እስማዒል ሓንያ ድሕሪ ምቕንጻሉ፡ ኣብቲ ዞባ ኲናት ካብ ቅድም ዝያዳ ከይባራዕ ተሰጊኡ።

ፖአቲካዊ መራሒ ሓማስ ኣብ ከተማ ተሂራን ብእስራኤል ከም ተቐትለ ሓማስ ኣፍሊጡ ኣሎ።

Hamas has released a statement saying Ismail Haniyeh, the political leader of the Palestinian militant group, has been killed. Source: AAP / Hassan Ammar/AP

ብመሰረት ሓደ ናይ ዞባ ማእከላይ ምብራቕ ክኢላ ዝዀነን ኣምባሳደር ኣውስትራልያ ዝነበረን ፡ ድሕሪ እቲ መራሒ ሓማስ ከም እተቐትለ እተነግረሉ ሰዓት ፡ ብዝሰፍሐ ደረጃ ዝግበር ውግእ "ካብ ቅድሚ ሕጂ ብዝያዳ እናቐረበ" እዩ ዝኸይድ ዘሎ ።

ፖለቲካዊ መራሒ ሓማስ እስማዒል ሓኒሕ ኣብ ኢራን ከም እተቐትለ ርጉጽ ኮይኑ ኣሎ ።

ሓማስን ካልኦትን እስራኤል ከም ዝቐተለቶ ይኸሱ ኣለዉ ።

ኣብ ዩኒቨርስቲ ኣውስትራልያ ካብ ዝርከብ ማእከል ናይ ኣዕራብን እስላማዊ መጽናዕትታት ዝኾነ ኢያን ፓርሚተር ን SBS ዜና ኣብ ዝሃቦ ሓበሬታ ፡ ኢራን ንህሉው ኩነታት ዘየህድእ ግብረመልሲ እትህበሉ መገዲ ከምዝህሉ ይግምት።

"ኣብዚ እዋን እዚ ብዘሎ እቲ ዞባ ካብቲ ቅድሚ ሕጂ ዝነበረ ብዝሰፍሐ ናብ ዝርግሐ ዘለዎ ኲናት ዝያዳ ቀሪቡ ኣሎ ።" ክብል ገሊጹ።

ብዛዕባ'ዚ ቅትለት እስራኤል ዝበለቶ ዛጊት እኳ እንተ ዘየለ ብዛዕባዚኢ ጉዳይ ዛጊት ተፈሊጡ ዘሎ እዚ ዝስዕብ እዩ።

ሓንያ ኣብ ተሂራን ምብጻሕ የካይድ ነይሩ

ሓደ ላዕለዋይ በዓል ስልጣን ሓማስ ፡ እስራኤል ንሃኒየህ ከም ዝቐተለቶ ብቐጥታ ከሲሱ ኣሎ ።

ብመሰረት መግለጺ ሰራዊት ፍልስጤማውያን ፡ ሓኒየ ኣብ ርእሲ ከተማ ቴህራን ኢራን እዩ ተቐቲሉ ።

ኣብ መግለጺ ናይቲ እስላማዊ ጕጅለ ብሞት እቲ መራሒ ከም ዝሓዘነን ፡ ሓኒያ "ኣብ ቴህራን ኣብ መንበሪኡ ብጭካነ ጽዮናውያን ተወሪሩ" ከም እተቐትለን ገለጸ ።

ሃኒየህ ኣብ መንጎ ቱርኪየን ቀጠርን ግዜኡ ዘሕለፎ ኮይኑ: ኣብ ጋዛ ውግእ ኣብ ዝካየደሉ እዋን ንሱ ኣካል ናይቲ ሓማስ ዝነበሮ ኣህጉራዊ ዲፕሎማሲ እዩ ነይሩ ፣ ኣብዚ ዓመት እዚ ከኣ ሰለስተ ደቁ ብናይ እስራኤል ነፋሪት ተቐቲሎም እዮም ።

ንሱ ኣብቲ ብሰሉስ ዝግበር ስነ ስርዓት ጽምብል ሓድሽ ፕረሲደንት ኢራን መስዑድ ፔዜኪያን ንምስታፍ'ዩ ናብ ቴህራን ከይዱ።

ንሱ ምስ ፐዘስኪያን ከምኡ'ውን ምስ ናይ ኢራን ዝለዓለ መራሒ ኣያቶላህ ዓሊ ኻመኒ ተራኺቡ ነይሩ ።

ሓለዋ ሰውራ ኢራን (IRGC) ነቲ ሞት ድሕሪ ምርግጋጹ ሓደ ካብ ሓለውቲ ሓኒየህ እውን ከም ዝሞተ ሓቢሩ ።

ምርመራ ይግበር

ኣብ መርበብ ዜና ሓለዋ ሰውራ ኢራን ዝኾነ ሴፓ ዝወጸ መግለጺ ፡ "መንበሪ ቤትሓላፊ ፖለቲካዊ ቤት ጽሕፈት ሓማስ እስላማዊ መኸተ እስማዒል ሓኒየ ፡ ፡ ኣብ ቴህራን ተወቒዑ ፣ ብሰንኪ እዚ ፍጻመ እዚ ከኣ ፡ ንሱን ሓደ ካብ ሓለውቱን ሰማእት ኰኑ" ኢሉ።

ጠንቂ እቲ "ፍጻመ" ብኡንብኡ እኳ እንተ ዘይተነጸረ ፡ እቲ ሓለዋ ሰውራ ግና "ይምርመር ኣሎ" ኢሉ ።

Haniyeh was killed in Iran.

ማዕከናት ዜና ኢራን ፡ ሃነይነህ ብረቡዕ ኣብ ከባቢ 2 ንግሆ ከም እተቐትለ ድሕሪ ምግላጸን ፡" ኣብ ሰሜን ቴህራን ኣብ ዝርከብ ፍሉይ መንበሪ ወተሃደራት "ይሓድር ከምዝነበረ ሓቢረን ።

ነቲ ቅትለት ግብረ መልሲ ሓማስ

ሓደ ላዕለዋይ ብዓል ስልጣን ሓማስ ፡ ንሞት ሃነይነህ ፡ ነቲ ኣብ መንጎ እስራኤልን ሓማስን ዘሎ ግጭት "ናብ ዝገደደ ኩነታት ከባርዖ" ምዃኑ ገሊጽዎ ኣሎ ።

ሳሚ ኣቡ ዙሃሪ ፡ "እዚ ብ እስራኤል እተወስደ ቅትለት ሓውና ሓኒያ ፡ ከቢድ ሃስያ ዘለዎ ኰይኑ ፡ ሓቦ ሓማስን ሓቦ ህዝብናን ንምስባርን ናይ ሓሶት ሸቶታት ንምውቃዕን ዝዓለመ እዩ" በለ ።

"ሓማስ ኣምርን ትካልን እምበር ፡ ሰባት ኣይኰኑን ። ሓማስ ዝወርድ ዘሎ መስዋእትታት ብዘየገድስ ፡ ካብ መገዱ ከምዘይዘብልን ክቕጽል እዩ ፣ ከም እንዕወት ከኣ ርግጸኛታት ኢና "በለ ።

ኣህጉራዊ ግብረ መልሲ

ካብ ሚኒስትሪ ጉዳያት ወጻኢ ቱርኪ ዝወጸ መግለጺ እውን ፡ንእስራኤል ተሓታቲ እዩ ገይሩ ።

"መንግስቲ ነታንያሁ ሰላም ናይ ምርካብ ዕላማ ከም ዘይብሉ እንደገና ተገሊጹ ኣሎ ።

"እዚ መጥቃዕቲ እዚ ፡ ነቲ ኣብ ቓዛ ዝካየድ ውግእ ናብ ዞባዊ ዉግእ ንምዝርጋሕ ዕላማ ኣለዎ ። ማሕበረ ሰብ ዓለም ንእስራኤል ደው ንምባል ስጕምቲ እንተ ዘይወሲዱ ፡ ዞባና ዝዓበየ ግጭታት ከጋጥሞ እዩ "በለ ።

ኣቐድም ኣቢሉ ኣብ ቓዛ ጅሆ ንምልቃቕ ኣብ ዘተ ተጸሚዱ ዝነበረ ገዲም ፖለቲከኛ ታይላንድ ፡ ተወሳኺ ግጭት ከይስዕብ ስግኣት ከም ዘለዎ ገሊጹ ።አረፈን ኡታራሲን "እቲ ቅትለት ኣብ ኢራን ስለ ዘጋጠመ ኣዝዩ ከቢድ እዩ ፡ እዚ ድማ ተቓወምቲ ሓማስ ኣብ ዝሃለው ይሃልዉ መጥቃዕቲ ክወስዱ ከም ዝኽእሉ ዘርኢ እዩ" ኢሉ ።

"ንመራሒ ሓማስ ምቕንጻል ፡ ዝርርብ ምግባር ክኸብድን ናብ ድሕሪት ክመልስን እዩ ። ኵነታት እናኸፍአ ክኸይድ ፡ እቲ ኵነታት ከኣ እናገደደ ክኸይድ ፡ ምምሕያሽ እውን ክገብር ኣይክእልን እዩ "በለ ።

ነበር ኣምባሳደር ኣውስትራሊያ ኣብ ሊባኖስ ፓርሚተር እቲ ኩነታት ናብ ደውታ ክመልሶ ጥራይ ዘይኮነ፡ ኣብ መንጎ ሃገራት ኢራን ፣ እስራኤልን ኣብ ከባቢአን ዘለዋ ሃገራትን ንዘሎ ጎንፂ ኣብ መንጎ ሃገራት ኢራን ፣ እስራኤልን ኣብ መንጎ ሃገራት ዘሎ ጎንጺ እውን ክውስኽ ዝገብር እዩ ኢሉ ።

ንሱ ብተወሳኺ ፡ እስራኤል ብሞት ሃነይነህ ተሓታቲት እንተ ኰይና ፡ ኢራን ከም እትቝጣዕን "ሕነ ክትፈዲ ከም እትደልን" ገለጸ ።

"ብዝኸፍአ ኩነታት ፡ ካብ ኢራን ብቐጥታ መጥቃዕቲ ኣብ ልዕሊ እስራኤል ክፍጸም፡ ናይ ኢራን ሚሳይላት ፡ ሮኬታትን ድሮን ክትኮስ ክንርእይ ንኽእል ኢና"

"ኣብቲ ግዜ እቲ ወይ ብፍሉይ ፡ ሮኬታትን ሚሳይላትን ሕዝቦላህ ናብ እስራኤል ክውንጨፉ ይኽእል እዮም ፣ ካልኦት እውን ኣብኡ ክሳተፉ ይኽእሉ እዮም፡ እቲ ኣብ የመን ዘሎ ሖቲ ፡ ኣብ ሶርያን ዒራቕን ዝርከቡ እተፈላለዩ ጕጅለታት ሚሊሻታት መጥቃዕቲ ክፍጽሙ ተኽእሎ ኣሎ ።"

"ሓማስ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ብዙሓት መራሕቱ ብእስራኤል ተቐቲሎም እዮም ፣ ተኪእዎም እውን እዩ ። ስለዚ ሓኒየህ ምማቱ ንእስራኤል ዓቢ ዓወት እኳ እንተዀነ: ከምቲ ሕጂ ኣብ ቓዛ እንርእዮ ዘለና ግን ናብ ጥፍኣት ሓማስ ከምርሕ ኣይክእልን እዩ ። "

ዉግእ ቓዛ ኣብ ግምባር ሊባኖስ ይጋደድ

እቲ ቅትለት መራሒ ሓማስ ዝመጽእ ዘሎ ድሕሪ እቲ ቀዳም ኣብ ጐላን ኣብ ዝርከብ ሜዳ ዘጋጠመ ናይ ሮኬት መጥቃዕቲ ፡ ኣብ መንጎ እስራኤልን ሊባኖስን ውግእ ከይለዓል ተሰጊእሉ ኣብዘሎ እዩ ።

እስራኤል ነቲ 12 ህጻናት ዝቐተለ መጥቃዕቲ ፡ ሕዝቦላህ ከምዝፈጸሞ እኳ እንተ ኸሰሰት ፡ እቲ ብኢራን ዝድገፍ ሊባኖሳዊ ጕጅለ ግና ኣብ ዝዀነ ይኹን ጕዳይ ኢዱ ከም ዘየእተወ እዩ ዝገልጽ ።

ሰሉስ ፡ እስራኤልእቲ ኣብ ኣኽራን ዝተፈጸመ መጥቃዕቲ ሕነ ንምፍዳይ ኣብ ደቡባዊ በይሩት ንዕርዲ ሕዝቦላህ ወቒዓቶ ።

እታ ንእስራኤል ከም ሃገር ዘይትፈልጣን ከም ቀንዲ ጸላኢታ ገይራ ትርእያን ኢራን ፡ እስራኤል ንሊባኖስ ኸይትጥቅዓ ብተደጋጋሚ ኸተጠንቅቕ ጸኒሓ እያ ።

ኣብ ሶርያ ፡ ሊባኖስ ፡ ዒራቕን የመንን ብኢራን ዝድገፉ ሚሊሻታት ፡ ኣብ ጥቅምቲ ውግእ ሓማስ-እስራኤል ካብ ዝጅመር ኣትሒዙ ፡ ናብቲ ኲናት ስለተሳሕቡ ኣብቲ ዞባ ሰፊኑ ዝጸንሐ ወጥሪ እናገደደ መጺኡ ።