سال نو قمری ۲۰۲۳؛ چرا امسال هم سال خرگوش است و هم سال گربه؟

در حالی که جشن‌های مربوط به سال نو قمری را می‌توان در تاریخ چین یعنی اوایل دوره فرمانروایی امپراتور یائو پیدا کرد، اکنون این جشن سالانه توسط بیش از یک چهارم جمعیت جهان با زمینه‌های فرهنگی مختلف جشن گرفته می‌شود.

Koreans in hanbok celebrating Lunar New Year. Credit: Flickr/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY-SA 2.0)

نکات مهم

• رنگ قرمز و استفاده از ترقه از بخش‌های رایج جشن‌های سال نو قمری هستند
• همه کسانی که این جشن را سالانه برپا می‌کنند، قرمز را به عنوان یک عامل خوش‌شانسی و محافظت نمی‌دانند
• ویتنامی‌ها به جای خرگوش، سال گربه را جشن می‌گیرند

سال نو قمری زمانی برای خداحافظی با سال گذشته و استقبال از سال جدید است. همچنین زمانی است تا خانواده‌ها دور هم جمع شوند و فرا رسیدن بهار را در نیم‌کره شمالی جشن بگیرند. به همین دلیل هم برخی آن را به عنوان «جشن بهار» هم می‌شناسند.

اگرچه فرهنگ‌های مختلف یک روز مشترک برای سال نو دارند، اما مردم در سراسر جهان این مناسبت را با شیوه‌های سنتی متمایزی جشن می‌گیرند.

_{برای دسترسی به گزارش‌ها بیشتر به سایت سال نو قمری مراجعه کنید}

ترساندن ارواح شیطانی با یک انفجار

چینی‌ها این جشنواره را با تزئینات قرمز رنگ و متن‌های تبریک نوشته شده روی کاغذ قرمز به نام فای چون جشن می‌گیرند. آنها همچنین ترقه و آتش بازی به راه می اندازند، رقص اژدها و شیر را اجرا می کنند و بر طبل می کوبند تا به شکل نمادی از ارواح شیطانی، به ویژه «نیان»، در امان باشند.

اساطیر چینی می‌گوید که نیان در آغاز سال نو از مخفیگاه خود بیرون می‌آمد تا با مردم و حیوانات آن را جشن بگیرد. گفته می‌شود که نیان به صداهای بلند و آتش حساس بود و از رنگ قرمز می‌ترسید.

در چین، مردم مناطق مختلف این کشور سال نو قمری را با غذاهای سنتی متفاوتی جشن می‌گیرند. در شمال چین، خانواده‌ها دور هم جمع می‌شوند و پیراشکی می‌خورند تا سال نو را جشن بگیرند، در حالی که در جنوب، مردم با کیک‌های برنجی، کوفته‌ها و میان‌وعده‌های سرخ‌شده و شیرینی‌هایی مختلف این کار را انجام می‌دهند.

Chinese rice cakes and snacks to celebrate Lunar New Year. Credit: Wikimedia/ evelynquek (CC BY 2.0)

خانواده‌های چینی در شب سال نو دور هم جمع می‌شوند و از دیدار مجدد و شام لذت می‌برند و نسبت به نعمت‌هایی که در سال گذشته دریافت کردند، شکرگزاری می‌کنند. در جنوب چین، غذاها شامل مرغ، ماهی و گوشت است و در مناطق شمالی، پیراشکی‌ها و «هات‌پات» رایج است.

«هات‌پات»، خورش اردک زنجبیلی و سوپ مرغ پخته شده با شراب، که نماد اتحاد تجدید دیدار هستند، غذاهای سنتی خانواده‌ها در تایوان هستند. دیگر آداب و رسوم آن‌ها در سال نو شامل سنت‌های مذهبی و فرهنگی متعدد است.

در هنگام جشن‌های سال نو قمری، چینی‌ها لباس‌های قرمز یا رنگ‌های روشن دیگر می‌پوشند که به اساطیر نیان اشاره دارد. برخی حتی به طور کامل لباس‌ نو می‌پوشند تا به این شکل از یک سال جدید استقبال کنند.

در این‌ جشن‌ها بزگرترها هدایای پولی مهر و موم شده را در پاکت‌های قرمز به فرزندانشان تقدیم می‌کنند. در عوض، آداب و رسوم سنتی نسل‌های جوان را ملزم می‌کند که سالی سرشار از شادی، سلامتی و ثروت را برای بزرگترهای خود آرزو کنند.

Older generations offering descendants red packets during Lunar New Year. Source: Supplied / Supplied - Tet Lunar New Years Festival VIC.

همه چیز قرمز نیست

برگزاری جشن‌های سال نو قمری توسط کره‌ای ها را می‌توان در کتاب‌های ادبیات تاریخی چینی مثل «کتاب سوئی» و «کتاب قدیمی تانگ» از قرن هفتم ردیابی کرد.همچنین در خود کره، جشن برابی اولین بار به جشن‌های سال نو قمری در کتاب «یادگاری های سه پادشاهی» نوشته شده در قرن سیزدهم اشاره شده است. گفته شده که در آن زمان این جشنواره سالانه یکی از ۹ جشن بزرگ سنتی کره در سال در نظر گرفته می‌شد.

برخلاف بسیاری از جوامع دیگر، رنگ قرمز در فرهنگ کره‌ای اهمیت یکسانی ندارد و این باور وجود ندارد که می‌تواند ارواح شیطانی را دفع کند و خوش‌اقبالی به همراه بیاورد. بنابراین، مردمی که سال نو قمری را در کره جشن می گیرند، لباس‌هایی با رنگ‌های مختلف می‌پوشند.

Traditional Korean Hanbok. Source: Pixabay

در اولین روز سال نو قمری که سئولال (설날) نامیده می شود، از مردم انتظار می رود که در گفتار و کردار محتاط باشند و لباس سنتی کره‌ای (한복) را بپوشند تا از بدشانسی در امان باشند. همچنین رسمی مرسوم است که براساس آن که برای عبادت اجداد خود از تالار اجداد دیدن می‌کنند و یک مراسم بسیار رسمی برگزار می‌کنند.

همچنین نسل جوان با ادای احترام به اعضای ارشد خانواده برای آن آرزوی موفقیت و سالی پربار می‌کنند. این اتفاق به ترتیب از افرادی که سن بیشتری شروع می‌شود.

در ازای آن، کودکان در یک پاکت پول هدیه می گیرند. پاکت‌ها می توانند در هر رنگی باشند زیرا کره‌ای ها رنگ قرمز را برای خوش‌‌شانسی نمی‌بینند.

Koreans offering sacrifice to ancestors and paying respects to each other during Lunar New Year. Credit: Wikimedia/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY 2.0)

ٰسوپ کیک برنجی، یک غذای سنتی کره‌ای است که در جشن‌های سال نو قمری خورده می‌شود. این غذا معروف‌ترین نماینده غذاهای کره‌ای در دنیا است. برش‌های سفید و دایره‌ای کیک برنجی نشان دهنده سلامتی و رفاه است.

Tteokguk (떡국), or sliced rice cake soup, is a traditional, Korean dish eaten during Lunar New Year celebrations. Credit: Flickr/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY-NC-SA 2.0)

کره ای ها به غیر از سوپ کیک برنجی، در شب سال نو از غذایی به نام یاکگوا (약과) هم لذت می برند. یاکگوا، یک شیرینی بر پایه گندم است که با عسل، شراب برنج، روغن کنجد و آب زنجبیل تهیه می‌شود.

مانند سایر فرهنگ‌ها، کره ای ها نیز به عنوان یک خانواده در شب سال نو برای یک شام گرد هم جمع می شوند. غذاهای سنتی شامل برنج پنج دانه، کیک برنج کره ای و ماندو است.

۲۰۲۳ سال گربه است یا خرگوش؟

با توجه به دوازده علامت زودیاک در فرهنگ ویتنامی، سال ۲۰۲۳به جای خرگوش، سال گربه است.

براساس افسانه‌های باستانی، برای مشخص شدن ترتیب زودیاک همه حیوانات دعوت می‌شوند تا در مسابقه‌ای در عرض رودخانه برای تعیین ترتیب زودیاک شرکت کنند. براساس این افسانه‌ها موش یواشکی گربه را فریب داده بنابراین گربه نتوانست به خط پایان برسد.

اما افسانه ویتنامی کمی متفاوت است. براساس این افسانه در حالی که گربه فریب خورده بود، با این حال توانست راه خود را از رودخانه پیدا کند و به جای خرگوش به یکی از ۱۲ حیوان تبدیل شد.

دلیل واقعی این تفاوت غیرقابل تایید است. یک نظریه دیگر این است که وقتی علائم زودیاک چینی به ویتنام معرفی شدند، ویتنامی‌ها دچار سردرگمی شدند، چراکه تلفظ ویتنامی کلمه «خرگوش» شبیه به کلمه «گربه» است و به همین دلیل گربه را به یکی از ۱۲ حیوان زودیاک می‌شود.

نظریه‌ دیگری می گوید که به دلیل هوای گرم‌ در ویتنام، موش ها یک آفت جدی هستند که کشاورزان را آزار می دهد. از آنجایی که گربه‌ها دشمن طبیعی موش‌ها هستند، کشاورزان ویتنامی معتقد بودند که گربه‌ها می‌توانند محصولی موفق و آب‌و‌هوای خوب به ارمغان بیاورند و بنابراین در علائم زودیاک خود، گربه را جایگزین خرگوش کردند.

مانند چینی‌ها و کره‌ای‌ها، مردم ویتنامی همدر جشن‌های سال نو قمری به اجداد خود قربانی می‌دهند.

Mâm ngũ quả, the "five-fruit tray". Credit: Wikimedia/ Tran Trong Nhan (Public Domain)

ویتنامی‌ها پس تقدیم قربانی برای اجدادشان در شب سال نو، در راه بازگشت به خانه‌های خود، شاخه‌ای با برگ‌های سبز رنگ می‌چینند که نشان‌دهنده دریافت برکاتی است که خدایان آسمان و زمین به آنها داده‌اند. وقتی به خانه برسند، آن شاخه‌ها را جلوی بخش عبادت‌‌گاه در خانه خود می‌گذارند تا برگ پژمرده شوند.

در شب، خانواده‌های ویتنامی هم برای یک شام گرد هم جمع می شوند.

در اولین روز سال نو، همه خانواده ها باید برای اجداد خود قربانی تقدیم و همچنین خدای زمین، خدای آشپزخانه و پدرسالار همه هنرها را بپرستند. قربانی ها به طور کلی شامل پیراشکی، برنج، ماهی، کوفته گوشت، گوشت بریان شده، پیازچه ترشی، گوشت گاو و سایر غذاهاست.

بعد از آن، نسل جوان به سالمندان تبریک می‌گویند و در ازای آن در پاکت‌های قرمز به آنها «پول خوش شانس» داده می‌شود.

یکی از غذاهای سنتی ویتنامی برای سال نو قمری، bánh chưng نام دارد که، یک کیک برنج مربع شکل است که در برگ های موز پیچیده شده است.

Bánh chưng, a traditional rice cake in the Vietnamese culture. Credit: Wikimedia/ Viethavvh (CC BY-SA 3.0)

در پانزدهمین روز از اولین ماه قمری، ویتنامی‌ها و مثل چینی‌ها هر دو جشن‌ می‌گیرند و از ماه کامل لذت می برند.

برای اطلاعات و گزارش‌های بیشتر درباره سال‌ نو قمری به این لینک بروید: sbs.com.au/LNY23