ماه سپتامبر، ماه آگاهی‌دهی دربارۀ بیماری زوال عقل یا دیمنشیا (به انگلیسی: dementia) است. این‌جا معلوماتی فراهم کرده‌ایم که به شما کمک می‌کنند درک بهتری از این بیماری داشته باشید.
زوال عقل چیست؟
زوال عقل (dementia) به مجموعه‌ای از اختلال‌های مزمن مغزی گفته می‌شود که حافظه، تفکر، رفتار و امور روزمره بیمار را مختل می‌سازد و ارتباط مستقیم با ازدیاد سن دارد.
داکتر فدا اقبال، داکتر عمومی (جی‌پی) در ملبورن می‌گوید در میان افراد بالای سن ٦٥ سال، از هر ده نفر یک نفر و در افراد بالای سن ٨٠ سال، از هر پنج نفر یک نفر مبتلا به بیماری زوال عقل می‌شوند.
نشانه‌های زوال عقل
به گفتۀ داکتر اقبال، مهم‌ترین نشانه بیماری زوال عقل، فراموشی است، اما این فراموشی با فراموشی در افراد عادی فرق دارد.
او می‌گوید فراموشی در افراد عادی یک پدیده گذراست و تنها در بعضی موارد اتفاق می‌افتد، در حالی که فراموشی افراد مبتلا به دیمنشیا دوامدار است و با گذشت زمان زیادتر و شدیدتر می‌شود.
آقای اقبال می‌گوید: «به طور مثال، برای همه ما و شما اتفاق می‌افتد که یادمان برود کلید موتر یا موبایل خود را کجا مانده‌ایم، یا این‌که به آشپزخانه یا گاراج می‌رویم، یادمان می‌رود که برای چه آمده‌ایم، اما کسانی که دیمنشیا دارند، وقتی کلید موتر یا [تلفون] موبایل خود را پیدا کردند، نمی‌دانند که برای چه استفاده می‌شود، یا این‌که بعضی وقت‌ها یا همیشه، راه خانه خود را گم می‌کنند».
او همچنان می‌گوید افراد مبتلا به زوال عقل دچار افسردگی و اضطراب می‌شوند و به «هیچ‌چیزی علاقه ندارند و از هیچ‌چیزی لذت نمی‌برند».
عصبانیت، پرخاشگری و خشونت (در بعضی موارد)، به هم خوردن عادت خواب، خودداری از صحبت با دیگران، مختل شدن قدرت استدلال و قضاوت، بدبینی شخصیتی و بدگمانی نسبت به اعضای خانواده از علایم دیگر زوال عقل هستند.
همچنان داکتر اقبال می‌گوید: «بعضی مریضان دیمنشیا کنترل مواد غایطه و ادرار خود را از دست می‌دهند که این حادثه تأثیرات بسیار خراب روحی هم برای مریض و هم برای دوستان و عزیزان بیماران دیمنشیا دارد».
عوامل زوال عقل
داکتر اقبال می‌گوید عامل عمده و اساسی بیماری دیمنشیا، بلند رفتن سن افراد است.
«مرضی که با ازدیاد سن سبب دیمنشیا می‌شود، مرض آلزایمر می‌باشد که بین ٧٠ تا ٨٠ فیصد واقعات دیمنشیا را تشکیل می‌دهد».
به گفتۀ اقبال، آلزایمر بیماری «تخریب‌کننده»ای است که به تدریج نسج دماغی را تخریب و قدرت ذهنی افراد را کم می‌کند و در نتیجه، دماغ نمی‌تواند وظیفه‌اش را به درستی انجام دهد.
عوامل دیگر زوال عقل، حملات خرد و متعدد فلج مغزی (مینی استروک) در گذشته، بیماران پارکینسون، چربی خون زیاد، فشار خون بالا، فعالیت‌های فیزیکی و دماغی کمتر، ضربه‌های دماغی مداوم و اعتیاد به مشروب (الکول) می‌باشند.
داکتر اقبال همچنان می‌گوید که امکان ابتلا به زوال عقل در زنان بیشتر از مردان است.
او می‌گوید بسیار کمی از موارد زوال عقل، حدود سه تا پنج درصد، ارثی هستند.
پیش‌گیری و تداوی
داکتر اقبال به افرادی که نشانه‌های آلزایمز یا بیماری زوال عقل را در خود یا یکی از اعضای خانواده خود می‌بینند، توصیه می‌کند با مراجعه به داکتر خانوادگی خود، اقدام به انجام معاینات مکمل تشخیصی کنند.
آقای اقبال می‌گوید تا اکنون درمان خاصی برای زوال عقل وجود ندارد و اخیراً از داروهایی برای تداوی این بیماری استفاده می‌شود که هنوز نتایج صد درصدی نداشته‌اند.
«گمان می‌رود رژیم خوب غذایی، نکشیدن سیگار، ترک مشروب، فعالیت‌های دوامدار فیزیکی و دماغی تا حدی در وقایه، و حتا می‌گویند در تداوی، دیمنشیا می‌توانند کمک کنند».
