Fassan jinis tuñi gori fariba nizor aramiyot solibolla.

Nizor gar aramiyot solilé hoto dilla faida ókkol fa,no goílle gar ar demok ót asor ó.

Cette histoire fait partie de l'initiative Mind Your Health de SBS.

Cette histoire fait partie de l'initiative Mind Your Health de SBS. Source: iStockphoto / DisobeyArt/Getty Images/iStockphoto


Professor of Physical Activity and Health ziba asé Anne Tiedemann.Iba yé hodde ki pisikal aktiviti ar nizor hana solilé fotti din,bala gar aram raki faribo.
Oinno jinis ki gori fariba hoíle,corap ho goron,cik ót hom goron ar social manúic loí rapta rakon.

1. Pisikal aktiviti

Prof Tiedemann hodde ki hoto kisim ór sobut ókkol asé pisikal aktiviti yani lora sora gorede yan ór baabote,yan bana gaa,demak ar social aram ólla bala dé noí,bolke biyaram curu oíbode yan óttu basa.

Honorman ziba Sydney Universiti óttu ase ibayé buzaddeíki,zeí hono uggwá yé aíjja ya aíddé hafta át curu goílle,muntu ólla faída asé.

Prof Tiedemann ye , iba dahaí der,yan zani bolla hono ekzon óttu huun pisikal aktiviti gora foribode yan.Yan ót cuwaris asé boc,ar manúic ibar aram biyaram asené ya mazur né iíndilla saí baadé.

"Sobse zoruri poígam oíyedéíki pisikal aktiviti yani lora sora har uggwá manúic ólla bala,tarar boc zuddur oíbo ók ya hono ekan mazuri takile ók''

"zedice zuddur gaidlain ót cuwaris goíjje uddur fura gori nafaílle dan,reseach óttu yan sab gori zana asedeki ziuddur lora sora goro hamaka gar aramólla bala,aro yattu waro bec gori faílla aro bala oíbo gar aram ólla."

Ibya ye yan buzaddeíki pisikal aktiviti iín hoto dilla cokol óit faré,hamaka iíndilla alok gori hono ekan sport ya eksersais ór gurup ót o forede noí.

"Yan oít fare iíndilla añçito zor,ya gor ór ham goror,ya garden goror,zeí hono ekan jinis goron ót gar ara ólla bala de iíndilla jinis ókkol.''

2. Bala hana fani barkarar rakon

Prof Tiedemann says it’s important to maintain a balanced diet to lower long-term disease risk factors and reduce the risk of obesity.
Prof Tiedemann yan hoddeki bala hana fani yan diat hodde yan borkarar rakon beci zoruri samnor thaím ót hono ekan biyaram oíbar ris homaí bolla ar ga bolede yan homaí faribolla.

Bala cokti asede hana iín beci zoruri tuañar diat órmani hanar butore,yan tuañar gar bol ólla,haddi doro oí bolla ar bol fai bolla.

''Jinis iín beggun beci zoruri,bala diet hana haí bolla,proses hana hom goribolla,sini hom goribolla ziyan neíki boro mosola añaror cómaj ót."

ót maalumat ókkol diraíkke hondilla hana,hanar gurup ar patern ór baabote.

Australia ár manúic ore yan cuwaris gorazar har ekan bala hana asede iín haí saíbolla fas dilla hanar gurup óttu.Ar hana iínóttu basi takon seturat sorop,nun diya hana,sini diya hana ya corap.

3. Corap homo goron ar cik ót na hon

"Añara yan zani jinis iín ye beci biyaram ór waja boné de yan,''Hodde Pro Tiedemann,corap ar cik hom goron ór baabote.

Fotti bosor yé dunia aggura át corap ólla boli 3 lak manúic mori zagoí ar yan ólla boli hoto lak manúic biyaram ar mazur oíja goí, World Health Organizationmutabek ye.

Australian Institute of Health and Welfare (AIHW) data mutabek yé yan daha zaddeíki 2020 ít 1,452 manúic corap ólla boli talukat asee biyaram ólla boli mara giyé,ar bec edok (73%) oíyede becaí manúic ór butore.


, 2020 ít dubara goíjjede iíntu gaid goíjjede ki corap hana hom goribolla take corap ólla boli biyaram ode iín homai fare fan.

Ya baade, Cancer Council ye cuwaris goijje ,(12 tip corap hana hassa baí bolla) asede ki corap sara din ar fani haíbolla fani tora laílé.

4. Social taalukat barkarar rakon

Prof Tiedemann hodde ki ekala pan mehsus oíyedéíki ''boro mosola'' añarar cómajór butore .Manúic ate hase taí bade dan,zohon rapta raka hom.
''Ar ekzon loí rapta rakon ar cómaj loí rapta asede yan ehsas goron oíyedéíki zoruri'.

''Nize uggwá zoruri manúic de yan cómaj ót yan buzon ,ar ar ekzon ore pawar gorede yan dahon.Insani talukat iín beggun beci zoruri.

Ibaye hodde ki hoto dilla torika ase rapta ar talukat banaí bolla,zindilla neíki volentiar goron,ar cómaj ór butore aktif takon.

"volentiar oíyedeiki torika social rapta banon ar dahon,zeçe neíki eíkilla maksus manúic ya gurup dola on ekkúi maksus ólla,beca beci manúic ye yan dahaí diyedeíki sport oiyediki ekan zaga rapta iba banaí bolla.

“Eík team ór sport keílaíla teamór maksus hasil goriba ziyan ase yan oíyedeiki eík dilla ar iíndilla gori rapta raké.''

Kintu iba ye yan ó buzadeíki huun manúic ekala foson gorede yan.


“Manúic iba ekala taíliyo tarattú oínno zagattu rapta raki bar torika ase."

Beyond Blue ye teknologi ase Skype, Zoom, FaceTime ar apps zindilla neíki House Party
zeçe video chat gori fare.
Organisecion ibayé yan ó cuwaris goreddeíki social rapta rakibolla zindilla neíki book club, trivia night, khanar dawat s, dance parties ya fuwaíjja loí hazinna hota hon.

5. Nizore and apna zitare parwa goro tarare cek goron

COVID-19 pendemik ór lokdown ór thaím oíyedeíki bala mesal kiyalla nizore solon ar ar ekzono re solon zoruri e yan.Hodde Prof Tiedemann.

''Añi buziddeíki yan beci zoruride ki añi nizore bala gori sini bolla,mesal bura ma baaf asee tara ken ase lokdown ót tarattu lagedde jinis beggun asene.
''Kintu yan buzi na farode ki tuni beci fuza tulodde yan,ar beci stress ódde yan .Eítalla age nizore cek gori so ,nizolla behtor goro yan beci zoruri."

itara cuwaris goíjje deíki har uggwá manúic óttu hafta ye tarar dil demaki,mehsus,ga gum ar bafana fikir ór baabote soñlon.
Eçe zaí yare moot sáí fariba Lifeline for 24-7 crisis support on 13 11 14, Suicide Call Back Service on 1300 659 467 and Kids Helpline on 1800 55 1800 (for young people aged 5 to 25). More information is available at and 

supports people from culturally and linguistically diverse backgrounds.

Share
Published 10 October 2022 1:50pm
Source: SBS


Share this with family and friends