NTSIAB LUS TSEEM CEEB:
- Australians yuav mus tawm suab seb puas pom zoo muaj suab sawv cev rau neeg txum tim hauv tsev tsoom fwv rau hnub tim 14 lub 10 hli ntuj no lawm.
- Thaum kawg ces Anthony Albanese tau qhia tias yuav tawm suab hnub twg lawm..
- Thiaj yog thawj zaug uas Australia yuav rov qab tawm suab kho txhooj cai tswj haiv txij li tau muaj rau xyoo 1999.
Thawj pwm tsav Anthony Albanese tau qhia tias ''tej neeg txum tim tau nyiaj ntxeem los tau ntau puas xyoo lawm'' thiab yog ib co hauj lwm uas peb yuav muaj peev xwm los tawm suab seb rau ntau limtiam ntxiv no, thiab nws kuj tau qhia meej tias neeg Australia yuav mus tawm suab seb puas pom zoo muaj suab sawv cev rau neeg txum tim hauv tsev tsoom fwv rau lub sij hawm 6 limtiam ntxiv no.
Albanese tau los xaus tej neeg cov lus tawm tswv yim ntau yam thaum nws tau qhia tias Australia yuav mus tawm suab seb puas pom zoo yuav tawm suab seb puas pom zoo kho txhooj cai tswj haiv rau hnub tim 14 lub 10 hli ntuj.
Cov kev tawm suab no yuav txiav txim seb puas muaj peev xwm los teeb tsa pawg neeg ua suab sawv cev no puas muaj peev xwm tawm tswv txog ntau yam teeb meem uas yuav muaj tau teeb meem rau neeg txum tim, thiab pawg neeg ua suab no yuav raug teev zwm hauv txhooj cai tswj haiv.
Lub caij uas Albanese tau hais lus ntawm nroog Adelaide hnub zwj Feej (Wednesday tim 30 Aug) no, ces nws tau nqua hu kom tej neeg tawm suab siv lub cib fim no los ''tawm suab pom zoo rau ib lub tswv yim uas txog caij ua lawm."

Anthony Albanese tau qhia tias hnub tim 14 lub 10 hli ntuj xyoo 2023 no yog hnub uas Australia yuav rov qab muaj thawj cov kev tawm suab kho txhooj cai tswj haiv rau ntawm ib tiam neeg no dua. Source: AAP / Mark Brake
"Lub 10 hli ntuj tim 14 thiaj yog peb lub caij nyoog lawm. Yog peb lub cib fim. Thiab yog lub tsam thawj uas nqua hu peb tej neeg Australia tus cwj pwm zoo tshaj plaws. Hos yog tham rau tej neeg Aboriginal thiab Torress Strait Islander lawm, ces yog ib cov kev nyiaj ntxeem los tau ntau pua xyoo. Thiab tam sim no ces peb sawv daws tsuas tshuav lub caij nyoog ntau limtiam yuav los ua tej hauj lwm no lawm xwb.''
Txawm tias tau muaj ntau yam lus nug uas tau ua rau raug ncua los txog tam sim no, los Albanese yeej tseem tuav nws tej lus ruaj tias cov kev muaj suab no tsuas yog tej yam ''ncaj qha, meej tseeb, thiab tsis cov dab tsi xwb''.
Nws tau hais tias ''yog cov kev lees paub, yog cov kev mloog tej lus tawm taw qhia, kom tsev tsoom fwv muaj peev xwm ua cov neeg txiav txim siab xwb."
“Tej ntawd yog tej yeej qhia meej, yog tej yam zoo thiab yog ib cov kev thov uas siv tau zoo los ntawm Australia tej neeg txum tim. Thiab yog tej yam uas nug peb tej neeg Australia uas tsis yog neeg txum tim kom tuav txhais tes tsim kev phooj ywg ntawd."
“Thiab tej ntawd yog tej uas peb muaj peev xwm tawm suab Yes rau.''
Nws kuj tau hais tias pawg neeg ua suab sawv cev (Voice) no yeej yuav siv zej zog tej txuj ci uas nyob deb heev ntawm Canberra li Arnhem Land ntawm xeev Northern Territory, thiab yeej qhia tias ''yeej muaj ntau yam ua tau zoo heev ntawm tej zejzog'' uas tej tuam ceeb tsis muaj peev xwm ua tau.
Thiab nws kuj tau nqua hu neeg Australia kom tsis txhob ''kaw lub qhov rooj'' uas yuav pub lub cib fim ''rau phaum neeg txum tim Australia tom ntej no."
Nws tau hais tias “Kom xav txog tej hauj lwm uas pawg neeg ua suab sawv cev no yuav pab kom peb muaj peev xwm ua tau thiab sib cuag tau nrog ntau cheeb tsam, kom tej zejzog muaj peev xwm tawm suab.''
“Yog los mas, txhias tias yuav pab peb txuag tau nyiaj txiaj thiab. Vim peb yuav ua tib zoo xyuas kom tej nyiaj uas siv ntawd pab tau tej neeg zejzog tiag."
Tau pib cov kev nrhiav suab txhawb nqa
Cov kev qhia txog hnub tawm suab no tau ua rau muaj cov kev pib nrhiav suab txhab nqa seb puas pom zoo kho txhooj tswj haiv lawm, thiab yuav muaj ntau caum txheeb tus neeg ua hauj lwm yeem thaj yuav muaj feem koom thoob teb chaws Australia no rau lub sij hawm rau (6) limtiam ntxiv no.
Txawm tej kev ntsuam zej tsoom cov kev xav qhia tias ntshe cov neeg tsawm suab txhawb nqa (Yes camp) yuav swb, los nws kuj qhia tias yog muaj cov kev mus nrhiav suab txhawb nqa hauv tej zejzog ces tej zaum kuj yuav muaj peev xwm ua rau neeg Australia tig los txhawb nqa cov kev pauv hloov no thiab.
Megan Davis uas yog ib tug poj niam neeg txum tim caj ceg neeg Cobble Cobble thiab kuj yog tus koom sau Uluru Dialogue tau qhia tias, yog tej yam tseem ceeb uas yuav tsum xyuas kom mloog tias seb tej neeg txum tim uas tsis xav tawm ntawm lawv tej zejzog ntawd ho xav li cas thiab.
Nws tau hais tias “Tsis tas lawv yuav tsum yog ib tug phooj ywg nrog ib tug nom tswv twg, los yog hu xov tooj ceev nrooj nrog ib co nom tswg tham, es kom thiaj muaj fwj chim pab tau tias tsim nyog yuav pab nyiaj li cas rau lawv tej zejzog thiab tsim nyog yuav faib nyiaj li cas coj mus ua dab tsi pab lawv.

Zeskais (Professor) Megan Davis fim Anthony Albanese rau lub caij uas nws tau qhia tias hnub twg yog hnub yuav tawm suab kho txhooj cai tswj haiv. Credit: Peta Doherty
Davis yog ib tug neeg tseem ceeb uas tau tsim cov ncauj lug 2017 Uluru Statement From the Heart, ua xub tau nqua hu kom muaj suab sawv cev rau neeg txum tim, thiab tau qhia tias muaj neeg txum tim txog 80 feem pua txhawb nqa tej no.
Nws tau hais tias “Peb kuj paub thiab tias tej neeg uas tsis pom zoo muaj suab no los kuj muaj tej xov xwm nthuav txog lawv txog li 80 feem pua thiab."
“Tab sis peb tej neeg los yeej yog ib co uas xyuas raws li qhov tsim nyog ua tau thiab siv tau xwb thiab. Thaum kuv hnov ib txhiab pheej hais tias lub suab tsis muaj zog txaus - tab sis puas muaj ib tug twg muaj peev xwm hais tau tias yog thaum peb tawm suab ntau lub ua ke, thiab koom npoj ua ke lawm, es tseem tsis muaj zog txaus thiab lod?"
Yuav tawm suab li cas kom thiaj muaj suab sawv cev rau neeg txum tim?
Tej neeg Australia yuav raug nug kom teb ib nqe lus nug yooj yooj yim uas tsuas teb thiab sau los lus Yes (Pom zoo) los yog No (Tsis pom zoo) rau hauv lub tawv (box) ntawm daim ntawv tawm suab li:
Tsab cai uas xav thov kho: Ua yog kho tsab cai txhooj cai tswj haiv li teeb tsa lub suab sawv cev rau neeg txum tim Aboriginal thiab Torrres Strait Islander kom lees paub Australia tej neeg txum tim rau hauv tej txhooj cai tswj haiv. Koj puas pom zoo rau cov kev hloov kho no?
Yog tham txog cov kev xaiv tsa tsoom fwv teb chaws thiab tsoom fwv xeev lawm, ces koj yuav tau sau zauv (Lej - number) rau ib co thawv (boxes).
Tab sis zaum no, ces tsuas muaj ib lub thawv (box) rau koj siv xwb.
Txhua tus neeg Australia hnoob nyoog 18 xyoo los yog siab tshiaj ntawd yuav tsum tau mus tawm suab, thiab yog tej neeg no leej twg tsis mus tawm suab ces yuav raug nplua.
Yog tias koj ho tsis nyob tsev rau hnub tawm suab, ces yeej muaj tej chaw rau koj mus tawm suab thaum ntxov ua ntej hnub tawm suab. Thiab yeej yuav muaj 500 lub chaw thoob teb chaws rau sawv daws siv, tab sis Australia lub koom haum tswj kev xaiv tsa (Australian Electoral Commission - AEC) mam li qhia tias seb tej chaw ntawd nyob qhov twg.
Yeej yuav muaj ntau txoj kev xaiv rau koj tawm suab thiab yog tias koj mus txawv teb chaws rau lub caij uas tawm suab kho txhooj cai tswj haiv no.
Lub caij tseem muaj kab mob COVID-19 ces tej neeg mus txawv teb chaws yeej tsis tshua muaj peev xwm tawm suab/xaiv nom, tab sis AEC hais tias yeej muaj 85 lub chaw xaiv nom txawv teb chaws rau tej neeg siv thiab - piv txwv li tej embassies thiab tej consulates - uas yog cov tswj tej hauj lwm tawm suab/xaiv tsa no.

Penny Wong uas yog Australia tus nom txawv teb chaws kuj yog ib tug tau mus koom lub koom txhoos uas Australia tus coj tau qhia txog hnub Voice to Parliament ntawm lub zos Elizabeth uas nyob sab qaum teb ntawm lub nroog Adelaide thiab. Source: AAP / Mark Brake
mas thiaj yuav kho tau txhooj cai tswj haiv.
Txhais tau tias yuav tsum muaj cov kev tawm suab pom zoo (Yes) ntau tshaj 50 feem pua, thiab yuav tsum muaj tej xeev yam tsawg li 4 lub xeev pom zoo. Tab sis yuav tsis suav cov xeev me nrog.
Thiab muaj 5 zaug ces neeg Australia feem coob yeej pom zoo, tab sis kho tsis tau txhooj cai tswj haiv vim tau muaj yam tsawg li peb (3) lub xeev tawm suab tsis pom zoo.
Zaum kawg uas Australia tau tawm suab kho txhooj cai tswj haiv ces yog xyoo 1977, uas twb tau yuav laug txog li 50 xyoo dhau los lawm.
Lub suab sawv cev no yog ib pawg neeg uas yuav sab laj tawm tswv yim txog ntau yam ua yuav muaj tau teeb meem rau Australia tej neeg txum tim nrog tsoom fwv.
Thiaj li tau muaj cov kev nqua hu kom muaj suab rau thaum xyoo 2017 uas tau tsim cov ncauj lug Uluru Statement From the Heart, tom qab tau ntau xyoo uas tau sab laj sib tham nrog rau tej neeg txum tim thoob Australia.
Pawg neeg ua suab sawv cev no yuav tsis muaj fwj chim los tawm suab tsis pom zoo rau tej cai uas tsev tsoom fwv tsim, thiab tsoom fwv los yeej tsis raug yuam kom yuav tsum tau ua raws li tej lus tawm tswv yim.

Hundreds of people turned out in Adelaide to hear Anthony Albanese announce the date. Credit: Peta Doherty
Txawm lwm pab nom uas yog pab nom koom tswj (Coalition) tau tib tias yeej tsis qhia tej xov xwm kom ntxaws, los zoo li pab nom Labor yeej tau qhia qee yam tias nws xav kom pawg neeg ua suab sawv cev (Voice) no zoo li cas lawm.
Linda Burney uas yog tus nom lis laj fai txog Australia tej neeg txum tim cia siab tias yuav kub siab los nrog xyuas plaub (4) yam hauj lwm tseem ceeb li: kev noj qab haus huv, kev kawm, vaj tse nyob thiab hauj lwm ua.

Australians will vote on 14 October. Credit: Peta Doherty
- Tej tub koom siab ntawm pawg neeg no tsuas ua hauj lwm rau ib lub caij twg xwb ''kom thiaj li muaj kev dawb huv rau tej hauj lwm lawv ua''
- Yuav muaj poj niam thiab txiv neej los yog lwm cov gender, thiab tej hluas koom.
- Yuav yog cov neeg sawv cev ntawm txhua lub xeev.
- Thiab yuav muaj tej neeg sawv cev ntawm ib co zej zog uas nyob deb twg sawv cev.
Ho muaj tej lus sib cav dab tsi uas txhawb thiab tsis pom zoo rau cov kev muaj suab no?
Tej zaum koj kuj yuav tau hnov qee cov lus rau lub sij hawm ntau hli dhau los no lawm, tab sis kuj muaj peev xwm teev tau
Tej neeg pom zoo txhawb nqa (Yes camp) ntseeg tias cov kev muaj suab no:
- Yuav pab kom lis tau ntau yam dej num zoo pab rau Australia tej neeg txum tim yog mloog lawv tej kev txhawj xeeb thaum tsim tej cai siv.
- Tej txhooj cai tswj haiv yuav pov puag pawg neeg ua suab sawv cev no, txhais tau tias tej tsoom fwv pem suab yuav tsis muaj peev xwm rhuav pawg neeg no.
- Yog tej yam uas neeg txum tim xav tau hauv lawv tej ncauj lug Uluru Statement From the Heart.
Pab neeg tsis pom zoo (No camp) ntseeg tias pawg neeg ua suab sawv cev no:
- Yuav ua rau muaj kev sib tawg tswj li ua rau muaj cov kev cais ib tsav neeg twg los yog txhab ib tsav neeg twg ntxiv rau hauv txhooj cai tswj haiv, thiab yuav tsim ntau yam pem xeem.
- Yuav ua rau muaj kev phom sij plaub ntug los yog hais plaub ntug tau.
- Yuav tsis pab daws tau tej teeb meem kom tsis txhob muaj kev sib tu ncua rau Australia tej neeg txum tim txoj kev ua lub neej thiab yuav pab kho kom muaj kev sib haum xeeb.
Hos lwm cov neeg ces kuj muaj lwm cov laj thawj ua rau lawv tsis pom zoo. Pawg neeg Blak Sovereign Movement uas tus nom kis xeev siab ywj pheej Lidia Thorpe tswj ntawd cav tias, pawg neeg ua suab sawv cev no yog ib pawg neeg tsis muaj fwj chim dab tsi thiab yuav tsis muaj peev xwm pab kom muaj tej kev pauv hloov tseem ceeb dab tsi.
Ho yuav suav cov kev tawm suab no li cas?
Yuav maj mam suav txhua txhua daim ntawv tawm suab no ntawm txhua txhua lub chaw tawm suab, thiab yuav suav ob zaug kom thiaj paub tseeb tias muaj cov kev tawm suab li cas tiag.
Thiab tsis tas li ntawd los yeej yuav qhiv kev dav rau tej neeg mus txheeb tau.
Txhua txhua cov kev tawm suab rau hnub tawm suab thiab tej kev tawm suab uas tawm ua ntej hnub tawm suab los yeej yuav raug suav rau hmo tawm suab.
Thaum twg mam li paub tias cov kev tawm suab rau Voice referendum zoo li cas?
Lub koom haum tswj Australia cov kev xaiv tsa (AEC) hais tias tej zaum ntshe ''yuav tau siv sij hawm 13 hnub tom qab hmo uas tawm suab tiav ntawd mas thiaj paub tias zoo li cas'', tab sis tej zaum kuj yuav ua tiav ua ntej ntawd thiab los kuj tau.
Tsuas nyog ntawm seb tej neeg ho tawm suab li cas xwb, thiab tej zaum peb kuj yuav paub rau lub sij hawm ntau teev los tau. Thiab yog tias zoo li muaj neeg tawm suab pom zoo/los yog tsis pom zoo feem coob ib yam twg lawm, ces tej chaw nthuav xov xwm yeej ib txwm muaj peev xwm qhia tias raws li tau muaj kev suav cov kev tawm suab lawm yog cov pom zoo los yog cov tsis pom zoo yog cov yeej.
Tab sis kuj zoo tib yam li cov kev xaiv tsa tsoom fwv teb chaws thiab uas, tej zaum kuj yuav siv sij hawm ntau hnub mas thiaj paub tias seb tog twg yuav yeej.
Thiab AEC kuj muaj peev xwm yuav qhia tau tias cov kev tawm suab zoo li cas yog tsis muaj lwm txoj xub ke xam lawm, uas tej zaum yuav siv sij hawm ib nyuag ntev zog. Piv txwv li cov kev tawm suab kho txhooj cai tswj haiv xyoo 1999 ntawd ces hmo tawm suab ntawd yeej paub lawm. Tab sis twb tau ob limtiam lawm AEC mam li qhia tias yog li cas tiag.
Puas yuav tau txais kev pom zoo rau Voice referendum?
Txawm tias yeej ib txwm muaj cov kev tshuaj ntsuam zej tsoom cov kev tawm tswv yim txog tej no uas yeej sib txawv, los zoo li ib xyoo dhau los no kuj muaj neeg tawm suab pom zoo rau cov neeg txhawb nqa tsawg lawm thiab.
Kuj pom tias raws li tau muaj cov kev ntsuam zej tsoom cov kev tawm suab ua ntuv zus los no ces kuj muaj neeg txhawb nqa tsawg lawm, thiab ntshe xyov puas muaj neeg pom zoo txhawb nqa ntawm xeev Western Australia thiab Queensland li.
Thiab yog tias ob lub xeev no tawm suab tsis pom zoo rau cov kev muaj suab no thiab, ces pawg neeg tsis txhawb nqa tsuas tos seb puas muaj ib lub xeev tsis pom zoo ntxiv xwb ces yuav ua rau tsis muaj peev xwm kho tau txhooj cai tswj haiv lawm (txawm tias tej neeg Australia feem coob yuav tawm suab pom zoo).
Muaj peev xwm txheeb tau neeg txum tim cov kev muaj suab sawv cev rau tsev tsoom fwv xyoo 2023 no ntawm SBS Network thiab ntawm NITV uas yog lub chaw nthuav xov xwm txog neeg txum tim tej kev tawm tswv yim tau.
Txheeb tau kom thiaj nyeem tau tej zaj xov xwm, saib tau tej videos thiab mloog tau tej xov xwm kaw ua suab tshaj 60 tawm hom lus, los yog mloog tau tej xov xwm tshiab thiab tej lus tsom xam, tej documentary thiab kev lom zem uas siv tau dawb ntawm .