Në ye mɛn ke wuɔk cë thïc ku wël ke ajuiɛɛrë Röl lɔ në Palamɛn nyic, bë referendum rɔt looi na?

Në ye mɛn ke kɔc ke panë Australia atɔ̈ keke cë wël cë keek gɔ̈ɔ̈r në cuɛt benë cuɛt në röl bë tääu ɣönë luɔië lööŋ ka Palemɛn në biääk kɔc tueŋ baai enë. Në ka bë ye kuany cöök keke kë.

The Voice to Parliament referendum is due to take place this year. What do we know so far? Source: SBS / Lilian Cao

KEY POINTS:

• Anthony Albanese ee wël bë keek thïïc në Voice referendum luɛɛl bëyic.
• Kɔc ke panë Australia abë lɔ në ɣän ke cuɛt në ye runë yic
• Bɛ̈ny Albanese ee bɛɛr jam në riir bë tɔ̈ kenë ye akut bë kuɔ̈ɔ̈tic

Në ye mɛn keka nyicku cë man adɛ̈ ke kɔc ke pane Australia atɔ̈ keke cë wël nyic në cuɛt benë keek cuɛt në röl lɔ ɣönë luɔië lööŋ First Nations Voice to Parliament ku yenë bë ya cuɛt tueŋ.

Kɔc kedhiɛ ke panë Australia abë cuɛt në cuɛt kën rɔt looi në kaam run ke thiɛ̈rrou ku dhïc, ku na le tiam, ke yenëka bë ya cuɛt tueeŋ cïï kɔc ke panë Australia jäl bɛɛr looi ke yenë bë löŋ deng waar. Ee cë rɔt kän looi ku ke ɣɔn thɛɛr më rune 1977.

Kën jame në akuut yenë loi ajuɛɛrë man ye cɔl Voice referendum working group në yom Kamith cë lɔ ke bɛ̈nyë baai man ye, Prime Minister Anthony Albanese atɔ̈ ke cë wël bë keek thïïc në kölë cuɛt bë nyuɔɔth:

Ye wëlkɛ̈ keek ka bë keek jäl laar ɣönë lööŋ ku bïïk awuut ke Palamɛn ke lɔ gam aŋoot ke kɔc ke pane Australia kën guɔ cuɛt në thökkë ruɔ̈ɔ̈n.

Ye ciɛ̈t ke ye akutë bë tɔ̈ yedë?

The Voice would be a body advising the government on issues impacting First Nations Australians. It would not have the power to veto laws.

Ye akutë man tɔ̈ bë bë ya cɔl rölë ye kuɛɛtkɛ̈ abë akuma ya lɛ̈k ku ye jääm në kɔc nuan kɔc tueŋ ke ye panë ka në pïïrden keke ye kɔc ke panë Australia. Ye akutë abë nɔŋ riir adɛ̈ ke lëu ben löŋ cïï Palamɛn bɛ̈ibei dɔ̈m kɔ̈ɔ̈c ke cë lɔ tueŋ.

Në jamë Bɛ̈ny Albanese keka kën bɛɛr nyuɔth të benë ye akutë ya lui thïn ku jɔl ya riir bë tɔ kenë yen

· Kɔc cë kuany thïn abë ya nɔŋ run cë keek yiɛ̈n keek benë keek ke lui

· Kɔc bë kuany thïn abë ya liääp në biänë diäär kenë röör

· Kɔc bë kuany thïn abë keek lɔc në ɣän ke panë Australia man ye states ku territories

· Atɔ̈ ke bë kuɛ̈nyic kɔc bɔ̈ në kuɛɛt wën dhiac baai në kuɛɛtken yic

Ku kë kën jäl lueel ëtɛ̈n ee cë man adɛ̈ ke ye kɔckɛ̈ bë keek ya kuany ka nɔŋ raan bë keek ya lɔc peei.

The question is slightly different to the draft wording Mr Albanese unveiled at the Garma festival last year. Source: AAP / Aaaron Bunch / AAP Image

Yeŋö dɛ̈ bë rɔt looi në ye cök?

Na cë awuut ke palamɛn cuɛt ke kɔc ke pane Australia abë jäl cuɛt.

Ago referendum rɔt looi keka ye löŋ lueel ye athöör cït yekënë akɔɔr bë kan tëëk ɣönë lööŋ ku bë jäl lɔ bë yic.

Në nyindhiɛ keka cie athöör kedhiɛ cë keek laar ɣönë lööŋ cë manë House of Representatives ku the Senate ke ye kan tiɛ̈m ku bë keek jäl lɔ cuɛ̈t. Cë man juïcë kɔc ke akutë Labor, ke na cïï cuɛ̈t na rou keka lëu bë gam ke cë tëëk ku cɔk cɔ lɔ tueŋ.

Kɔc ke panëAuɛtralia tɔ̈ keke cë ya kɔc cë ŋuɛ̈ɛ̈n abenë ke raan ë keek dhil kɔɔr bë cuɛt në "Yes" ka "No" në wɛ̈t yenë cïï bɛ̈ny Albanese lueel në jamde yic në Yomkamith.

Në cuɛtic, ke kɔc juïc ku states juïc abë keek kɔɔr ago kë cë lueel ya bë cuɛ̈t ya yic ku bë röl rɔt lëu.

Na cë akeer ë tiɛ̈m dëër ka dööt, ke jam abë jäl gɔl në kaamë kɔc tueeŋ ke ye pane ku jɔl ya kɔc ke Auɛtralia në të piɛth benë ye akutë kuɔ̈ɔ̈tic thïn.

Na cë yekënë rɔt looi, ke këriɛ̈ɛ̈c ëbɛ̈n abë jäl jɔt ku dhuukkë ɣönë luelë lööŋ man ye palëmɛn cë lööŋ kɔc ku benë awuut ke ɣönë lööŋ jäl lɔ teer ku bë jaamic ku caaric.

Ye ciɛ̈t na ëkën benë?

Adheer lɔkolok

Në të cenë Bɛ̈ny Albanese ye luɛɛl thïn keka ye thɔ̈ɔ̈ŋ cë man adɛ̈ ke thök ruɔ̈ɔ̈n yenë ka benë dhil cuɛt në kɔc ke pane Auɛtralia.

Në jamde yic ëya keka ye luel në pɛ̈I kɔc tɔ̈ tueeŋ abë keek jäl tïŋ kuka ye thɔ̈ɔ̈ŋ ke bë ya penë thiɛ̈ɛ̈r kenë penë thiɛ̈ɛ̈r ku rou.

Referendums kedhɛi aye keek looi në Yomthebit kuka nɔŋ Thebiit diääŋ cë döŋ man ye keek thɔ̈ɔ̈ŋ keke lëu benë ke cuɛt thïn.