Feature

Na Nuhrin Holh Tein Lungthin Ngandamnak Lei Siibawi Pehtlaihnak

Australia rammi chungin mirang a thiam lo mi zong nih fawi zaang tein lungthin ngandamnak i zohkhennak hmun an pehtlaih khawh nak ding caah tawlrel a si. Na umnak ramkulh le ramthen chungah zeitin dah pehtlai ning a si timi hi ka hin theihternak kan tuah lai.

SBS Hakha Chin

Hmaihuh a hruk liomi mipa pakhat Source: GettyImages Visoot Uthairam

Caan tampi cu thil dangdang ruangah lungrethei in le vansang in kan um I cu tikah thinlung lei pehtlaiin damloin kan um theo tawn. Atu belte ah cun coronavirus ruangah lungrethei in an um i, vansang in an um. Cu nih cun lungdonghnak  nih a chuahpi mi lungthin dam lonak dangdang tampi a va hrin chih.

Australia ram chungah hin mah le holh cio in Lungthin ngandamnak i zohkhenhnak hmun pawl cu pehtlaih khawh an si. Ramkulh nih an mah le dirhmun he a tlak ningin an tawlrel cio.

Lungthin ngandamnak i zohkhennak hmun pehtlaih kan herh caan a tam u cu kan lungdongh, ka van san caan le kan ngeihchiat caan hna ah hin an si. Lung sivang in le hnitpit in kan um caan hna ah hin thiamsang hna panh an si tawn.

Sekhan le siizung tam deuh cu an mah tein holhlet an i chiah tawn lo. Cu tikah ramkomh cozah nih a tawlrelmi TIS  holhlet phu hna kha an pehtlaih chin tawn. Cozah nih a tawlrel mi ah hin holh phun 150 leng a um i phone in pehtlaih khawh an si cun, siizung le sekhan ah rat a herh ah cun a hmun zongah holh leh piak dingin kawh auh khawh thiam an si.

Tukvel le fah innak dangdang a tuar mi hna bawmhnak caah tiin phu dirh mi cu The Forum of Australian Service for Survivors of Torture and Trauma ti a si. FASSTT cu nun I hrim thannak dingah a bawmtu riantuannak a ngan ngai mi pakhat a si i an zohkhenmi cu ramdang in a rak pem mi pawl an si. Cu chungah tam deuh cu ralram an si. FASSTT riantuannak cu ramkulh kipah a um.

 

Pumpak in thinlung lei damlonak zoh khenh le bawmtu hna:

New South Wales

NSW (Mental Health Line)

Hi lungthin damlonak lei bawmtu hi mikip caah a si i,  zeitik poah ah pehtlaih khawh an si. Nazi 24 chung an hun i, zarhkhat ah ni 7 an hun. 1800 011 511 ah chawnh khawh an si.

 

Transcultural Mental Health Centre (TMHC)

TMHC cu nunphung le holh dang a hmang mi hna  nih thinlung ngandamnak lei he pehtlaiin bawmh a herh mi hna nih pehtlaih khawh an si. TMHC nih a dam lomi a zohkhenh hna, hngalh tha a si mi pawl zong cawnpiaknak a tuah.  

 

NSW ngandam nak lei riantuannak phu he pehtlaihnak a ngei mi cu TMHC nih pumpak le chungkhar caah tiin holh phunkhat nak tam a thiammi sibawi cu man lo in zohkhenhtu ding ah a tawlrel. Pawngkam sekhan nih ap chin mi pawl lawng cohlan an si. Holhlettu TIS hmang zongih mah le holh tein pehtlaih khawh an  si.  

Service for the Treatment and Rehabilitation of Torture and Trauma Survivors, STARTTS)

STARTTS cu thinlung khuaruahnak lei he pehtlain bawmchantu a si, cun ralzam sinak in tuarmi hmape pawl damter dingah a zuammi riantuantu phu pakhat a si I Australia an nun thar thok thannak zongah bawmchantu pakhat a si. 

TIS – Holhlettu phu riantuannak hmang zongin pehtlaih le chawnh biak khawh an si.  

Victoria

Foundation House for Survivors of Torture (FHST)

FHST hi tukvel le hrem intuarnak dangdang a temmi hna caah riantuantu a si. Hi riantuantu phu nih hin ralzam dirhmun a rak pemmi hna pawl cu a lakin a thlopbul hna. English, Arabic, Burmese, Hakha Chin, Dari, Dinka, Karen, Persian, Swahili, Tamil le Tigrinya ti banuk pawl hna caah a lak in zohkhennak cu an tuah.

 

Cu zohkhennak cu a coting khotu dirhmun na si le si lo hi ka hin theih khawh a si: 

 

Holhleh piak na hauh a si zongah TIS holhlehnak lei riantuantu he pehtlaihnak an ngei ko. 

 

Victoria nih thinlung ngandamnak lei he pehtlaih in riantuantu phu an konglam a khomhsuatmi a um I cu pawl cu holh dang kip in tial a si. Cozah hngalh pi mi a si I, Centre for Culture nih tawlrelmi a si. hi ka hin zoh le rel khawh a si.

Victoria chungah riantuantu phu pahnih nih thinlung dam lonak lei he pehtlaih in cawnpiaknak an tuah, asinain pumpak in pehtlaihnak an tuah lo.

Action on Disability in Ethnic Communities (ADEC)

ADEC tangah Transcultural Mental Health Access Program (TMHAP) timi an um I cu nih an I hmaithlak mi cu nunphung dangdang  zong nih thinlung damlonak zohkhennak an tinco khawh nak dingah a bawmtu tu a si. Miphun hme tete pawl nih dirhmi phu hna ah khan kal in lungthin dam lonak kong kha an cawn piak hna i bawmh hal nak dinglam an chim hna.

 

Thinlung damlonak lei I runvennak le phu riantuanning kong zongah bawmhchannak an ngei.

Victorian Transcultural Mental Health Centre (QTMHC)

Victorian Transcultural Psychiatry Unit (VTPU) tiin theih le auh deuh a si. VTMH cu thinlung ngandamnak lei zohkhennak le thinlung zawtnak a ngeimi hna thlopnak sekhan a si. Nunphung le holh a dang mi hna caah tin riantuantu phu (Culturally and Linguistically diverse (CALD) he zong rian an tuan ti.

 

Pumpak in cun bawmhchanhnak cu an tuah lo nain phu riantuannak le sianginn lei le cawlcanghnak tuahmi ah a telttum mi pawl tu hna sin lawngah bawmhchannak an pek. 

Queensland

Queensland Transcultural Mental Health Centre (QTMHC)

QTMHC cu ramkulh kipah an riantuannak an um dih I nunphung le holh dang a hmangmi pawl chungin thinlung ngandamnak lei ah zohkhenh a herhmi pawl hna zong an zohkhenh hna I an bawmh hna.

Thil thei tha a si mi zong holh Dangdang in an lehmi a um:

cun, thinlung ngandamnak kong cawnpiaktu hna zong pehtlaih khawh an si:

Queensland Program of Assistance to Survivors of Torture and Trauma (QPSATT)

QPSATT hi hrem le tukvel a rak ingtuar mi pawl hna zohkhenhtu le bawmtu an si. Mipem le ralzam chung zongin tukvel le hrem a tuarmi pawl hna kha zalong tein le an nunphung in a tlak ning tein an ngandamnak lei he pehtlain an zohkhenh i an bawmh hna.

Hrem le tukvel a ing mi pawl hna an zatlang  nun hawikomhnak le khuaruahnak lei he pehtlaiin an bawmh hna, thazaang peknak le cawnpiaknak an ngeih hna :

 

World Wellness Group

Brisbane ah hrambunhmi World Wellness Group cawlcanghnak tangah CALD phu an um:

Harmony Place

Harmony Place cu thinlung ngandamnak lei he pehtlaiin rian a tuah mi pakhat a si ve I kum 12 cung lawng an zohkhenh hna. Nunphung le holh dang a hmangmi pawl zong an zohkhenh hna. Mipem le ralzam cun an fale te tiangin an bawmh an zohkhenh fawn hna. Thlang lei Queensland, Ipswich, Logan le Gold Coast tiin an riantuannak cu an um.

Mental Health Line

Lungthin Ngandamnak he pehtlaiin bawmh na herh na si ah cun 1300 MH (1300 642255) ah pehtlaih khawh an si. Pumpak sining kongah ningcang tein riantuan mi an si.

holhlet hmang zongin chawnh le pehtlaih khawh an si.

Northern Territory

MHACA (Central Australia)

MHACA cu kum 18 in a cung hlei I lungthin dam lonak lei a ngei mi I zohkhenhnak a si. Holhlettu na herh cun toncaan ser a hau. A chung I riantuantu hna lakah Chinese, Urdu, Irish and Hindi holh a thiam mi pawl an um chih.

 

TeamHealth (Darwin)

TeamHealth nih Northern Territory ramkulh chungah a um mi chungin lungthin ngandamnak kongah lungrethei in a um mi hna siseh, dam loin a um mi hna cu an bawmh an zohkhenh hna: Holhlettu na herh si le TIS in pehtlaih khawh an si. An website ah holh phun 80 leng an ngeih:

 

Melaleuca Refugee Centre

An nih cu amiak hmuh dingin rian a tuanmi an si lo. Pumpak le chungkhar siseh, a rak pemmi le ralzam dirhmun in a rak phan mi pawl hna caah rian a tuanmi a si.  Hngakchia bikin upa tiang a lakin an zohkhenh hna:

 

The Northern Territory Mental Health Coalition (NTMHC)

Northern Territory ramkulh chung vialte huam in thinlung ngandam lonak lei pehtlaiin pengkulh chung um mi vialte an zohkhenh an tlop hna.

 

Northern Territory Mental Health Line: 1800 682 288

Ramkulh chung I thinlung ngandamnak lei pehtlaiin zohkhenh le thlop mi hna nih pehtlaih le chawnh khawh an si. Holhlet kongah thinphan awk a um lo:

Western Australia

Association for Services to Torture and Trauma Survivors (ASeTTs)

Ralzam le mipem mi chungin tukvel le hrem a ingtuarmi hna a zohkhenhtu le a bawmtu an si. Nunthar thok thannak caah tiin an bawmhchanh rih hna. Arabic Dinka, Caren le Kirundi holh hmangin mibawmtu zong an ngeih hna.  

West Australian Transcultural Mental Health Centre

Tasmania

Phoenix Centre

Phoenix Centre cu Migrant Resource Centre kuttang ah rian a tuanmi a si i biatak tein hrem le tukvel a tuar mi pawl hma cu zohkhennak a ngeih hna. Phu in siseh pumpak zongin thinlung lei dam lonak bawmhchannak ti bantuk le thinlung lei kong cawnpiaknak cun thazaang peknak te pawl zong an tuah. Hobart le Launceston ah an riantuantu pawl an chiah hna i a langpar zongin pengkulh kip zohkhennak an ngei. 

 

Tasmania cozah zong nih thinlung ngandamnak lei he pehtlaiin a zualhma deuh in a zaw  mi pawl zohkhennak zong a ser. Pawngkam sekhan le cozah ngeimi sehkhan le a dangdang hna zongah tha tein I zohkhennak ngeih khaw dingin a tawlrel.   tam deuh in rel khawh a si. 1800 332 388 zongah chawnh khawh an si.

Australian Capital Territory (ACT)

Companion House, Assisting Survivors of Torture and Trauma

A hlan ah rem le tukvel a rak ingtuar mi hna pawl le Australia ram an khuasak tintuk ah harsa deuh in a um mi pawl hna kha Campion House bawmh dingah a hmaithlak mi asi. Ralzam le mipem mi pawl hna zong bawmh le chanhnak dingah riantuan tup hu an si.

 

Australia a phantharmi hna le caansau deuh in umhmun a khuar mi hna zong an mah le sining hoih in bawmhnak le ruahnak cheuhnak zong an ngei. A hlei in upa le mino le hngakchia pawl an I hmaithlak.

 

ACT cozah nih phone hmangin thinlung damlonak lei icheknak zong  a ser (1800 629 354 / 02 6205 1065) ah chawn khawh an si, cun an website ah len khawh zong an si.

South Australia

Relationship Australia

Personal Education and Community Empowerment (PEACE) riantuantu phu nih an I hmaithlak mi cu nunphung dangdang nih dirhmi phu hna bawmhchanh a si. Visa kongah an buai lo, pumpak, chungkhar le phu kip an bawmh hna.

Survivors of Torture and Trauma Assistance and Rehabilitation Service, STTARS

STTARS cu a hleiin ralzam mi hna a bawm I zohkhentu a si I nunthar thok thannak zongah thazaang a petu le kilkamhtu riantuantu phu an si. A lak tein an zohkhen hna nain, Australia na um caan a sau deuh cun a dang kho men. STTARS sin in bawmh na herh a si ahcun, bawmh dingin na min na pek hna lai cun na can phak tikah auh ten a si lai. Hawilei in bawmh herh mi na si sual cun midang hlan ah bawmh na si ko lai.

 

STTARS cu a lakin, pumpeknak in le ningcang tein rian a tuan mi an si. Thazaang peknak lei ah hngalhnak ngeimi le holhlettu tha he zong rian an tuan.

 

Hngakchia, mino, chungkhar le himnak hmun a kawl ve mi (Asylum seeker) ti bantuk pawl hna caah zongah cawlcanghnak dang an ngei mi a um.

 


Share
Published 9 June 2020 8:56pm
Updated 17 July 2021 2:55pm
By SBS/ALC Content
Presented by Cung Khuk Zawn
Source: SBS Radio


Share this with family and friends