Lunar New Year 2023: Ua cas xyoo no thiaj yog Luav thiab Miv xyoo?

Txawm tias cov kev ua kev zoo siab Lunar New Year xyoo no yeej taug tau raws keeb kwm Suav los ntev heev - txij li thaum Suav tus huab tais Yao xyoo (2356-2255 BC) los lawm los - xyoo no yeej muaj ntiaj teb tej pej xeem tshaj ib feem plaub uas coj ntseeg ntau yam kab lis kev cai ua lub koom txoos uas ib xyoo muaj ib zaug no lawm thiab.

8466618573_0abbfd9ea7_o.jpg

Koreans in hanbok celebrating Lunar New Year. Credit: Flickr/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY-SA 2.0)

Key Points
  • Yeej pom tej kob liab thiab tej paj hluav taws tas mus li rau lub caij ua kev zoo siab Lunar New Year.
  • Tsis yog tag nrho tej neeg uas ua kev zoo siab rau lub koom txoos ua ib xyoos ib zaug no xav tias regard kob liab yog kob muaj hmoo thiab yog lub kaus roos.
  • Neeg zejzog Nyab Laj ua kev zoo siab Lunar New Year rau Miv xyoo tsis yog Luav xyoo.
Lunar New Year ces yog lub caij xav xyoo laus tos txais xyoo tshiab. Thiab kuj yog lub caij uas tej cuab yig sib sau ua ke thiab ua kev zoo siab tos lub caij nplooj hlav ntawm cov teb chaws nyob sab qaum teb. Tsis tas li ntawd sawv daws kuj paub tias yog lub koom txhoo "Spring Festival".

Thiab txawm tias, muaj ntau cov kab lis kev cai yeej ua kev zoo siab rau ib hnub xyoo tshiab xwb, los tej neeg thoob ntuj nyias yeej muaj nyias tej kab lis kev cai ua sib txawv thiab.


Txheeb tau kom paub txog ntau zaj dab neeg ua koj hom ntawv los yog ua ntawv Aaskiv .

Suab nrov lawv ntsuj phem kom khiav

Neeg Suav siv kob liab los rau lub koom txoos kom zoo nkauj thiab sau cov lus fim lwm tus rau daim ntawv liab hu ua fai chun (揮春). Lawv kuj siv tej paj hluav taws me thiab paj hluav taws loj thiab muaj kev dhia zaj thiab tsov ntxhuav, ntaus nruas tooj thiab nrhuas zoj coj los lawv ntsuj phem kom khiav, hais tsi ntsees rau tus dab tsov ntxhuav tuaj ib tug kub (Nian).

Suav tej dab neeg yeej hais tias tus dab tsov ntxhuav nian yuav tawm ntawm nws qhov chaw nkaum thaum yuav xaus xyoo tshiab los noj neeg thiab noj tej tsiaj txhu. Kuj muaj neeg ntseeg tias tus dab no tsis nyiam suab toog ntsej thiab hluav taws thiab ntshai kob liab heev.

Nyob teb chaws Suav ces tej neeg ntawm ntau cheeb tsam ntawm teb chaws no yeej muaj tej zaub mov sib txawv raws li ib txawm noj coj los ua kev zoo siab rau lub koom txoos Lunar New Year. Nyob sab qaum teb ces tej cuab yig sib sau ua ke thiab noj ncuav qhwv nqaij (dumplings) ua kev zoo siab rau xyoo tshiab, hos nyob qab teb ces, tej neeg kuj siv ncuav, tej ncuav qhwv nqaij kib, thiab khoom txom ncauj nrog rau tej khoom noj qab zib li noob paj qhaus dej (Lotus seeds).
Chinese_New_Year_foods_in_Malaysia.jpg
Chinese rice cakes and snacks to celebrate Lunar New Year. Credit: Wikimedia/ evelynquek (CC BY 2.0)
Tej cuab yig neeg Suav yeej los sib sau ua ke rau lub caij xyoo tshiab thiab koom noj hmo ua ke, ua tsaug rau tej lawv khwv tau thiab foom koob hmoov rau lwm tus. Nyob sab qab teb teb chaws Suav ces, kuj noj ntau yam qav li nqaij qaib, ntses thiab noj nqaij. Hos nyob rau ntau cheeb tsam sab qaum teb ces lawv noj ncuav qhwv nqaij, noj hot pot uas yeej yog tej yam tej neeg koom noj hmo ua ke yeej ib txwm noj.

Tej qav li hot pot, nqaij os tsaws xyaws qhiav, thiab kua qaib xyaw cawv ces yeej yog ib lub cim qhia txog txoj kev tau los sib sau ua ke thiab yog tej qav uas tej cuab yig neeg ntawm Taiwan ib txwm noj. Lawv kuj muaj lwm cov kev cai ua thaum xyoo tshiab thiab xws li kev cai teev hawm kev ntseeg thiab cob qhia tej kab lis kev cai txog kev coj cwjpwm zoo.

Lub caij tseem ua kev zoo siab rau Lunar New Year ntawd ces, tej neeg Suav yeej hnav ris tsho kob liab los sis lwm tso kob ua ci ntsa iab, raws zaj paj lug ntawm tus dab tsov ntxhuav tuaj kub (Nian). Ib txhia ces yeej hnav ris tsho tshiab txij taub hau ti nkaus ko taw ua cim tos txais thiab pib xyoo tshiab.

Cov phaum neeg muaj hnoob nyoog zog yuav muab nyiaj khoom plig ntim hnab ntawv liab ua nyiaj koob hmoov (lai see; 利是) rau lawv tej xeeb leej xeeb ntxwv. Ua ke no los kuj muaj ib cov kev cai ib txwm coj thiab li tej kev cai uas tej hluas foom koob hmoov rau tej laus kom muaj kev zoo siab, tau txais kev noj qab nyob zoo thiab kom muaj hmoo txwm ib xyoos.
Lunar New Year festivities in Australia have been scaled back or have moved online because of the pandemic
Older generations offering descendants red packets during Lunar New Year. Source: Supplied / Supplied - Tet Lunar New Years Festival VIC.

Tsis yog txhua yam yuav yog kob liab nkaus xwb

Neeg Kaus Lim (Koreans) yeej taug tau cov kev ua kev zoo siab rau Lunar New Year raws li Suav zaj dab neeg keeb kwm ntawm phau ntawv hu ua "Book of Sui" thiab "The Old Book of Tang" txij tiam xya los lawm. Raws li neeg Kaus Lim tej ntaub ntawv teev keeb kwm ces, yeej tau teev txog cov kev ua kev zoo siab rau lub koom txoos Lunar New Year rau hauv phau ntawv "Memorabilia of the Three Kingdoms" ua tau sau rau kee tiam, thaum uas cov kev ua koom txoos ib xyoos ib zaug no raug xam tias yog ib feem tseem ceeb ntawm neeg Kaus Lim tej kab lis kev cai cuaj yam uas ib txwm ua rau ib xyoos twg ntawd.

Txawm li cas los cov kev ua kev zoo siab rau lub koom txoos Lunar New Year yeej txawv lwm cov neeg zejzog pawg tsawg uas ua lub koom txoos no, thiab kob liab yeej tsis tseem ceeb rau neeg Kaus Lim tej kab lis kev cai tib yam li lwm pawg neeg tej, thiab yeej tsis hais tias yog cov tsos uas yuav muaj peev xwm tiv thaiv tau tus ntsuj phem los sis yog yuav pab kom muaj hmoo dab tsi li. Yog li ntawd thiaj muaj neeg hnav txhua yam tsoos uas muaj ntau yam kob ua kev zoo siab rau lub koom txoos xyoo tshiab no.
Babies wearing Hanbok
Traditional Korean Hanbok. Source: Pixabay
Hu thawj hnub xyoo tshiab Lunar New Year ua Seollal (설날), thiab tej neeg los yuav tau txuag ncauj txaug lus thiab coj zoo, thiab hnav neeg Kaus Lim tej tsoos Hanbok (한복), kom tsis txhob ntsib hmoov phem. Tsis tas li ntawd los yeej tseem muaj ib cov kev cai mus hwm lub chaw teev hawm tej poj koob yawm koob los yog tej chaw teev hawm ntawm tsev coj los teev hawm lawv tej poj koob yawm ntxwv uas yeej ib txwm ua raws li poj ua tseg yawm ua cia.

Dua ntawm cov kev pe tsiab thiab teev tiav tej poj koob yawm koob thiab tej kev cai teev hawm lawm, ces neeg Kaus Lim tseem ua cov kev caw nyo hau los yog pe tej laus hu ua Sebae (세배) thiab. Tej hluas yuav fim thiab hwm tej laus ntawm lawv tsev neeg thiab foom kom lawv muaj hmoo thiab ntsib ib xyoos ua dab tsi kom raws seem tes thiab ntsib kev vam meej rau xyoo tshiab, yuav ua tej kev cai no raws cov theem ntawm tej laus pib ntawm tus laus neeg laus tshaj plaws nqes los.

Hos tej me nyuam ces kuj yuav tau nyiaj khoom plig ntim hauv hnab ntawv. Txawm li cas los siv cov hnab ntawv ua kob dab tsi los tau vim neeg Kaus Lim yeej tsis xam tias kob liab yog tsos muaj hmoo.
KOCIS_Korea_NewYear_Celebration_GlobalCenter_02_(12297021125).jpg
Koreans offering sacrifice to ancestors and paying respects to each other during Lunar New Year. Credit: Wikimedia/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY 2.0)
Tteokguk (떡국) los yog cov kua ncuav mov chais yeej yog neeg Kaus Lim ib co qav ua lawv noj rau lub caij ua kev zoo siab rau lub koom txoos
Lunar New Year, thiab yog neeg Kaus Lim ib yam khoom noj uas muaj ntau tshaj plaws rau lub caij no.

Yav qav no ces muaj cov kua ncuav uas muab ncuav chais nyias nyias. Cov ncuav chais ua vojvooj kheej yog tej yam qhia txog kev noj qab nyob zoo thiab kev vam meej.
Tteokguk (Rice-cake Soup)
Tteokguk (떡국), or sliced rice cake soup, is a traditional, Korean dish eaten during Lunar New Year celebrations. Credit: Flickr/ Korea.net / Korean Culture and Information Service (Jeon Han) (CC BY-NC-SA 2.0)
Dua ntawm cov ncuav mov chais coj los ua kua ntawd lawm, ces neeg Kaus Lim kuj nyiam noj cov khoom noj qab zib hu ua yakgwa (약과), uas siv cov wheat xyaw zib muv, nrog mov cawv, roj noob hnav thiab kua qhiav nrog khoom noj qab zib uas muab hmoov txhuv nplaum kib - gangjeong (강정) noj nrog zib muv.

Neeg Kaus Lim los yeej zoo tib yam li lwm cov kab lis kev cai thiab uas lawv yeej los sib sau tam li ib tse neeg koom noj hmo ua ke rau lub caij xyoo tshiab. Thiab muaj ntau yam qav ib txwm noj li ogok-bap (오곡밥) los yog "tsib yam nplej - five-grain rice", thiab ncuav - tteok (떡) nrog rau mandu (만두) uas yog neeg Kaus Lim cov ncuav qhwv nqaij (dumplings).

Xyoo 2023 yog Luav xyoo los yog Miv xyoo?

Raws li Nyab Laj tej kab lis kev cai uas teev txog 12 tug tsiaj ntawd, ces xyoo 2023 no yog Miv xyoo, tsis yog Luav xyoo. Thiab hu thawj hnub ntawm xyoo tshiab Lunar New Year ua Tết Nguyên Đán.

Tej lus dab neeg qub yeej tau hais tias tag nrho tej tsiaj raug caw kom mus sib tw hla ib tug dej seb leej twg yuav tau zum li cas. Nas thiaj tau dag Miv, ces Miv thiaj li swb lawm.

Txawm li cas los, Nyab Laj tej lus dab neeg yeej piav ib nyuag txawv zog thiab. Lub caij uas Miv raug dag ntawd, los nws yeej tseem muaj peev xwm nrhiav tau xub ke hla dhau tus dej ntawd hloov Luav chaw los ua ib tug tsiaj ntawm 12 tug ntawd lawm.

Tab sis yeej tsis muaj laj thawj yuav qhia tau qhov sib txawv no tias tseeb cuav li cas. Kuj muaj ib zag tswv yim ntawm Suav 12 tug tsiaj coj los siv rau Nyab Laj teb thiab ua rau neeg Nyab Laj hais los lus ''luav'' tsis meej vim zoo sib xws li lo lus ''miv'' no xwb, ces thiaj li ua rau Miv yog ib tug tsiaj kav xyoo ntawm 12 tug tsiaj lawm xwb.

Kuj muaj ib zaj tswv yim hais ntxiv tias, vim huab cua sov zog nyob teb chaws Cob Tsib, thiab muaj nas coob heev tsim teeb meem rau tej neeg ua ua liaj ua teb. Thiab vim Miv yog nas tus yeeb ncuab, ces tej neeg Nyab Laj uas ua liaj ua teb ntawd ntseeg tias tej zaum miv yuav pab kom lawv tau qoob loo ntsu thiab huab cua zoo, yog li ntawd ces thiaj muab Miv hloov Luav chaw hauv 12 tug tsiaj kav xyoo lawm.

Neeg Cob Tsib los kuj pe tsiab thiab teev poj koob yawm ntxwv li neeg Suav thiab neeg Kaus Lim rau lub caij ua kev zoo siab rau lub koom txoos Lunar New Year thiab, hais tsi ntsees rau lub phaj ''ntim tsib hom txiv hmab txiv ntoo - (Mâm ngũ quả). Uas muaj txiv qav kaws, txiv cev, txiv coconut, txiv txhais uas sawv cev rau kev vam meej thiab kev muaj hmoo zoo ib txhi.
Măm_ngũ_quả_Tết.png
Mâm ngũ quả, the "five-fruit tray". Credit: Wikimedia/ Tran Trong Nhan (Public Domain)
Tom qab tau pe tsiab thiab teev tej poj koob yawm koob rau hmo xyoo tshiab (New Year's Eve) lawm, ces lawv kuj rov qab los tsev, thiab neeg Cob Tsib yuav nqa ib ceg nplooj ntsuab uas yog qhia tias tau txais koob hmoov los ntawm tswv ntuj ceeb tsheej thiab tswv luaj pua lawm. Thaum lawv los txog tsev, ces yuav coj res nplooj ntawd mus tso rau ntawm xub ntiag ntawm lub chaw teev hawm poj koob yawm ntxwv ntawm tsev txog rau thaum tej nplooj ntawd qhuav tso. Cov txheej txheem kev cai no hu ua Hái lộc.

Hmo ntawd, ces neeg Cob Tsib tej cuab yig yuav sib sau los koom noj hmo ua ke.

Thawj hnub ntawm xyoo tshiab (New Year) ntawd ces tag nrho tej cuab yig yuav teev yuav tiam lawv tej poj koob yawm ntxwv, thiab teev hawm tim tswv luaj pua (Earth God), tim tswv chaw ua noj ua haus (Kitchen God), tim tswv kos duab txhua yam (Patriarch of All Arts).

Tej khoom teev tiav ntawd ces yuav muaj ncuav mov qhwv nqaij, ntses ci, ncuav qhwv nqaij, nqaij ci, dos hauv paus liab, nqaij nyuj thiab lwm yam zaub mov.

Tom qab coj tej zaub mov mus fi thiab tiam tag lawm, ces tej hluas yuav fi lawv tej laus, uas tej laus yuav muab nyiaj koob hmoov ''lucky money'' ntim tej hnab ntawv liab rau tej hluas.

Ib yam zaub mov tej neeg Cob Tsib ib txwm noj rau lub caij xyoo tshiab Lunar New Year ces yog bánh chưng, uas yog ib cov ncuav xuas nplooj tsawb qhwv ua plaub ceg uas ntim taum ntsuab thiab nqaij npuas xyaw.
Bánh chưng
Bánh chưng, a traditional rice cake in the Vietnamese culture. Credit: Wikimedia/ Viethavvh (CC BY-SA 3.0)
Hnub tim 15 ntawm thawj hli xyoo tshiab (Lunar month) ntawd ces, Neeg Cob Tsib thiab neeg Suav yuav ua kev zoo siab rau lub koom txoos taws teeb (Lantern Festival), ua kev lom zem rau lub caij hli xiab thiab twv lus txhiaj txhais uas sau rau ntawm tej teeb.

Yog koj xav tau xov xwm kom ntxaws ntxiv thiab xav paub ntau zaj dab neeg txog Lunar New Year, ces mus txheeb tau ntxiv ntawm

Share
Published 25 January 2023 5:10pm
By Winmas Yu
Presented by Vixay Vue
Source: SBS


Share this with family and friends