Öne çıkanlar
- Uzmanlar, idrak (bilinç) bozukluğunun uzun COVID olanlarda görülen en genel semptom olduğuna işaret ediyor
- Bu sorun genellikle kendiliğinden kaybolur
- Eğer sekiz haftadan fazla sürerse doktorunuzu görün
- Uzmanlar, egzersiz, bulmaca çözmek ve video oyunları oynamak gibi bilincinizi zorlayacak aktivitelerin iyileşmeyi hızlandırabileceğini söylüyor
Sydneyli proje müdürü Dianne Watts, COVID’den kurtulduktan sonra işe döndüğünde, bazı kelimeleri yazmakta güçlük çekti, yapması gereken işleri karıştırmaya başladı.
SBS’e konuşan Watts, "Birinin benimle oturup her zaman yaptığım işlerde bana yardımcı olması gerekiyordu," dedi.
Watts, COVID’e Haziran ayında yakalandı. Watts şimdi, ilk üç ay içinde beliren uzun COVID olduğuna inanıyor.
NSW Sağlık Bakanlığı, uzun COVID’i belirleyen bir test olmadığını söylüyor. Bu hastalığın belirlenmesi için bir doktorun, hastanın benzer semptomları olan diğer hastalıklardan birine yakalanmadığını belirlemesi gerekiyor.
Uzun COVID veya post COVID’de en sık görülen semptomlar, “bilişsel problemler” olarak adlandırılan, hatırlama, konsantrasyon sorunları; uyku bozuklukları, konuşma güçlüğü, depresyon veya endişe ve bitkinlik. Diğer semptomlar ise nefes darlığı, solunum güçlüğü, sürekli öksürük, göğüs ağrısı, kas ağrısı, koku ve tat duygusu kaybı.
Uzun COVID kliniklerini burada bulabilirsiniz:
COVID fog nedir?
"COVID fog", tıbbi bir terim değildir. Genel olarak, COVID’e yakalanma sonrası düşünceleri toparlayamama, konsantre olamama ve hatırlayamama gibi bilişsel problemler için kullanılır.
Federal Sağlık ve Yaşlı Bakım Bakanlığı, Avustralya’daki COVID fog vakalarına ilişkin bir istatistiğe sahip değil.
Ancak, Sydney St Vincent's Hospital Long COVID Kliniği Müdürü Doçent Steven Faux, COVID’e yakalanan pek çok kişinin, uzun COVID olduğunu söylüyor.
Kliniğimize gelen hastaların yüzde 10 ile 25 arası uzun COVID olduğunu söylüyor. Eğer hastaya idrakleriyle ilgili sorular sorarsak oran artıyor
COVID fog tanısı
Sydney’de nörolog Dr Sonu Bhaskar, COVID fog tanısı koymanın kolay olmadığını söylüyor. Bhaskar, "COVID’den kurtulanların belli bir bölümü uzun nörolojik ve bilişsel sorunlar yaşayabiliyor," diyor.
Prof Faux, endişe ve bitkinliğin de insanın düşünme yetisini etkilediğine işaret ediyor ve COVID fog tanısının, tek bir faktöre bağlı kalarak konamayacağını kaydediyor. Faux, "COVID fog tanısı koymak için çok geniş bir alana bakmak gerekir," diyor.
Prof Faux, hukuk veya sağlık ile, çok sayıda işlemle uğraşan dikkat gerektiren sektörlerde çalışanların uzun COVID’den daha kötü etkilendiğini de kaydediyor. Faux, "COVID fog, en küçük bir konsantrasyon eksikliğine tahammülü olmayan bu sektörlerde çalışanları çok şiddetli etkiliyor," diye ekliyor.
COVID fog olunca ne yapmalı?
Çoğu durumda COVID fog kendiliğinden geçer.
"Öncelikle, panik yapmayın. Kalıcı olma ihtimali çok az. Kendinize zaman tanıyın," diyor Prof Faux.
COVID fog’u etkileyebilecek depresyon, endişe gibi hastalıkları tedavi etmek de COVID fog’un geçmesine yardımcı olur.
Prof Faux, COVID’e yakalandıktan sekiz hafta sonra hala semtomlar yaşanıyorsa doktora gidilmesini öneriyor.
Çoğu kişi evde yürüyüş yaparak idare edebilir. Aşırı egzersiz yapmamaya dikkat edin. Yavaşlayın ve hafif egzersizler yapın.
Dr Bhaskar, bilinci zorlayacak video oyunları gibi aktivitelerin de yardımcı olacağına işaret ediyor.
Watts, bilişsel sorunları için doktora gitmedi, ancak semptomlarını yakından izledi. Watts, "Yavaş yavaş yaşamımı, yapabildiğimce aktifleştirdim ve yediklerime çok dikkat ettim. COVID’e yakalandıktan dört hafta sonra bilincim aniden tekrar yerine geldi," diyor.
Experts believe people high-demanding jobs could be more affected by COVID fog. Credit: Hinterhaus Productions/Getty Images
Araştırmalara devam ediliyor
COVID-19’un vücuttaki etkilerini tam olarak belirlemek için araştırmaların devam etmesi gerekiyor.
’de yayınlanan yeni bir araştırma, bazı kişilerin COVID-19 olduktan iki yıl sonra bile, nörolojik ve psikolojik olarak bilişsel problemler, demans gibi hastalıklara yakalanma konusunda yüksek risk taşıdıklarını gösteriyor.
’da yayınlanan La Trobe Üniversitesi Araştırması ise, COVID sonrası dönemde görülen nörolojik semptomların, Alzheimer ve Demans hastalıklarında görülen semtomlara benzediğine dikkat çekiyor.
Bu araşatırmayı yürütenlerin lideri Dr Nick Reynolds, SBS’e yaptığı açıklamada, Alzheimer ve Demans hastalıklarının tedavisinde kullanılan ilaçların, üzerinde yapılacak değişikliklerle, gelecekte COVID sonrası nörolojik semptomların tedavisinde kullanılabileceğini söyledi.
SBS, tüm COVID-19 gelişmelerini Avustralya’nın çokkültürlü ve çokdilli toplumlarına ulaştırır.
ziyaret edin, güvende ve bilgili kalın
