ኣብ ጥቓ ባይቶ ኡጋንዳ ብርእሰ-ቅትለታዊ መጥቃዕቲ ሰለስተ ሰባት ሞይቶም

ክልተ መጥቃዕቲ ነታጒ ን ርእሲ ከተማ ኡጋንዳ ካምፓላ ኣናዊጽዋ ፡ ኣብቲ ፖሊስ ጥሩፋት ዕጡቓት ብዝኸፈትዎ ዕጡቓት ከም እተፈጸመ ዝገለጽዎ ከባቢ ፡ ብውሕዱ ሰለስተ ሰላማውያን ሰባት ቀቲሉ ።

According to Ugandan Police, two blasts occurred near the Central Police Station and another near Parliament in the capital Kampala. Source: EPA

ብሰሉስ ንርእሰ ከተማ ኡጋንዳ ካምፓላ ዒላማ ዝገበረ ማንታ ርእሰ-ቅትለታዊ መጥቃዕቲ ብምፍጻም ሰለስተ ሰባት ሞይቶም ፡ ሓያለ ሰባት ድማ ከም ዝቘሰሉ ፡ ፖሊስ "ታ ሃገር ነቲ መጥቃዕቲ ምስ " ዘቤታዊ ኣሸባሪ ጉጅለ "ምትእስሳር ከም ዘለዎ ወቒሱ ።

ኣብ ምብራቓዊ ዲሞክራሲያዊት ሪፓብሊክ ኮንጎ ዝንቀሳቐስ፡ ኤ.ዲ.ኤፍ. ዝተባህለ ዕጡቕ ጉጅለ ፡ ምስቲ ብ ዋሽንግተን 'እስላማዊ መንግስቲ "ተባሂሉ ዝጽዋዕ ዕጡቕ ጉጅለ ምትእስሳር ከም ዘለዎን ኣብ ቀረባ እዋን ኣብ ኡጋንዳ መጥቃዕቲ ከም እተፈጸመን ወቒሱ ።

ክልተ ርእሰ-ቅትለታዊ መጥቃዕቲ ኣብ ልዕሊ ሞተርባይክ ፡ በቲ ከባቢ "ቦዳ ቦዳ" ተባሂለን ዝፍለጣ ተሽከርከርቲ ፡ ኣብ ጥቓ ኣፍ ደገ እቲ ባይቶ ቦምባታት ብምፍንጃር ፡ ንሓደ ሓላፊ መገዲ ከም ዝቐተልዎ ፡ እቲ ሳልሳይ ዕጡቕ ድማ ነቲ ኣብ ጥቓ ማእከላይ መደበር ፖሊስ ዝነበረ መፈተሺ ነቝጣ ከም ዝደብደበን ፡ ክልተ ሰባት ከም ዝሞቱን ኣፈኛ ፖሊስ ፍረድ ኤናንጋ ሓቢሩ ።

እቲ ኣብ ካምፓላ ኣብ ዝርከብ ማእከላይ ንግዲ ዘጋጠመ ነተጕቲ ኣብ ውሽጢ ሒደት ደቓይቕ ማለት ድሕሪ ሰዓት 10 ቅድሚ ቀትሪ እዩ ኣጋጢሙ: "ፋሕ ዝበለ ሬሳታት " ከምዝተራእየ ድማ ሓቢሩ።

A general view of the damage after a blast near Parliament in Kampala, Uganda. Source: EPA

ሓላፍነት ዝወሰደ ኣይነበረን ፡ ሚስተር ኤናንጋ ግን ንጋዜጠኛታት ፡ "እዚ ምስ ADF እተተሓሓዘ ዘቤታዊ ኣሸባሪ ጉጅለ ምዃኑ ዝሕብር እዩ" ኢሉ ።

ፖሊስ ሳልሳይ መጥቃዕቲ ከም ዝፈሸለ ፡ ኣብ ቤት ናይቲ ተኲሱ ዝቘሰለ ርእሰ-ቅትለታዊ መጥቃዕቲ ተፈንጂሩ ዝነበረ ነታጒ እንደገና ከም እተጻወደ ፡ ካልኦት ኣባላት እቲ ጕጅለ ድማ ይሃድኑዎም ከምዘለዉ፡ ኤናንጋ ወሲኹ ሓቢሩ ።

እቲ ነታጒ ኣብ ጥቓ እቲ መደበር ፖሊስ መሳዅቲ ሰባበረ: እቲ ኣብ ጥቓ ፓርላማ ዝነበረት ሓንቲ መካይን ድማ ነዲዳ: ክብል ተሓጋጋዚ ኢንስፐክተር ጀነራል ፖሊስ ኡጋንዳ ኤድዋርድ ኦቾም ኣቐዲሙ ንኤኤፍፒ ሓቢሩ ።

ማሕበር ቀይሕ መስቀል ኡጋንዳ ካብቶም ዝቖሰሉ 33 ሰባት እቶም 21 ኣባላት ፖሊስ ምዃኖም ገሊጹ ።

እቲ መጥቃዕቲ ፡ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ፡ ኣብ ጥቓ ካምፓላ ዘጋጠመ ክልተ ነትጒ ፡ ንብዙሓት ሰባት ዘቝሰለ ፡ ኣብ ርእሰ ከተማ እታ ሃገር ንሓንቲ ሰበይቲ ዝቐተለ ብዘጋጠመ ሓደጋ ምፍንጃር ኣጋጢሙ እዩ ።

ፖሊስ ክልቲኡ እቲ ነተጕቲ ብADF ከም እተፈጸመ ገሊጹ ። ኡጋንዳ ነቲ ጉጅለ ኣብ ወርሒ ነሓሰ ኣብ ልዕሊ ዕጡቓት ኣልሸባብ ናይ ሶማል ከቢድ መጥቃዕቲ ዝፈነወ ኣዛዚ ሰራዊት ስነ ስርዓት ቀብሩ ዝተገብረ ፍሹል መጥቃዕቲውን ነዚ ጉጅለ ተሓታቲ ጌራቶ እያ ።

'ኣዚዩ ብርቱዕ ድምጺ'

ሳሊም ኡሁሩ ፡ ከንቲባ ማእከላይ ካምፓላ ፡ ነቲ መጥቓዕቲ ኣብዝተፈጸመሉ እዋን ኣብ ጥቓ መደበር ፖሊስ ከምዝነበረ ገሊጹ ።

"ኣዝዩ ዓው ዝበለ እዩ ነይሩ ። ናብ መደበር ፖሊስ እናጎየኹ ሓደ ፖሊስ ኣብ መሬት ሞይቱ ርእየ ። ኣካላቱ ከም ዝተመትረ ስጋ ተበቲኑ ነይሩ "ይብል ኡሁሩ ።

ኣካያዲ ስራሕ ናይቲ ኣብ ኡጋንዳ ዝርከብ ኤንስተንሽን ፖይንት ዝዀነ ካይል ስፐንሰር ፡ እቲ ነተጕቲ ኣብ ኡጋንዳ ስንባደ ፈጢሩ እዩ ኢሉ ።

A police officer walks behind a sniffer dog as it searches a street near the scene of a blast in downtown Kampala, Uganda. Source: AP

"እቲ ናብ ፓርላማ ዝወስድ መገዲ ተዓጽዩ ፡ ሰባት ይበኽዩ ኔሮም ፡ ኩሉ ሰብ ካብዚ ከባቢታት እዚ ክርሕቕ ጥራይ እዩ ዝደሊ" ኢሉ ።

ፓርላማ ነቲ ሰሉስ ዝገበሮ ኣኼባ ሰረዞ ፣ "ሓይልታት ጸጥታ ነቲ ኩነታትን ንምጽራይ ይሰርሑ ኣለዉ" ኢሉ ንኣባላት ካብቲ ከባቢ ክርሕቁ ሓቲቱ ።

'ጂሃዳዊ ተጽዕኖ'

መራሒ ተቓዋሚ ሰልፊ ፡ ናይ ሓቂ ስሙ ሮበርት ኪያጉላኒ ዝዀነ ቦቢ ወይን ብዛዕባ እቲ ብሕብረት ኣፍሪቃ'ውን እተዀነነ መጥቃዕቲ ቦምባ "ኣዝዩ ዘሕዝን" ምዃኑ ገሊጹ ኣሎ ።

ፖሊስ ኡጋንዳ ኣብ ዝሓለፈ ወርሒ ንሓያሎ ናይ ኤዲኤፍ ኦፕሬተራት ኣብ ትሕቲ ቀይዲ ድሕሪ ምእታዉ ፡ ጥሩፋት ኣብ ልዕሊ "ዓበይቲ ትካላት" ሓድሽ መጥቃዕቲ ይኣልሙ ከም ዘለዉ ዝእመን ምዃኑ ኣጠንቂቑ ነይሩ ።

"ኣብዚ ግዜና እተረኽበ ውጽኢት: ገና ብዙሕ ክንገብር ከም ዘሎና እዩ ዘርኢ: ቅድመ-ስጉምቲ: ናብቲ ኣብ ዝመጽእ መዓልትታት በቶም ጥሩፋት ሰባት ዝወርድ ቀታሊ መጥቃዕቲ ክንኣቱ: ከምኡውን ክንከላኸሎ ኣሎና" በለ ።

ADF ታሪኻዊ ድሕረ ባይታኡ ፡ ናይ ኡጋንዳ ዕጡቕ ጉጅለ ኮይኑ፡ ኣብ ምብራቓዊ ዲ.ሪ.ኮንጎ ፡ ፡ ብኣሽሓት ዝቝጸሩ ሰላማውያን ሰባት ከም ዝቐተለ እዩ ዝኽሰስ ።

"እዚ ምስቲ ኣብ ዝሓለፈ ክልተ ዓመታት ADF ኣብ ውሽጢ እዞም ክልተ ዓመታት ዝነበሩ ጂሃዳውያን ባእታታት ዘሕደሮ ጽልዋ ዝተሓሓዝ ክኸውን ይኽእል እዩ" ክብል ክሪሶፎ ዝተባህለ መምህር ዩኒቨርሲቲ ገሊጹ ።

ኣብ ሚያዝያ 2019 ፡ ኣይኤስ ኣብ ማሕበራዊ መራኸቢታት ብገለ ናይ ኤዲኣፕ መጥቃዕቲታት ከካይድ ጀሚሩ ፡ ነቲ ጉጅለ ድማ ከም ናይ ዞባ ጨንፈሩ ጌሩ ኣቕሪቡዎ ፡ እስላማዊ ሃገር ማእከላይ ኣፍሪቃ ክፍለ ግዝኣት ወይ ISCAP ጌሩ ድማ ይቖጽሮ።

ኣብ ወርሒ መጋቢት ናይዚ ዓመት እዚ ሕቡራት መንግስታት ኣመሪካ ነዚ ጉጅለ ምስ ኣይኤስ ብወግዒ ኣተኣሳሲራቶ እያ ።

ADF ካብቶም ኣብ ምብራቓዊ ዲ.ሪ.ኮንጎ ዝዞሩ ልዕሊ 120 ዕጡቓት ጕጅለታት እቲ ዝሓየለ ደማዊ ጉጅለ ከም ዝዀነ ፡ መብዛሕትኦም ከኣ ቅድሚ ርብዒ ዘመን ኣብ ዝነበረ ክልተ ዞባዊ ውግእ ከም እተሳተፉ ፡ ምሁራት ይኣምኑሉ እዮም ።

ብ2010 ፡ ኣብ ካምፓላ ፡ ነቶም ንውድድር ዋንጫ ዓለም ዝዕዘቡ ዝነበሩ ደገፍቲ ዕላማ ዝገበረ ማንታ ቦምብ ፡ 76 ሰባት ከም ዝሞቱ ዝዝከር ኮይኑ፡ ነዚ ኣልሸባብ ሓላፍነት ከም ዝወስድ ገሊጹ እዩ ።

እቲ መጥቃዕቲ ሕነ ናይቲ ኡጋንዳ ናብ ሶማል ሰራዊታ ምልኣኻን ከም ኣካል ናይቲ ንኣልሸባብ ንምጥፋእ ናይ ሕብረት ኣፍሪቃ ዓቃቢ ሰላም ተልእኾ ዝጻረር መጥቃዕቲ እዩ ኔሩ።