གཙོ་དོན།
- རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་བོར་བརླག་ལ་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་དུ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་དག་དུས་ཐོག་ལ་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ལ་སྤྲོད་པ་ནི་གལ་ཆེན་ཡིན།
- ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་མི་སེར་དང་གཏན་སྡོད་ཆོག་པའི་མི་ཞིག་ཡིན་ཚེ། རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལོ་ཚད་ལ་མ་ཐོན་གོང་ནས་ལེན་དགོས་ཚེ། དེ་ནི་དམིགས་བསལ་གྱི་གནས་སྟངས་འོག་ནས་ལེན་པ་མ་གཏོགས་མི་ཆོག་པ་རེད།
- མི་ཞིག་གི་འདས་གྲོངས་རྗེས་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོད་རྙོག་ཁག་ནི་རང་དབང་ལྡན་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཤིག་གིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་པ་རེད།
ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ནང་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ལ་ Superannuation དང་། ཡང་ན་ super ཅེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཁྱེད་ལ་ལས་ཀ་སྤྲོད་མཁན་གྱིས་རྒྱུན་དུ་གླ་ཆའི་ཆ་ཤས་ཤིག་རྒས་ཕོགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་གསོག་གིན་ཡོད་པ་རེད།
ཁྱེད་ཀྱིས་ལས་ཀ་ཅི་ཞིག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་ལ་མ་བལྟས་པར། ལས་ཀ་སྤྲོད་མཁན་སྦྱིན་བདག་གིས་ཁྱེད་ཀྱི་གླ་ཆའི་ནང་ནས་བརྒྱ་ཆའི་གྲངས་ཀ་ཞིག་ངེས་པར་དུ་རྒས་ཕོགས་ཀྱི་ནང་དུ་གསོག་དགོས་པ་རེད་ལ། རྒས་ཕོགས་དེ་ཁྱེད་ཀྱིས་རྒས་ཡོལ་མ་ཞུས་བར་དུ་ཚོང་ལས་གཞན་ཞིག་གི་ནང་མ་རྩ་བཙུགས་ནས་འཇོག་པ་རེད།
ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ནང་། རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་རང་ཉིད་ཀྱི་མིང་ཐོག་ཏུ་མ་ཡོང་བར་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་བ་ལྟ་བུའི་གནད་དོན་བྱུང་ཚེ། དེ་ཕྱིར་ལེན་པའི་སྒྲིག་གཞི་ཡོད་པ་རེད།
ཁྱེད་རང་གི་མིང་དང་སྡོད་གནས་ཁ་བྱང་སོགས་བརྗེས་པ་ལ་བརྟེན། ཁྱེད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ཁྱེད་ཀྱི་ཁ་བྱང་ནང་མ་འབྱོར་ཚེ། འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གསོག་དངུལ་དེ་ངེས་པར་དུ་བདག་པོ་མེད་པའི་གསོག་དངུལ་གྱི་ཁོངས་ནས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ ATO ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་རེད།
རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་ཁ་བྱང་གཅིག་གྱུར་བཟོ་བ།
ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ལ་བདག་མེད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་འབྱོར་རྗེས། རིམས་བཞིན་གསོག་དངུལ་དེ་ཕྱིར་བདག་པོ་ལ་འཕྲོད་ཐབས་བྱེད་པ་རེད།
གལ་སྲིད། གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་གྱུར་པའི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་ཐད་རྩད་གཅོད་བྱེད་འདོད་ཚེ། ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་པ་ནི་ཐབས་ལམ་ཡག་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་རེད།
There is no deadline for recovering unclaimed super, but the longer it sits held by the ATO, the longer you are missing out on investment returns. Credit: rudi_suardi/Getty Images
ཛད་བིར་ཧད་ལོ་རན་ (Xavier O’Halloran) ནི་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་འབྲེལ་མཐུད་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་ཡིན་པ་དང་། དེ་ནི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དང་འབྲེལ་བའི་ཞུ་གཏུག་བྱེད་མཁན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།
ཁོང་གིས་མི་གཅིག་གི་མིང་ཐོག་ཏུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ཁ་བྱང་མང་པོ་ཡོད་མཁན་མི་ཉུང་བ་ཡོད་པ་དང་། དེ་རྣམས་གཅིག་གྱུར་བཟོ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་བྱུང་།
When joining a new employer, they can set up your super account automatically with a fund if you don’t nominate yours. Credit: JohnnyGreig/Getty Images
མི་གཅིག་གི་མིང་ཐོག་ཏུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་ཁ་བྱང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ཚེ། མི་གཅིག་གི་ལག་ནས་ཨོ་སྒོར་ཁྲི་ ༥ ཙམ་གྱི་གསོག་དངུལ་དོན་མེད་ལ་འཐེན་སྲིད་པ་རེད།ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་འབྲེལ་མཐུད་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་ཧད་ལོ་རན་ (O’Halloran) གྱིས།
མི་གཅིག་གི་མིང་ཐོག་ཏུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་ཁ་བྱང་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ཚེ། མི་གཅིག་གི་ལག་ནས་ཨོ་སྒོར་ཁྲི་ ༥ ཙམ་གྱི་གསོག་དངུལ་དོན་མེད་ལ་འཐེན་སྲིད་པ་རེད།
དེའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི། ཁ་བྱང་རེ་རེའི་ནང་དུ་ཁྱེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་སྐྱོང་འགན་ལེན་གྱི་དངུལ་སྤྲོད་པ་དང་། རྒས་ཕོགས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་གི་གླ་ཆ་སོགས་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། གལ་སྲིད། ཁྱེད་ལ་ཁ་བྱང་གཉིས་ཡོད་ཚེ། ལྟ་སྐྱོང་འགན་ལེན་གཉིས་དང་འཛིན་སྐྱོང་ཆེད་གླ་ཆ་གཉིས་རེ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
“It really does pay to keep on top of where your super is and consolidate where it's appropriate,” says Mr O’Halloran. Credit: djgunner/Getty Images
རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་ལེན་པའི་ཆེད་དུ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་ནས་ཕྱིར་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་མ་སོང་གོང་ནས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གསོག་དངུལ་ལས་ཁུངས་Departing Australia Superannuation Payment (DASP) ལ་སྙན་ཞུ་བྲིས་ནས་གསོག་དངུལ་ལེན་པའི་ལས་ཀ་འགོ་འཛུགས་བྱས་ན་འགྲིག་པ་རེད།
གལ་སྲིད། ཁྱེད་རང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་ནས་ཕྱིར་རང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་སོང་ནས་ཟླ་དྲུག་གི་ནང་ཚུད་དང་། ཡང་ན། ཁྱེད་ཀྱི་མཐོངས་ཆན་དུས་ཡུན་མ་རྫོགས་པའི་ཟླ་དྲུག་གི་དུས་ཡུན་གྱི་ནང་ཚུད་དུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་ཁྱེད་རང་ལ་དགོས་སྐོར་གྱི་སྙན་ཞུ་ཞིག་གསོག་དངུལ་ལས་ཁུངས་ལ་མ་འབྱོར་ཚེ། གསོག་དངུལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཁྱེད་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དེ་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ལ་གཏོང་བ་དང་། དེར་གསོག་དངུལ་དེ་བདག་མེད་ཀྱི་གསོག་དངུལ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱས་འགྲོ་བ་རེད།
གསོག་དངུལ་བདག་མེད་དུ་ངོས་འཛོན་བྱས་ཟིན་ནའང་། དེ་ད་དུང་ཁྱེད་ཀྱིས་བླངས་ན་འགྲིག་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། དུས་ཡུན་དེའི་རྗེས་ནས་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ནང་ཡོད་པ་ལས་གསོ་དངུལ་ལས་ཁུངས་ནང་ན་མེད་པ་རེད།
Temporary visa residents can apply to have their super paid to them as a departing Australia superannuation payment (DASP) after leaving the country. Source: Moment RF / Robert Lang Photography/Getty Images
ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་མི་སེར་དང་གཏན་སྡོད་ཆོག་པའི་མི་ཞིག་ཡིན་ཚེ། ཁྱེད་རང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དུ་གནས་སྤོ་བྱས་ནའང་། རྒས་ཕོགས་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དེ་རྒྱུན་ལྡན་ལྟར་ལེན་དགོས་པ་རེད། ཁྱེད་རང་གཞུང་གིས་གཏན་འབེབ་ཡོད་པའི་ལོ་ཚད་དེ་ལ་ལོན་དགོས་པ་དང་། ཡང་ན། གནས་སྟངས་དམིགས་བསམ་པ་དེ་འདྲ་ཡིན་དགོས་པ་རེད།
ཁྱེད་རང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་ནས་ཁ་བྲལ་ནས་བུད་སོང་ནའང་གསོག་དངུལ་དེ་ལོ་ཚད་ལ་མ་ལོན་བར་དུ་ལེན་ཐབས་མེད་པ་རེད། དམིགས་བསལ་གྱི་གནས་སྟངས། དཔེར་ན། ཁྱེད་རང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་དཀའ་ཁག་ཆེན་པོ་ཞིག་ལ་འཕྲད་ཡོད་པ་དང་། ཡང་ན། ནད་པ་ཛ་དྲག་ཆགས་ཏེ་གསོག་དངུལ་དེ་སྨན་རིན་ལ་ངེས་པར་དུ་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐབས་སུ་མ་གཏོགས་མི་སྤྲོད་པ་རེད།
རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དུ་བསྡད་ནས་རང་གི་གསོག་དངུལ་ལ་བདག་ཉར་བྱེད་པ།
ཧད་ལོ་རན་ (O’Halloran) གྱིས་དོ་བདག་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་ན་ཡོད་སྐབས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་བདག་ཉར་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་གནད་དོན་འགའ་བཤད་བྱུང་།
- རང་ཉིད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དང་འབྲེལ་བ་མི་ཆད་པའི་ཆེད་དུ་རང་ཉིད་འབྲེལ་གཏུག་ཁ་བྱང་དུས་ཐོག་ཏུ་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ལ་སྤྲོད་དགོས།
- རང་ཉིད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ཀྱི་སྐྱེད་ཀ་མར་མི་ལྷུང་བའི་ཆེད་དུ་ཁྲལ་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་, བརྒྱུད་ནས་བདག་ཉར་བྱེད་དགོས།
- ཁྱེད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱིས་ཁྱེད་རང་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡོད་སྐབས་ལྟ་སྐྱོང་འགན་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་འདྲི་དགོས།
If you are an Australian citizen or permanent resident, moving overseas does not change the rules around how your superannuation is treated. Source: Moment RF / Mongkol Chuewong/Getty Images
གལ་སྲིད། ཁྱེད་ལ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ཁྲི་ལྔ་ཡོད་པ་ཡིན་ན། ལོ་གཅིག་གི་ནང་དེའི་བརྒྱ་ཆའི་གཅིག་ཙམ་ཞིག་གསོག་དངུལ་ལས་ཁུངས་ལ་སྤྲོད་དགོས་པ་རེད། ལས་ཁུངས་གཞན་ཁག་ཅིག་ལ་དེ་ལས་ཉུང་བ་ལས་སྤྲོད་མི་དགོས་པ་དེ་འདྲ་ཡོད་སྟབས། ཁྱེད་རང་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡོད་རིང་རང་ཉིད་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་ཉུང་དུ་མི་འགྲོ་བ་བྱེད་དགོས་པ་གལ་ཆེན་ཡིན་པ་རེད།
ཁྱེད་རང་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཡོད་ནའང་། ཁྱེད་ཀྱིས་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་དངུལ་གྲངས་མང་དུ་གཏོང་ཐབས་ཡོད་པ་རེད།
འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་རྗེས་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་སུ་ལ་སྤྲོད་དམ།
མི་ཞིག་འདས་གྲོངས་སུ་འགྲོ་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐབས། རང་ཉིད་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དེ་མི་གཞན་ཞིག་གི་མིང་ཐོག་ལ་ཡོད་རྒྱུ་དེ་ཧ་ཅང་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་རེད།
མི་ཞིག་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་རྗེས་ཀྱི་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་ཁག་ (AFCA) ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།
ཧེ་ཐར་གྷི་རེད་ (Heather Gray) ནི་ལས་ཁུངས་དེའི་འགན་འཁུར་བ་གཙོ་བོ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་མོས། སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་སུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་མི་ཞིག་གི་ཤུལ་དུ་ལྷག་པའི་ས་ཁང་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་ལྟ་ཚུལ་ནོར་འཁྲུལ་ཅན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་བྱུང་།
མི་མང་པོ་ཞིག་ལ་མཚོན་ནས་བཤད་ན། རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྱིམ་ཚང་གི་ས་ཁང་ཕུད་པའི་རྗེས་ལ་གསོག་དངུལ་དེ་རིན་ཐང་ཆེ་ཤོས་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་གསོག་དངུལ་དེ་མི་དེ་ལ་སྤྲོད་དགོས་བསམ་པའི་བསམ་བློ་ཡོད་པ་ཙམ་ལས། དེ་ཇི་ལྟར་སྤྲོད་དགོས་པའི་འགྲོ་ལུགས་ཤེས་ཀྱི་མེད་པ་དང་། ཡིག་ཐོག་ནས་གཞན་ལ་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་རེད།ཧེ་ཐར་གྷི་རེད་ (Heather Gray) Australian Financial Complaints Authority ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་འཛིན།
རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་གྱི་བདག་པོ་དེ་ཡིས་རང་ཉིད་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དེ་སུ་ལ་སྤྲོད་དགོས་པ་ཐག་གིས་བཅད་ཆོག་པ་རེད། འོན་ཀྱང་། གསོག་དངུལ་དེ་སུ་ལ་སྤྲོད་དགོས་མིན་ཐག་གིས་བཅད་རྗེས། ཡང་དེ་འགྲིག་མི་འདུག་བསམ་ཚེ་ཉིན་གྲངས་ ༢༡ ནང་ཚུད་དུ་མིང་དེ་གཞན་ཞིག་ལ་བརྗེ་ཆོག་པ་རེད།
If you don't make a written death benefit nomination, the trustee of your super fund will decide who receives your death benefit. Credit: Kemal Yildirim/Getty Images
ཧེ་ཐར་གྷི་རེད་ཀྱིས། མི་མང་པོ་ཞིག་གི་ཁྱིམ་ཚང་གི་གནས་སྟངས་མགོ་རྙོག་པོ་ཡོད་པ་རེད། ཁྱིམ་ཚང་གཅིག་གི་ནང་དུ་ཕ་གཅིག་ཀྱང་མ་མི་གཅིག་པའི་ཕྲུ་གུ་མཉམ་དུ་ཡོད་པ་རེད། མ་གཅིག་ནའང་ཕ་མ་གཅིག་པའི་ཕྲུ་གུ་ཚོ་མཉམ་དུ་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ནང་དུའང་། ཁ་ཤས་ལ་ཕྲུ་གུ་ཆེ་བ་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་གཉེན་སྒྲིག་བྱས་རྗེས་སྐྱེས་པའི་ཕྲུ་གུ་ཡིན་པ་དང་། གཞན་དེ་གཉེན་སྒྲིག་མ་བྱས་པར་སྐྱེས་པའི་ཕྲུ་གུ་ཡིན་སྲིད་པ་རེད། ཅེས་དང་།
ཡང་། ཁོང་མོས། གཞན་དེ་གཉེན་སྒྲིག་མ་བྱས་པར་སྐྱེས་པའི་ཕྲུ་གུ་ཡིན་སྲིད་པ་རེད། གནས་སྟངས་དེ་འདྲའི་སྐབས་སུ། རང་ཉིད་ཀྱིས་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་བགོ་གཤའ་རྒྱག་སྟངས་ཀྱི་ཐད་ལ་དུས་ཚོད་ཅུང་བཏང་བ་ཡིན་ན། རྗེས་ཕྱོགས་ཁྱིམ་ཚང་གི་ནང་དུ་རྩོད་རྙོག་སོགས་འབྱུང་བའི་ཉེན་ཁ་ཉུང་དུ་གཏོང་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་བྱུང་།
གནས་སྟངས་འདི་འདྲའི་སྐབས་སུ་རྒས་ཕོགས་གསོག་དངུལ་དེ་བགོ་བཤའ་རྒྱག་པའི་ཡིག་ཆ་བཟོ་དགོས་པ་རེད།
ཡིག་ཆ་དེ་ལ་འགྱུར་བ་ཞིག་མ་བཏང་ཚུན་ཆད་དུ་ཁྱེད་ཀྱི་གསོག་དངུལ་དེ་སུ་དང་སུ་ལ་ག་ཚོད་ནས་ག་ཚོད་བགོས་ཡོད་པ་དེ་ལ་འགྱུར་བ་མི་འགྲོ་བ་རེད།
