Talu ona tatalaina i le Aso Sa le COVID-19 tracer app a le malo tele
O le app, lea o loo naunau le malo e toina i telefoni a tagata uma i le atunu'u, o loo faamoemoe e fesoasoani i auaunaga soifua maloloina e iloa ai tagata e fesoota'i ma seisi tagata ua pesia i le coronavirus.
E faaogaina ai le tekonolosi o le Bluetooth e pu'eina ai taimi e feiloa'i ai ni tagata e faaogaina le app ma mafuta mo le sili atu o le 15 minute i le va mamao e 1.5 mita. A iloa o se tasi o ia tagata e faaogaina le app ua pesia i le coronavirus, e mafai ona ia faatagaina le tuliloaina o isi tagata na feiloa'i iai ma auaunaga soifua maloloina.
A toatele tagata i Ausetalia e toina i lalo le app, o le talitonuga i foma'i o le matua aoga i le taua ma le coronavirus. Ae o loo iai popolega i nisi o tagata i le auala e faaogaina ai faamaumauga puipuia i le app.
Na matou faailoaina atu i le vaiaso talu ai ae le'i tatalaina le app O lea ua tatala le COVIDSafe mo le toina i telefoni, o fautuaga nei mai ia i latou e lava le tomai pe ua lelei ma pe tatau ona e toina i lalo.
Ua siaki ma le faautauta lelei e inisinia le COVIDSafe app. O mea nei ua latou iloa.
Ae le'i tatalaina aloa'ia le COVIDSafe na vala'au i latou e lava tomai i mataupu tekonolosi i le malo Ausetalia e faasalalau le faanumeraina, le source code, ina ia mafai ai e nisi tagata tuto'atasi ona iloilo, sa'ili ni faafitauli ma ofo ni manatu, ina ia mauitnoa ai e mafai e le app le tiute e pei ona poloa'ina mai e le malo.
E le'i faasalalauina e le malo le source code, e ui ina poloa'ina e le minisita o le matagaluega o le soifua maloloina, Greg Hunt, i se talanoaga ma le ABC i le Aso Gafua o le a
Ae o talia le source code, ua auau ma iloilo e nisi o tagata e iai le tomai tekonolosi i Ausetalia le app ma faasalalau o latou manatu i luga o le social media.
I le Aso Sa na toina i lalo e Matthew Robbins le source code mo le Android version o le app.
ua 10 tausaga o galue Robbins i matata tekonolosi ae i le 8 tausaga ua mavae na faapiota ai ona galue i le fausia o apps. E leai sona tomai faapitoa i le itu i faamatalaga puipuia - o le a o'o iai i se taimi - ae tele lona silafia i le fausiaina o apps, ma le sa'iliga pe mafaia e le app lenei ona fai le tiute o loo poloa'ina e le malo e mafai ona ia faia. I le 24 itula ua mavae, o ia ma nisi e tutusa o latou tomai, na latou iloiloina le COVIDSafe app, ma suesueina le code.
O le tele o mea na latou iloa e lelei: na faaalia e Robbins i luga o le Twitter, o le app e mafai ona faatinoina tiute e pei ona poloa'ina e pei o le teuina o faamaumauga i lau telefoni, ma na o faamaumauga mai isi telefoni ua toina i lalo le app e faamauina, soloia uma faamaumauga i le te'a ai o le 21 aso, ma na o faamaumauga e tu'uina i confirmed that the app functions as expected, storing data securely on a user's phone, only recording signals from other phones that also have the app installed, automatically deleting all records after 21 days, aauaunaga soifua maloloina i le faatagaga a le tagata e ona le telefoni.
E le pu'eina e le app le nofoaga o loo e iai (a o se Android e ola ai lau telefoni ae fesili atu le app mo lou nofoaga le mea o e iai, o se faaletonu lena e fitoitonu i le Android -- ae a fesili i le Bluetooth e aumai fo'i le fesili lena mo sau faatagaga. E ui i lea, e le faamauina e le COVIDSafe le nofoaga o e iai).
Na faaalia e Robbins i le The Feed na ia iloiloina le app i ona taimi paganoa ona o lona 'i'ite, ae na faamalieina o ia i lana iloiloga.
"O faamatalaga latou te aoina, i se faa'upuga lata mai, e le taua tele," he said. "Ua ou faatuatuaina le auala na fausia ai le app."
E iai nai mea sese laiti na iloa e Robbins, ae na ia faaalia masalo o nai sasi nei e afua mai i le faatatope e le malo ona tatala le app.
E ui i lona naunauga e tatala mai e le malo le source code atoa -- e aofia ai le iOS app, lea e faigata atu ona iloilo faainisinia nai lo le Android -- ae i lona aotelega e leai ni fu'a mumu na iloa i le iloiloga a Robbins.
"Ou te iloa e matua tatau ona toina i telefoni," na ia ta'ua.
E toatele isi tagata i Ausetalia e leva le tomai i le fausiaina o polokalame computer ua latou iloiloina le code fautuaina tagata i Ausetalia e toina i telefoni le app.
A e fia iloa faamatalaga auiliili, ua faasalalauina e le inisinia computer o Geoff Huntley faai'uga a tagata e lava tomai i mataupu nei i Ausetalia i le .
Ua 24 itula talu ona ola le app. O a ni faafitauli ua tula'i mai?
E iai nai faafitauli ua maitauina i le COVIDSafe app i le taimi nei.
O le isi popolega e aofia ai le fesili pe faapefea ona iloa e tagata o loo ola le app i a latrou telefoni. E tatau ona tatala ma ola le app i lau telefoni -- e mafai ona faaogaina isi apps i le taimi e tasi i lau telefoni, ae tatau ona ola i taimi uma le COVIDSafe app ae o e fealua'i.
O loo iai le popolega i nisi i A vaivai le ma'a o le iPhone pe faaogaina e nisi apps le Bluetooth, e ono pe ai le COVIDSafe.
A 5 apps e faaoga faatasi i le Bluetooth atoa ai le tapasa i lau iPhone, e tulei ai i tua le COVIDSafe i le faatulagaga o apps. Sa tatau i le malo ona faamalamalama sa'o mai le vaega lea ananafi.
I le taimi nei e le o gatasi faamatalaga mai le malo i mea e ao ona faia e tagata e siaki ai poo ola le app. I le itulau a le malo le o loo fautuaina ai tagata e faaogaina le iOS, a le ola le app i le 'umi e 24 itula, o le a maua atu faasinoga i auala e troubleshoot ai.
E le o iloa i le taimi nei pe tatau e le app le ma'a o lau telefoni; o loo ta eseese manatu o i latou e popoto i nei mataupu, ae iloa i se aso o i luma.
E le o iai se tulaga e afaina ai faamatalaga puipuia i faafitauli nei, ae e ono a'afia ai le faagalueina lelei o le app. Ae o loo vala'au i latou e iai le poto faapitoa ina ia tatala mai le iOS source code, se'i latou suesueina ma avatu fautuag i ni faafitauli e ono tula'i mai.
O iai ni popolega i tagata popoto i puipuiga i le saogalemu o le COVIDSafe app?
E iai popolega o tagata i le malu puipuia o faamatalaga i le COVIDSafe app. Ae pe tatau ona avea lea ma mafuaaga e te le toina ai i lalo le app, ua latou fautua e faalagolago ia te 'oe. O mafuaaga nei.
I le vaiaso na te'a nei ae le'i tatalaina le app, na talanoa le The Feed ia Professor Dali Kaafar, e faapito lona tomai i puipuiga ma o le Executive Director o le Optus Macquarie University Cyber Security Hub. na faailoa mai e Professor Kaafar , o le tele o loo iai i le taimi nei.
O se tasi o poloega o Kaafar ona o faamaumauga uma e aoina i le app, o le a teu i se server e tasi. Na saunoa Professor Kaafar i le The Feed, soo se tagata e mafai ona mauaina faamaumauga nei i se nofoaga e tasi, o le a ia mauaina le tele ma anoano o faamatalaga. A gaoia e seisi tagata mo se faamoemoe solitulafono, e tele mea e mafai ona faia ai.
Talu ona tatala le app, o isi tagata e pei o Associate Professor Vanessa Teague o le ANU, na ia faaalia Faataitaiga i le, the Australian app stores, o ituaiga telefoni taitasi e faailoa i mata'itusi masani ma e mafai ona faitauina e soo se tagata e lava le tomai.
"E pei e faatauva'a ae o le ituaiga telefoni ma faamaumauga o numera a isi tagata i se telefoni e tumu i faamatalaga aoga", na faaalia e Teague i le Aso Gafua.
"Faata'ita'iga pe a mana'o se tagata e fia iloa pe na asiasi se tagata i seisi tagata la te masani ona o le telefoni, e mafai e lea tagata ona faitau le fe'au i le (plaintext) logs o le COVID Safe."
"E ui e le iloa tonu ai poo ai lea tagata, ae e mafai ona iloa ai pe na feiloa'i lea tagata ma seisi tagata. ."
O loo iai foi le popolega o Professor Kaafar i le mauaina e se faalapotopotoga i luga o le app o faamatalaga e sili atu nai le ituaiga na mafaufauina e se tagata. E pei ona faaalia e Kaafar, a faapea o Tagata A ua faamaonia le pesia i le coronavirus ma malie e faailoa tagata na feiloa'i iai, e iloa ai na mafuta ma Tagata B ma Tagata C. Ua iloa ai e le malo na feiloa'i B ma C, ae leiloa e B ma C o lea ua iloa la'ua e le malo.
O iina, na saunoaProfessor Kaafar e fai ai le faai'uga a le tagata lava ia.
"O faamatalaga nei e ono le taua i nisi tagata, ae e ono sili ona taua i isi tagata. Faata'ita'iga, o ni sui faipule mai vaega 'upufai eseese e feiloa'i poo se tusitala ma se faipule e feiloa'i."
Na saunoa Professor Kaafar o le tele o mataupu nei i faamatalaga puipuia e mafai ona foia i nai suiga laiti i le app; ma ua faaalia foi e nisi e popoto i mataupu faapenei e mafai ona fausia se tracing app that
Se'i vagana ua faia suiga na, na saunoa Professor Kaafar i le The Feed na te le toina i lalo le app, ae na te le faatonuina isi tagatanu'u i Ausetalia i a latou faai'uga e fai.
"Pe ou te fautuaina le toina i lalo o le app pe leai, ou te leiloa -- o se fesili e faigata ona ou tali iai," na ia ta'ua.
"Ou te iloa na silasila le malo i mataupu i faamatalaga puipuia, ae iai vaega ogaoga ma taua e le'i pa'i iai. E taua le naunauta'iga o le malo, e pei o le le faailoaina o le nofoaga e iai se tagata atoa ai ma le faai'uga e soloia faamaumauga i le te'a ai o le 21 aso."
"Ou te manatu o faamatalaga puipuia e le ta-tasi mo tagata uma. O le iloa o le nofoaga e iai se tagata i lea taimi e ono taua i nisi ae matua leai ma se taua i le va'ai a isi."
"E le avatua sa'u fautuaga, ae o le a ou nofo ma faatalitali. E tatau ona faamanino mai le tulaga i le tekonolosi ma le tulafono."
E tatau ona ou toina le COVIDSafe?
O le vaega taua lenei. E iai le mafuaaga na faanatinati ai le COVIDSafe app: o tatou o loo i le ogatotonu o le faama'i tele. Ina ia vave ona toe fo'i le sosaiete i le tulaga na iai, o le vave ona iloa tagata ua pesia i le COVID-19 ma i latou na feiloa'i iai, o se tulaga e sili ona taua ma mana'omia.
A lava tagatanu'u Ausetalia e toina i lalo le app ma faaoga sa'o, e mautinoa le matua aoga mo lenei faamoemoe. Ae ina ia iai se aoga o le app, na faaalia e le malo e tatau ona toina i lalo e le 40% o tagatanu'u pe sili atu. Tusa lea e lata i le 10 miliona tagata, ae i le afiafi o le Aso Gafua na lata i le 2 miliona tagata na toina le app i a latou telefoni.
O lau faai'uga pe toina le app i lau telefoni e ono faalagolago i lau faauigaina o faamatalaga puipuia -- e pei ona saunoa Professor Kaafar o le mataupu lena e fitoitonu ia te oe.
"O le itu e faafatu'ulu i lo'u mafaufau i le mataupu lenei, o le atagia mai o se filifiliga ua tuu i tagata i le 'fesoasoani i isi tagata' ma 'faamatalaga puipuia.' O se mea le tala feagai i lo'u manatu le finauga e faataua puipuiga o faamatalaga ua le kea ai i isi tagata," na ia ta'ua.
O David Vaile e faauluulu iai le Allens Hub for Technology, Law and Innovation i le UNSW. "I le ogatotonu o le mataupu lenei, o se faiga e teu faatasi ai faamatalaga e aofia ai tagata e toatele, e faalagolago i tulafono ma tekonolosi faaonapo nei, e fautuaina lava le faifai toto'a," na ia ta'ua. Peita'i e matua taua tele le itu i puipuiga o le soifua maloloina."
A e manatu e le tala feagai le COVIDSafe mo 'oe i le taimi nei, manatua e tele le avanoa e toe suia ai le app ae o faaaleleia atili. O le a matou logoina atu 'oe.
O tagata i Ausetalia e tatau ona 1.5 mita le va mamao mai isi tagata, ma o potopotoga e na o le to'a 2 tagata e faatagaina, se'i vagana tagata o lou lava aiga tou te nonofo faatasi.
A e manatu ua e pesia i le vairusi, telefoni i lau foma'i ('aua e te alu iai) pe fesoota'i i le Coronavirus Health Information Hotline i le 1800 020 080. A faigata ona e manava pe o se faalavelave faafuase'i i lou soifua maloloina, vala'au i le 000.
Ua ta'utino le SBS i lona tiute tau'ave o le logoina o tagata uma i Ausetalia i talafou e faatatau i le COVID-19. O talafou ma isi faamatalaga e maua i gagana e 63 i le .