نخست‌وزیر دنیل اندروز روز گذشته (یک‌شنبه، ٢ آگست) برای یک ماه سر از ساعت ٦ شام یک‌شنبه، دوم آگست، در سراسر ویکتوریا «وضعیت فاجعه‌بار» اعلام کرد. تفاوت «وضعیت فاجعه‌بار» با «وضعیت اضطراری» موجود چیست و چه اختیاراتی را به حکومت اندروز می‌دهد؟
تفاوت میان وضعیت اضطراری و وضعیت فاجعه‌بار چیست؟
ویکتوریا از ۱٦ مارچ ٢٠٢٠ بدین‌سو در وضعیت اضطراری قرار داشته است. وضعیت اضطراری تحت در حالتی اعلام می‌شود که خطری جدی متوجه سلامت عمومی وجود داشته باشد.
این قانون اختیارات گستردۀ قانونی به مدیر ارشد صحی می‌دهد. این اختیارات شامل صلاحیت قرنطینه کردن افراد، ممنوع کردن گردهمایی‌های بزرگ و وضع محدودیت‌های دیگر بر رفت‌وآمد مردم می‌شوند. همچنین این قانون حاوی اختیارات وسیعی در زمینه صدور هر گونه دستورعمل لازم برای محافظت از سلامت عمومی می‌باشد.
یک «وضعیت فاجعه‌بار» به مشکلات فراتر از مسایل سلامت عمومی می‌پردازد. هدف اصلی این وضعیت، رسیدگی به حالت‌های اضطراری چون فجایع طبیعی، انفجارها، تروریسم یا محاصره است، ولی از این وضعیت می‌توان برای رسیدگی به «یک طاعون یا همه‌گیری» نیز استفاده کرد. از این وضعیت در جریان آتش‌سوزی‌های بی‌سابقه در ماه جنوری ٢٠٢٠ استفاده شد، اما آن به مکان‌های خاصی محدود بود که در معرض خطر گسترش آتش‌سوزی قرار داشتند. وضعیت فاجعه‌بار ماه جنوری ابتدا برای یک هفته اعلام شد و سپس برای مدت کوتاهی دوباره تمدید گردید.
با این حال، این بار وضعیت فاجعه‌بار برای کل ویکتوریا اعلام شده و برای حداکثر یک ماه طول خواهد کشید. در صورت ادامه وضعیت کنونی، در پایان یک ماه این وضعیت قابل تمدید خواهد بود.
به نخست‌وزیر ایالت ویکتوریا صلاحیت می‌دهد با توصیه وزیر پولیس و خدمات اضطراری و رییس کمیسیون رسیدگی به حالت‌های اضطراری، وضعیت فاجعه‌بار اعلام کند.
نخست‌وزیر ایالت باید قناعت حاصل کند که وضعیت اضطراری‌ای موجود است که «خطری جدی و گسترده متوجه زندگی یا اموال مردم ویکتوریا می‌سازد».
وضعیت فاجعه‌بار شامل کدام اختیارات است؟
اعلام وضعیت فاجعه‌بار مسئولیت اداره و هماهنگی فعالیت‌های تمامی نهادهای دولتی را به وزیر پولیس می‌دهد. وزیر همچنین می‌تواند منابع دولتی را طبق ضرورت برای مهار فاجعه اختصاص دهد.
همچنین وزیر می‌تواند نهادهای دولتی را ملزم به انجام یا خودداری از یک عمل به روش‌های خاص برای رسیدگی به فاجعه بکند. این‌گونه دستورها فراتر از هر گونه قوانین ایالتی مخالف آن قرار می‌گیرد.
یکی از مهم‌ترین اختیاراتی که وزیر دارد، نادیده گرفتن قوانین است. قرن‌هاست که در آسترالیا و بریتانیا پذیرفته شده که دولت‌ها اختیارات اجرایی برای تعلیق یا عدم استفاده از قانونی را ندارند که در قانون موضوعه درج شده باشد.
Source: AAP
با این حال، در این مورد، در جریان وضعیت فاجعه‌بار به وزیر صلاحیت می‌دهد قانون یا ابزار قانونی را به صورت قسمی یا کلی به تعلیق درآورد.
اما برای اطمینان خاطر، محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای بر این اختیارات وضع شده‌اند. وزیر فقط زمانی می‌تواند از این اختیارات کار بگیرد که معتقد باشد رعایت مفاد یک قانون یا ابزار قانونی که وظایف یا مسئولیت‌های یک سازمان دولتی را تعیین می‌کند، آن نهاد را از واکنش مناسب به فاجعه باز می‌دارد.
سایر اختیارات ذی‌ربطی که وضعیت فاجعه‌بار به وزیر پولیس می‌دهد، شامل قدرت کنترل رفت‌وآمد در داخل، و ورود یا خروج از یک ناحیه فاجعه‌زده (که در این مورد کل ایالت است) یا هر بخشی از آن می‌شوند.
تأثیرهای دیگر اعلام وضعیت فاجعه‌بار چیستند؟
یکی از انتقاداتی که کمیسیون حقیقت‌یاب آتش‌سوزی مرگ‌بار سال ٢٠٠٩ مطرح کرد، کوتاهی در اعلام وضعیت فاجعه‌بار بود. این کمیسیون خاطرنشان کرد، فراتر از اختیارات اجباری‌ای که اعلام چنین وضعیتی اعطا می‌کند، زمینه «به رسمیت شناختن نمادین وخامت اوضاع را [نیز] فراهم می‌کند»، که ممکن است تمرکز نهادهای خدمات اضطراری را شدیدتر کند. اعلام چنین وضعیتی همچنین رهبران سیاسی را در مسئولیت جدی قرار می‌دهد، به مردم اطمینان خاطر می‌دهد و در رده‌های بالای دولتی جلب توجه می‌کند.
شکی وجود ندارد که اکنون در ویکتوریا نهادهای خدمات اضطراری متمرکز بر مهار بحران هستند و رده‌های بالای دولتی نیز به آن توجه دارند.
اما اعلام وضعیت فاجعه‌بار شاید بر بالا بردن اهمیتِ ضرورت شدید پیروی از دستورهای دولتی در جریان این همه‌گیری نزد مردم تأثیرگذار باشد. بنابراین، سمبولیسم/نمادگرایی این وضعیت نیز می‌تواند به اندازه اختیارات ناشی از آن مهم باشد.
چطور می‌شود همزمان هم ’وضعیت فاجعه‌بار‘ داشت و هم ’وضعیت اضطراری‘؟
بر اساس ماده ۱٩٨ قانون سلامت و تندرستی عمومی، اعلام وضعیت اضطراری تحت این قانون، ناقض یا محدود کننده اعلام هر گونه وضعیت اضطراری جداگانه تحت قوانین دیگر نیست.
به نظر می‌رسد نیت این باشد كه اختیارات در هر دو وضعیت اضطراری و وضعیت فاجعه به افرادی واگذار شده که باید به یاری همكاری و هماهنگ انجام شود تا از پاسخ كلی دولت به اورژانس اطمینان حاصل شود.
به نظر می‌رسد نیت این باشد که اختیارات هر دو وضعیت اضطراری و وضعیت فاجعه‌بار به افرادی اعطا شده که باید برای اطمینان از واکنش کل بدنه دولت در برابر این حالت اضطراری به صورت همکار و هماهنگ عمل کنند.
هدف هر دو، رزم‌آرایی دولت برای شکست همه‌گیری است.
ان تومی، نویسنده مقاله، از شورای تحقیق آسترالیا پول دریافت کرده است و برخی اوقات برای نهادهای دولتی یا میان‌دولتی مشاوره می‌دهد.
