaatların uyması gereken kod ve kurallar olduğunu söylüyor. Bu kod ve kurallara göre binanın içine su sızmasının önlenmesi ve bina içi buğulaşmanın önlenmesi için etkili havalandırma sistemine belli bir standart getiriliyor.
Dr Brambilla araştırmaların bina kalitesini artıracak yönde gelişmeler sağlayacağına emin. “Banyolar gibi yüksek nemli ortamlarda ve hemen dışında kullanılan malzemelere bakıyoruz. Ayrıca duvarların içinde kullanılan zarların biriken nemi atabilecek ve duvarları nefes ala bileceği türde olmasını hedefliyoruz” diyor.
Risk altındaysanız ne yapabilirsiniz?
Avustralya’nın doğu kıyılarını etkileyen aşırı yağışlar ve sel sonrası bölgenin insanları için küf kaynaklı sağlık sorunu riski yükselmiş durumda.
Dr. Moy küflü bir ortamda yaşıyorsanız, kendiniz korumak ve riski asgariye indirmek için çeşitli tavsiyelerde bulunuyor.
- Küfe maruz kaldığınız zamanı asgariye indirmeye çalışın.
- Küfün olduğu bir alana girmek zorundaysanız P2N95 gibi kapsamlı bir maske kullanın.
- Ortamı elinizden geldiği kadar kurutmaya çalışın.
- Pencereleri açıp ıslanmış eşyaları çıkarın.
- Islanan halı gibi eşyaların atılması gerekebilir.
Küf ve nem konusunda daha fazla bilgi için eyalet ve bölgenizde aşağıda belirtilen ilgili bağlantılara tıklayınız.
