እቲ እስራኤል ዝቐንጸለቶ መራሒ ሕዝቡላህ ሓሰን ናስራላህ መን'ዩ ነይሩ፧

ኣብ 1992 መሪሕነት ህዝቦላሕ ተረኪቡ ክሳብ ሕጂ ክመርሕ ዝጸንሐ ሓሰን ናስረላህ ብመጥቃዕቲ እስራኤል ኣብ ዋና ከተማ ሊባኖት ተቐቲሉ ኣሎ።

Hezbollah leader Sheikh Hassan Nasrallah led the militant group through decades of conflict with Israel. Credit: Hussein Malla/AP

Hassan Nasrallah, leader of Lebanon's Hezbollah, has been killed.

ናስራላህ ኣብቲ ንዓሰርተታት ዓመታት ዝቐጸለ ምስ እስራኤል እተገብረ ውግእ ፡ ነቲ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ዝነበረ ወተሃደራዊ ሓይሊ ከም ዝቕየር ብምግባርን ሓደ ካብቶም ኣብ ወለዶታት ዝለዓለ ስልጣን ዝነበሮም ዓረባዊ ጕጅለ ከም ዝኸውን ብምግባርን እዩ ንወተሃደራዊ ጉጅለ ሕዝቡላህ መሪሑዎ ።

ሰራዊት እስራኤል ፡ ኣብ በይሩት ርእሲ ከተማ ሊባኖስ ኣብ እተኻየደ መጥቃዕቲ ኣየር ከም እተቐትለ ገሊጻ ኣላ። እዚ ዝኸውን ዘሎ ኣብ መንጎ ሕዝቦላን እስራኤልን ዘሎ ውጥረትን ግጭትን ኣብ ዝለዓለ ጥርዙ ደይብሉ ኣብ ዘሎ እዩ ።

ሓሳን ናስራላህ ከምተቐትለ ሕዝቦላህ'ውን ጸኒሑ ኣረጋጊጹ እዩ።

ናስራላህ ኣብ 35 ዓመት ዕድሚኡ ብ1992 ዋና ጸሓፊ ሕዝቦላህ ኰይኑ ምስ ተሸመ ኣትሒዙ እዩ ህብቡነቱ ጀሚሩ። እቲ ወተሃደራዊ ጉጅለ ኣንጻር ሓይልታት እስራኤል ንምቅላስ ፡ ብ1982 እዩ ብሓለዋ ሰውራ ቆይሙ ።

እስራኤል ነቲ ቅድሚኡን ዝነበረ መራሒ ዓባስ ኣል-ሙሳዊ'ውን ብናይ ሄሊኮፕተር መጥቃዕቲ ቀቲላቶ እያ። ናስራላህ ንሔዝቦላህ ኣብ ዝመርሖ ፡ እቲ ደባይ ተዋጋኢኡ ብ2000 ንሓይልታት እስራኤል ካብ ደቡባዊ ሊባኖስ ብምብራር ፡ ን18 ዓመት ዝቐጸለ ጎበጣ እስራኤል ከምዝዛዘም ዝገበረ እዩ ።

እቲ ምስ እስራኤል ዝግበር ዝነበረ ግጭታት ፡ ንመሪሕነቱ ብእተፈላለየ መገዲ ጸልይዎ እዩ ።

ኣብ 2006 ሕዝቦላህ ን34 መዓልቲ ምስ እስራኤል ድሕሪ ምውጋኡ ፡ "መለኮታዊ ዓወት" ክብል ኣወጀ ።

እንተዀነ ግን: እቲ ኣብ ሊባኖስን ኣብ ዝሰፍሐ ሃገራት ዓረብን ሕዝቦላህ ዘካይዶ ዝነበረ ስርሒታት ናብ ሶርያን ክንዩኡን እናገፍሐ ኣብ ዝኸደሉ ዝነበረ እዋን: ናስራላህ ኣብ ሊባኖስ ከፋፋሊ መራሒ ኮይኑ እዩ ተራኺቡ። በዚ ምኽንያት ኣብ መንጎ እቶም ኣብ ወሽመጥ ዓረብ ዝርከቡ ሰዓብቲ እምነት ሺዓ ኢራንን ሕቡራት መንግስትታት ኣመሪካ ትድግፎም ሱኒ ኣዕራብን ዝሓየለ ግጭት ክፈጥር ክኢሉ ።

ናስራላህ ኣብ እዋን ሕድሕድ ኲናት ሶርያ ንፕረሲደንት ኣል ኣሳድ ብምድጋፍ ሕዝቡላህ ከምዝሳተፍ ገይሩ እዩ። በዚ ድማ ነቐፍቲ እቲ ጉጅለ ኣብቲ ከፋፋሊ ግጭት ስለተሳተፈ ዓሌታዊ ክብሉ ወቒሶሞ እዮም።

ናስራላ ፡ ሕዝቦላህ ኣብ ዞባዊ ዕንደራ ከምዝኣቱ ብምግባሩ ፡ ኣብ ሊባኖስ ዘይጽወር ዋጋ ከም ዘኽፈሎም'ውን ይወቕስዎ። እዚ ማለት ነታ ኣብ ወሽመጥ እትርከብ ምስ ኩሉ ትመሓዞ ዝነበረት ዓረባዊት ሃገር ናብ ዘዋርድን ዘሕስርን መገዲ ብምምራሕ እታ ሃገር ኣብ 2019 ፊናንስያዊ ውድቀት ከም ዘስዓበላ ገይሩ እዩ ።

ናስራላ ድሕሪ እቲ ናይ 2006 ውግእ ኣብ ዝነበረ ዓመታት ፡ ምስ እስራኤል ሓድሽ ውግእ ብምኽፋትን ኢራን ሮኬታት ክትውንጭፍ ዘኽኣለን እዩ ።

ሓማስ ኣብ ልዕሊ እስራኤል ብ7 ጥቅምቲ ድሕሪ ዝፈነዎ መጥቃዕቲ ሕዝቦላህ ካብ 2006 ኣትሒዙ ምስ እስራኤል ዝኸፍአ ውግእ ኣለዓዒሉ እዩ ፣ እዚ ድማ ላዕለዎት ኣዘዝቲ ዝርከብዎም ብኣማእታት ዝቝጸሩ ተዋጋእቱ ከም ዝሞቱ ገይርዎም እዩ ።

ንሓያሎ ዓመታት ኣብ ካልእ ሃገር ድሕሪ ምግጣሙ ፡ እቲ ግጭት ኣብቲ ሕዝቦላህ ምስ እስራኤል ዝገበሮ ታሪኻዊ ቃልሲ ከም ብሓድሽ ኣጎሃሂርዎ ይርከብ ።

ናስራላህ ብ1 ነሓሰ ኣብ ዘስመዖ መደረ ፡ "እዚ ንኸፍሎ ዘለና ዋጋ ንቓዛን ንህዝቢ ፍልስጤምን እንህቦ ደገፍ ፡ ንፍልስጤማውያን ድማ እንህቦ ሓላፍነት ኢና እንኸፍል ዘለና" በለ ።

ድሕረ ባይታ ሓሰን ናስራላህ

ናስራላ ኣብቲ በይሩት ዝደኸየ ኣውራጃ ካራንቲና እዩ ዓብዩ ። ስድራ ቤቱ ካብታ ኣብ ሊባኖስ ብብዝሒ ሺዓ ዝነብሩላ ዝነበሩ ንእሽቶ ቚሸት ፡ ሎሚ ቀንዲ ፖለቲካዊ ቤት ጽሕፈት ሕዝቦላህ ዝርከበላ ኣብ ዘለዎ ከባቢ እትርከብ ከተማ ባዙሪየህ እዮ መበቆሎም ።

ንሱ ኣባል እቶም ብ1979 እስላማዊ ሰውራ ኢራን ዝጸለዎም ሊባኖሳውያን ሺዓ ዝበሃሉ መንእሰያት እዩ ።

ነቲ ጕጅለ ቅድሚ ምምራሑ ፡ ምስቶም ምስቲ ግዝኣት ሊባኖስ ጎቢጡ ዝነበረ ሰራዊት እስራኤል ዝዋግኡ ኣብ ቅድመ ግምባር ዝነበሩ ኣባላት ደባይ ተዋጋእቲ ብዙሕ ግዜ የሕልፍ ነበረ ። መንእሰይ ወዱ ኃዲ ብ1997 ኣብ ኲናት ሞተ: እዚ ከኣ ኣብ መንጎ እቲ ኣብ ሊባኖስ ዝርከብ ናይ ሺዓ ቀንዲ ማሕበሩ ሕጋዊ መራሒ ንክኸውን መገዲ ጸረገሉ ።

ናስራላህ ነቶም ሓያላት ጸላእቲ ዝበሃሉ ስግ ኣት ምዃኑ ዘሎ ሓበሬታ የመልክት።

ድሕሪ ውግእ ቓዛ ዞባዊ ውጥረት እናበርትዐ ምስ ከደ ፡ ናስራላህ ኣብ ማእከላይ ባሕሪ ንዝነበራ መራኽብ ውግእ ኣመሪካ ፡ "ነተን ከፈራርሃና ዝጸንሓ ከነጥቅዕ ተዳሊና ኣለና" ብምባል መጠንቀቕታ ኣውጽአ ።

ኣብ 2020 ፡ ኢራናዊ ጀነራል ቃስም ሶሌማኒ ኣብ ዒራቕ ብናይ ኣመሪካ ድሮናት ምስ ተቐትለ ፡ ወተሃደራት ኣመሪካ ካብቲ ዞባ ኣብ ሳንዱቕ ሬሳ ከም ዝወጹ ናስራላ ቃል ኣትዩ ነይሩ ።

ኣብ ትሕቲ መሪሕነት ናስራላ ፡ ሕዝቦላህ ኣብ ሊባኖስ ምስ ዝነበሩ ተጻባእቱ እውን ተጋጭዩ እዩ ።

ብ2008 ፡ እቲ ኣብቲ እዋን ብሃገራት ምዕራብን ስዑዲ ዓረብን ዝድገፍ ዝነበረ መንግስቲ ሊባኖስ ፡ ነቲ ኣብ መንጎ ጕጅለኡ ምስቲ መንግስቲ ዝነበረ ናይ ርክብ መስመር ከምዝቋረጽ ብምግባርሩ እቲ መንግስቲ ውግእ ከም ዝኣወጀሉ ኸሰሰ ። ናስራላህ ነታ 'ኽትፍንቅሎ " ዝፈተነት ኢድ ኪቘርጻ ምዃኑ ተመባጽዐ ።

እቲ ኩነታት ን ኣርባዕተ መዓልታት ውግእ ሓድሕድ ከምዝብገስ ገበረ። ሕዝቦላህ ኣብ ልዕሊ ሱኒን ድሩዘ ተዋጋእቲን: ጕጅለ ሺዓ ድማ ንፍርቂ ርእሲ ከተማ በይሩት ንምሓዝ ስጕምቲ ወሰደ ።

ኣብቲ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝድገፍ መጋባእያ ንኣርባዕተ ኣባላት እቲ ጕጅለ ብቕትለት ክኸሶም ምዃኑ ድሕሪ ምሕባሩ ፡ ኣብ 2005 ዝተቐትለ ቀዳማይ ሚኒስተር ነበር ራፊቕ ኣል-ሓሪሪ ሕዝቦላህ ዋላ ሓንቲ ከም ዘይሳተፍ ኣትሪሩ ኸሓደ ።

እቲ ቤት ፍርዲ ከኣ ፡ ኣብ 2020 ንሰለስተ ካባታቶም ኣብዘይተረኽብሉ ብቕትለት ከሲሱዎም ፡ ናስራላህ ነቲ ቤት ፍርዲ ነጸጎ ።

ሕዝቦላህ ኣብ ኣውስትራሊያ ፣ ኣሜሪካ ፣ ጀርመንን ዩናይትድ ኪንግደም ሓዊሱ ብዙሓት ሃገራት ኣብ ዝርዝር ግብረሽበራዊ ጉጅለ ኮይኑ ተመዝጊቡ ኣሎ ። ኤውሮጳዊ ኅብረት ግና ንወታሃደራዊ ክንፊ እቲ ጉጅለ ጥራይ እዩ ከም ግብረ-ሽበራዊ ትካል ገይሩ ኣብ ዝርዝር ኣእትይዎ ።

ይኹን እምበር ፡ ሕዝቦላህ ንባዕሉ ኣብ መንጎ ፖለቲካውን ወተሃደራውን ክንፉ ፍልልይ ኣይገብርን እዩ። ።