Mo faamatalaga mulimuli nei i le KOVITI-19 i le Gagana Peretania, asiasi i le SBS News Covid-19 page
Vaila'au Puipui (Vaccine) mo le KOVITI-19 i Ausetalia
O loo naunau le malo tele ina ia maua e tagatanu'u uma i Ausetalia vaila'au puipuia (vaccines) e saogalemu ma aoga i togafitiga i le taimi vave e mafai ona mauaina ai.
Mo lou silafia pe ua mafai nei ona faia sou tui puipui ma le nofoaga e faia ai, asiasi i le
A faapea e 40 tausaga pe i luga atu lou matua, ua mafai nei ona faia sou tui puipui. E iai foi nisi i le va o le 16 tausaga ma le 39 tausaga le matutua ua mafai nei ona faia o latou tui.
E mafai foi ona faatonu sou tui puipui i lau foma'i GP, ma mauaina ai ni faamatalaga i tui puipui i lau gagana:
Mulimuli i faatonuga i le itulau lenei e iloa ai pe ua mafai ona faia sou tui puipui.
O a vaila'au puipui (vaccines) e fautuaina?
E fautuaina e le Australian Technical Advisory Group on Immunisation ATAGI, le COVID-19 Comirnaty (Pfizer) vaccine mo tagata i le va o le 16 ma le 59 tausaga le matutua.
Ae mafai fo'i ona maua e tagata i le va o le 16 ma le 50 tausaga le matutua le vaila'au COVID-19 Vaccine AstraZeneca.
A faapea e le mafai ona faia, ae ua 'ova i le 18 tausaga lou matua, e mafai ona e talosaga e logo atu 'oe i le taimi e mafai ai.
O tamaiti i lalo o le 16 tausaga le matutua, e le mafai ona faia ni tui puipui i Ausetalia.
Fesoasoani i a'afiaga o le mafaufau mai le KOVITI-19
E totogi e le malo i lalo o le Medicare asiasiga e 10 i se foma'i o le mafaufau mo i latou i lalo o se of Better Access to Psychiatrists, Psychologists and General Practitioners o se fesoasoani i lalo o le .
E mafai ona e mauaina fesoasoani mai le malo tele pe a o a'afia lou soifua maloloina faalemafaufau ona o le faama'i, asiasi i le itulau, le mental health portal "" mo faamatalaga ma fautuaga i auala e tausia ai lou maloloina o le mafaufau ae o feagai ma puipuiga o le faama'i pe o taimi e tatau ai ona e tausi puipuia.
A faapea e te mana'omia se fesoasoani i lau gagana ona o ni faafitauli o le mafaufau, vala'au le TIS National i le 131 450 pe asiasi i le mo se faamatala'upu. E 'ova i le 100 gagana e maua i luga o le TIS National ma e mafai ona maua le 'a'aunaga 24 itula i le aso, 7 aso o le vaiaso i le tau o le telefoni masani.
E maua i le o se 'a'aunaga a le Mental Health Australia fesoasoani mo mataupu i faafitauli o le mafaufau mo tagata mai atunuu eseese ma gagana eseese (CALD) i faamatalaga tala feagai i a latou gagana ma aga feso'ota'i.
Asiasi i le mo faamatalaga i 'au'aunaga soifua maloloina o le mafaufau.
Fesoasoani i le tau o le soifuaga (Pandemic Leave Disaster Payment)
A fia maua se fesoasoani i le 'uti'uti o le tupe, asiasi i le pe vala'au le National Debt Helpline on 1800 007 007.
O le totogi e mo i latou ua le mafai ona faigaluega ona e tatau pe faatonuina ona tausi puipuia pe quarantine, poo gafa ma le tiute o le tausiga o seisi tagata o loo pesia i le KOVITI-19.
Kiliki lou Setete poo Teritori i lalo mo faamatalaga e faatatau i le Pandemic Leave Disaster:
E faapefea ona pepesi le KOVITI-19 ma faapefea ona puipuia le pepesi?
O le COVID-19 e pepesi mai le tagata-i-le-tagata e auala i le:
- mafuta vavalalata i se tagata ua pesia poo le pi'itaga ma lea tagata i totonu mai o le 24 itula ae le'i alia'e mai ni ona auga.
- mafuta vavalalata ma se tagata ua faamaonia le pesia ae tale pe mafatua lea tagata.
- tago i ni mea poo luga (e pei o 'au o faitoto'a poo laulau) ua faatama'ia i le tale poo le mafatua a se tagata ua faamaonia le pesia, ona e tago lea i lou gutu poo ou foliga.
O a auga o le COVID-19?
O auga o le Coronavirus e i le va o le faama'ima'i pe o'o i le nimonia, e tusa ai ma le itulau a le malo tele i le 'upega o feso'ota'iga.
O auga o le COVID-19 e tai tutusa ma auga o le flu ma ae aofia ai:
- Fiva
- Tiga le fa'ai
- Tale
- Tino gagase
- Faigata ona manava
- Isi auga e aofia ai le tafe o le isu, tiga le ulu, 'e'eva musele, faa-faufau, manava tata, faasuati, le fia 'ai ma le 'iva.
Ua iai le e mafai ona siaki ai ni ouga mai lou aiga e auala i le:
O le a se mea ou te faia pe a ou faalogoina ni auga?
A e molimauina ni auga i totonu o le 14 aso talu ona e taunu'u mai i Ausetalia, poo totonu o le 14 aso talu ona e pipi'i i se tagata ua faamaonia lona pesia i le COVID-19, ua tatau ona va'ai lau foma'i i se taimi vave mo se su'esu'ega.
Vala'au i lau foma'i mo le faatulagaina o se taimi, pe feso'ota'i i le Coronavirus Health Information Hotline i le 1800 020 080.
O fea e mafai ona faia ai sau test?
Kiliki lou Setete poo le Teritori i lalo e te maua ai:
A faamaonia lou pesia i le KOVITI-19, e tatau ona e nofo'esea:
- 'Aua e te alu i se nofoa faitele e pei o lau galuega, a'oga, nofoaga o faatau, childcare poo se Iunivesite
- Fai i seisi e aumai au mea'ai ma nisi mea e mana'omia ma tu'u i luma o lou faitoto'a
- 'Aua ne'i taliaina ni tagata e asiasi atu — na o tagata e masani ona nonofo i lou fake e faatagaina
O ai tagata e aupito sili ona lamatia mai faama'i matuia?
E iai nisi o tagata e pesia ae le mama'i, o nisi e le matuia tele auga ma e vave ona toe manuia, ae o nisi e vave ona matua tigaina. I le iloa ma le silafia mai isi coronaviruses ua tuana'i, o tagata e sili ona lamatia ma matuia auga pe a pesia o:
- Tagata e faigata i le tino ona tete'e faama'i (pei o le kanesa)
- Tagata matutua
- Tagata mumaua - Apolisini ma Torres Straits ona o le toatele e a'afia i gasegase tuga.
- Tagata e a'afia ia gasegase tuga ma ogaoga
- Tagata 70 aga'i i luga tausaga le matutua.
E tatau ona faia sa'u ufi foliga?
O ufi foliga i nofoaga faitele, e na ona fesoasoani i tagata ua pesia i le COVID-19 mai le pipisi atu ai i isi tagata. A faapea o e malosi, e le o iai se mana'oga i lou faia o se ufi foliga, ona e le o iai se molimau i lou puipuia ai o isi tagata mai lau ufi foliga i nofoaga faitele.
Kiliki lou Setete poo le Teritori i lalo e maua ai faatonuga mulimuli nei i le faia o ufi foliga:
Faigamalaga mai ma fafo o Ausetalia.
E i Setete ma Teritori le pule i Sa ma Vavao o puipuiga o latou tua'oi.
Mai le Aso 1 o Oketopa 2020, o le a faamalosia le aoina o faamatalaga i pasese a va'alele i totonu o le atunu'u ina ia faigofie ai ona tuliloa ni tagata pesia, e aofia ai: igoa, tuatusi imeli, numera telefoni mopili, ma le Setete e aumau ai.
Feo'aiga i le 'ele'ele.
O feaoa'iga i le eleele o le matafaioi a Setete ma Teritori ae ua iai ma ni fautuaga mai le Kapeneata a le atunuu, e aofia ai: 'aua e te malaga pe a faalofoina lou faama'ima'i, tausisi i le va mamao ma isi tagata o le pasese, ma faaoga le card ae le o le tinoitupe.
Puipuiga i faigamalaga
E iai ni aiaiga le tumau ua faatulaga e le malo mo malaga a va'alele faavaomalo.
E ono a'afia ai sau faigamalaga mai i Ausetalia. E fai ma suia faamatalaga nei i se taimi vave.
O mataupu i le faia o tests ma le Quarantine o matafaioi a malo Setete ma Teritori:
- NSW and
- VIC , and
- ACT and
- NT and
- QLD and
- SA and
- TAS and
- WA and
A le usita'ia e tagata malaga le poloa'iga o le tausi puipuia mo le 14 aso, e ono faasalaina i latou i lalo o tulafono a Setete ma Teritori.
Mo nisi faamatalaga i le Gagana Peretania, asiasi i le
- O tagata uma i Ausetalia e tatau ona tausisia le va mamao e 1.5mita mai isi tagata. Siaki Sa ma Vavao i lou Setete ma Teritori i le
- Vala'au le Coronavirus Health Information Hotline i 1800 020 080 pe a o faalogoina lou faama'ima'i poo ni auga.
- e maua talafou ma isi faamatalaga i le i gagana e 63 i Ausetalia nei.